Browsing by Author "Bujak, Grzegorz"

Now showing 1 - 8 of 8
  • Item
    „Ankieta duszpasterska z 1930 r.” oraz „Sprawozdanie duszpasterskie za rok 1930” i ich rola w planach odnowy życia społeczno-religijnego w diecezji kieleckiej w okresie międzywojennym
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bujak, Grzegorz
    Tematem artykułu jest omówienie zachowanych fragmentów dwóch badań ankietowych przeprowadzonych w diecezji kieleckiej w latach 1930-1931, w kontekście wprowadzanej po I wojnie światowej odnowy życia religijne­go na jej terenie. Podejmowane w tym zakresie działania po 1918 r. znalazły najpełniejszy wyraz w postanowieniach synodu diecezjalnego z 1927 r. Jed­nym z jego elementów było prowadzenie systematycznych obserwacji zmian społeczno-religijnych poprzez powołanie w kurii Komisji wiary i obyczajów, która miała czuwać nad realizacją odnowy synodalnej w diecezji. Między in­nymi na podstawie prowadzonych badań ankietowych miała ona wskazywać potrzeby w zakresie duszpasterstwa na poziomie całej diecezji i poszczegól­nych parafii. Jednak wraz z rozwojem ogólnopolskiego programu odnowy życia religijnego opartego na ponaddiecezjalnej organizacji, jaką była Akcja Katolicka, wcześniejszy lokalny projekt nie był kontynuowany, a omawiane dwa badania ankietowe stanowią jego najobszerniejsze, choć nie w pełni za­chowane świadectwa.
  • Item
    Duchowieństwo a praca społeczna w diecezji kieleckiej w świetle publikacji na łamach „Przeglądu Diecezjalnego” z lat 1917-1925
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Bujak, Grzegorz
    Autor omawia problematykę dotyczącą społecznego zaangażowania duchowieństwa diecezji kieleckiej podejmowanego w ramach szeroko rozumianego duszpasterstwa w publikacjach na łamach „Przeglądu Diecezjalnego” w latach 1917-1925. Zwraca uwagę na pojawianie się wraz końcem I wojny światowej nowych trendów w tym obszarze, płynących głównie z doświadczeń Kościoła katolickiego w zaborze pruskim i kierunków ich adaptacji w warunkach diecezji kieleckiej należącej do tradycji kościelnej i społecznej Królestwa Kongresowego. The author discusses the issues concerning the social commitment of the clergy in the Diocese of Kielce, which were tackled in the publications of "Przegląd Diecezjalny" in the years 1917-1925. He draws attention to the appearance of new trends in this area at the end of World War I (those trends mainly came from the experience of the Catholic Church in the Prussian Partition) and the directions of their adjustment to the conditions in the Diocese of Kielce, which belonged to ecclesiastical and social tradition of the Congress Poland.
  • Item
    Duchowieństwo katolickie wobec zmian społecznych w okresie międzywojennym. Zarys problematyki badawczej
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Bujak, Grzegorz
    W artykule zostały zaprezentowane charakterystyczne dla duchowieństwa katolickiego okresu międzywojennego poglądy na wybrane aspekty zmian zachodzących w społeczeństwie polskim w tamtym czasie dotyczących religijności, obyczajowości, rodziny i wychowania młodego pokolenia. Analiza ma charakter wstępny i sondażowy. Omówione w niej zostały jedynie niektóre aspekty dotyczące tej problematyki, ukazane w kontekście międzywojennych prądów odnowy katolicyzmu. Podstawę źródłową stanowią wypowiedzi duchownych, głównie z dwóch dawnych zaborów pruskiego i rosyjskiego, zawarte na łamach dwóch wpływowych i opiniotwórczych w tych środowiskach miesięczników: poznańskich „Wiadomości dla Duchowieństwa” i wychodzących w Warszawie „Wiadomości Archidiecezjalnych Warszawskich”.
  • Item
    Kancelaria parafialna w zaborze austriackim i jej dokumentacja na przełomie XIX I XX wieku
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Bujak, Grzegorz
    Kościół katolicki spełniał ważne zadania w strukturze administracyjnej monarchii habsburskiej. Były one realizowane w oparciu o sieć parafialną i przepisy państwowe oraz kościelne. Dla ich realizacji niezbędna była sprawnie działająca kancelaria parafialna, która w odpowiednich formach rejestrowała zróżnicowane informacje dotyczące życia wiernych i działalności duszpasterskiej. W artykule zostały przedstawione zasady organizacji kancelarii, registratury i archiwum w parafiach katolickich na terenie zaboru austriackiego w szczytowym okresie ich rozwoju na przełomie XIX i XX wieku. Zostały omówione cele i sposoby prowadzenia ksiąg metrykalnych i innych form dokumentacji parafialnej oraz zasady korespondencji urzędowej. Podstawą opracowania był podręcznik prowadzenia kancelarii parafialnej dla duchowieństwa, autorstwa ks. Alojzego Jougana, profesora uniwersytetu we Lwowie z 1912 r., w którym omówione zostały formalno-prawne i praktyczno-duszpasterskie zasady prowadzenia kancelarii parafialnej.
  • Item
    Organizacja dekanalna w diecezji kieleckiej w latach 1925-1939
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Bujak, Grzegorz
    The article discusses the changes which took place in the organisation of deaneries in the Diocese of Kielce in the years 1925-1939. These changes were caused by the necessity of adaptation to the new boundaries of the diocese which were introduced after the concordat of 1925 and the dynamic development of the city of Kielce. With regard to the creation of the deanery of Wiślica, the author presented the decision making process done by the administration of the diocese.
  • Item
    Praca społeczna w diecezji kieleckiej w świetle publikacji na łamach „Kieleckiego Przeglądu Diecezjalnego” w latach 1926-1939. Zarys przemian
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Bujak, Grzegorz
    The author discusses the most important publications on social issues published in the monthly journal "Kielecki Przegląd Diecezjalny" in the years 1926-1939. The paper presents the changes that took place in the attitude of the priests to these issues. It demonstrates the process of creating local solutions in this sphere and gradual transition from them to a nationwide vision of the Church, based on a holistic approach to social issues such as the Catholic Action.
  • Item
    Przemyskie synody diecezjalne biskupa Józefa Sebastiana Pelczara w 1902, 1908 i 1914 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Bujak, Grzegorz
    W XIX w. na ziemiach polskich nie odbywały się synody diecezjalne. Dopiero w początkach XX w. biskup S. Pelczar w Przemyślu odprawił trzy synody w latach 1902, 1908 i 1914. Stanowiły one ważny etap w odrodzeniu życia synodalnego w Kościele polskim, jakie nastąpiło po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Synody te posiadały swoją wewnętrzną dynamikę i były odzwierciedleniem ważnych przemian społeczno-religijnych w diecezji przemyskiej. Na szczególną uwagę zasługuje synod z 1902 r. Poprzedziły go trwające dwa lata przygotowania, w ramach których przeprowadzona została intensywna akcja uświadamiająca duchowieństwo o znaczeniu synodu w kościele lokalnym. Odbywało się to głównie w cyklu artykułów na łamach „Kroniki Diecezjalnej Przemyskiej”. Oprócz aspektów historycznych informowano duchowieństwo o zagrożeniach modernistycznego podejścia do tej instytucji i wskazywano na rolę biskupa jako ustawodawcy, który jako jedyny na synodzie jest władny stanowić nowe prawo diecezjalne. W pracach komisji synodalnych przygotowujących statuty synodalne było zaangażowanych wielu duchownych także z kręgów proboszczów i wikariuszy. Ważną rolę odgrywały dyskusje w czasie kongregacji dekanalnych, na których duchowieństwo parafialne mogło zgłaszać swoje postulaty. Udział księży w tych formach przygotowawczych miał dać im poczucie udziału w całości prac i wpływu na powstające regulacje. Właściwy synod w dużej mierze charakter formalno-obrzędowy, zgodny z tradycją kościelną sięgającą okresu potrydenckiego. Znaczna część synodu miała charakter liturgiczny, wskutek czego na dyskusję nad statutami zostawało niewiele czasu. Z tego powodu dwa następne synody z 1908 i 1914 r. miały charakter kongregacji synodalnych, podczas których ograniczono stronę obrzędową, aby więcej czasu wykorzystać na dyskusję. Zmieniały się też jej formy. Zamiast tradycyjnego odczytywania statutów, księża wysłuchiwali odpowiednich wystąpień biskupa i referentów, po których odbywały się dyskusje i formułowano postulaty synodalne. Ta forma najwyraźniej była widoczna podczas synodu z 1914 r. Efektem obrad synodów były decyzje o charakterze prawnym, ogłaszane mocą władzy biskupiej. Za każdym razem miały one nieco odmienną formę, mimo że ich podstawę stanowiły statuty. Synod z 1902 r. uchwalił 619 statutów i miały one bardzo tradycyjną formę i układ właściwe dla okresu potrydenckiego. Integralną częścią stanowionego wówczas prawa były instrukcje synodalne dotyczące między innymi takich zagadnień jak: sposób przeprowadzania wizytacji dziekańskiej, czy odbywania kolędy. Statuty z 1908 i 1914 r. nie znosiły uchwał z 1902 r., ale były ich uzupełnieniem i wyjaśnieniem w oparciu o ocenę skutków ich praktycznego funkcjonowania. Celem zatem było ich doprecyzowanie i uzupełnianie, a nie głębsze zmiany. Akta synodu z 1914 r. różniły się znacznie od poprzednich. Posiadały one formę sprawozdań z kolejnych sesji synodalnych. Wystąpienia biskupa o charakterze ascetycznym przytaczano w nich w streszczeniu, natomiast w całości publikowano teksty referatów problemowych, wygłaszanych przez wyznaczonych księży. Następnie streszczano dyskusję i konkluzję biskupa, po czym zamieszczano tzw. rezolucje synodalne odnoszące się do problemów poruszanych w wystąpieniach. Zawierały one wnioski i zalecenia dotyczące rozwiązywania różnych kwestii, w tym także duszpasterskich. Zarządzenia synodalne najczęściej powtarzały przepisy Kościoła powszechnego, jedynie aplikując je do lokalnej sytuacji. Dotyczyły one m.in. funkcjonowania instytucji kościelnych, życia kleru i wiernych świeckich, zagadnień dyscyplinarnych, głoszenia słowa bożego, czy katechizacji. Taka treść postanowień synodalnych nawiązywała do wiekowej tradycji Kościoła. Problematyką nową w statutach wszystkich trzech synodów przemyskich była kwestia społeczna. Zagadnienie to znalazło się szerzej w obszarze zainteresowania Kościoła od czasów Leona XIII. Śledząc postanowienia synodów biskupa S. Pelczara, możemy zauważyć rozwój rozumienia tych zagadnień w środowisku kleru diecezji przemyskiej. Wskazują na wzrost znaczenia tej problematyki podczas synodów z 1908 i 1914 r. w stosunku do roku 1902. In the 19th century, no diocesan synods were convened in Polish lands. It was not until the beginning of the 20th century that Bishop S. Pelczar organized three synods in 1902, 1908 and 1914. They played a crucial role in the revival of the synod life in Polish Church, which occurred after regaining independence in 1918. These synods had their internal dynamics and reflected important social and religious changes. A special attention should be paid to the synod of 1902. Numerous priests, including parish priests and curates, were involved in preparing synod statutes. Another important element was a discussion held during deanery congregations where parish priests could put forward their suggestions. Through taking part in these preparatory forms, priests could feel that they contributed to the regulations the synod introduced. A proper synod is of a formal and ceremonial nature, which is in accordance with the church tradition dating back to the post-Tridentine period. In general, the synod was of a liturgical nature and thus there was not much time to discuss the statutes. In order to allocate more time to discussion and reduce ceremonies, Bishop S. Pelczar decided to convene the two subsequent synods of 1908 and 1914 as synod congregations. The character of the discussion also changed. Instead of the traditional reading of the statutes, bishops and other speakers gave their presentations followed by discussions, after which synod directives were formulated. Synod gatherings resulted in legal decisions announced by the bishop who had the power to do so. Each time the decisions had a slightly different form despite the fact that they were based on the statutes. The synod of 1902 passed 619 statutes; they had a very traditional form and structure typical of the post – Tridentine period. The statutes of 1908 and 1914 did not revoke the resolutions of 1902 but supplemented and clarified them taking account of the evaluation of their effects in practice. Their aim was to supplement and clarify the previous resolution, not to make dramatic changes. The acts of the synod differed markedly from the previous ones. These were the reports of the synod sessions. Bishop’s ascetic conferences were summarized while problem presentations delivered by priests were published in full. Then the discussions and bishop’s conclusions were summarized, which was followed by the synod resolutions concerning the issues addressed in the presentations. The resolutions focused on conclusions and recommendations on how to solve some problems, including pastoral ones.
  • Item
    Synod kielecki z 1927 roku i jego wpływ na kształtowanie administracji diecezjalnej
    (Wydawnictwo KUL, 2008) Bujak, Grzegorz
    In den Jahren 1918-1939 fanden, nach langer Pause infolge der Aufteilung Polens unter die Nachbarmächte, in vielen Diözesen wieder Synoden statt. Eines der dort behandelten Probleme, wenn auch nicht das wichtigste, betraf die Frage der Diözesanverwaltung auf zentraler und Pfarreiebene. Vorliegender Artikel behandelt die Organisation und den Verlauf der Synode von Kielce im Jahre 1927 mit besonderer Berücksichtigung eben dieser Fragen. Die Erfolge von Kielce auf diesem Gebiet wurden mit den Ergebnissen einiger anderer ausgewählter Synoden verglichen. Auf ihrem Hintergrund präsentieren sich die Beschlüsse der Synode von Kielce nicht gerade imponierend. Dies bildete jedoch keine Ausnahme, im Gegenteil, denn nur selten befasste man sich mit Fragen der Verwaltung so ausführlich wie auf den Synoden von Luck und Podlasie. Es braucht nur daran erinnert zu werden, dass diese Problematik zum Beispiel in den Beschlüssen der Synode von Warschau überhaupt kein Echo