Browsing by Author "Bartoszak, Michał"

Now showing 1 - 3 of 3
  • Item
  • Item
    Superekslibrisy prymasów Polski z XVI i XVII wieku znajdujące się w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Bartoszak, Michał
    Kwerenda przeprowadzona w trakcie projektu grantowego realizowanego pod kierownictwem dr. Piotra Pokory w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie umożliwiła wskazanie grupy 21 typów i odmian superekslibrisów stosowanych przez 9 arcybiskupów gnieźnieńskich XVI i XVII w. Usystematyzowane osobowo znaki własnościowe, w pozytywny sposób świadczące o trosce o estetyczną okazałość woluminów hierarchów, dowodzą zarazem ich rozwiniętych ambicji bibliofilskich. W omawianym zbiorze uwidocznione zostały fluktuacje popularności tej formy znaku własnościowego. Trwający mniej więcej do połowy XVI w. etap implementacyjny objawił się jedynie sporadycznymi przykładami reprezentowanymi przez pojedyncze superekslibrisy Macieja Drzewickiego i Jana Latalskiego. Rozwój ilościowy dostrzegalny od drugiej połowie XVI w. uwidoczniony został w książkowych znakach Jakuba Uchańskiego, Stanisława Karnkowskiego, Bernarda Maciejowskiego, Wojciecha Baranowskiego, Jana Wężyka i Macieja Łubieńskiego, dla których wachlarz typów i odmian superekslibrisów uległ już zdecydowanemu rozrostowi. Regres dostrzegalny wśród polskich miłośników książek w ciągu XVII w. skutkował mniej zasobną listą dalszych przykładów, które reprezentuje tutaj jedynie superekslibris Kazimierza Floriana Czartoryskiego. Opis pojedynczego egzemplarza uwzględnia tytuł, rok i miejsce wydania druku, opis oprawy wraz z próbą identyfikacji warsztatu introligatorskiego, jak też inne znaki proweniencyjne w obrębie woluminu, a także powiązaną z danym superekslibrisem literaturę przedmiotową. The research conducted as part of a grant project under the supervision of Dr Piotr Pokora in the Archdiocesan Archive in Gniezno resulted in presenting the group of 21 types of supralibros used by nine archbishops of Gniezno in the 16th and 17th century. The owner’s marks separately arranged, reflecting hierarchs’ care about aesthetic values of their volumes, reveal archbishops’ great bibliophilic ambitions. The collection under investigation presents how the popularity of these types of owner’s marks fluctuated. The implementation stage, which lasted to the mid-16th century, is represented only by occasional examples of single supralibros of Maciej Drzewicki and Jan Latalski. The increase in number which is noticed in the second half of the 16th century is revealed in the owner’s marks of Jakub Uchański, Stanisław Karnkowski, Bernard Maciejowski, Wojciech Baranowski, Jan Wężyk and Maciej Łubieński, for whom a range of types and varieties of supralibros expanded considerably. The decline among Polish book lovers in the 17th century resulted in a scant list of further examples, represented here only by the supralibros of Kazimierz Florian Czartoryski. The description of a particular book includes the title, the year and place of its publishing, the description of the cover along with an attempt to identify the bookbinding workshop and other marks of provenance, as well as the literature related to the given supralibros.
  • Item
    Uczniowie gnieźnieńskiej szkoły katedralnej w drugiej połowie XV wieku: z badań nad zróżnicowaniem społecznym w edukacji w późnośredniowiecznej Polsce
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Bartoszak, Michał
    Artykuł poświęcony jest problemowi społecznego zróżnicowania dróg edukacji ponadparafialnej w późnośredniowiecznej Polsce. W tym celu modelowym przykładem stała się szkoła katedralna w Gnieźnie w drugiej połowie XV wieku. Początek tekstu jest omówieniem składu geograficznego i społecznego szkoły, a następnie zakreśleniem atrakcyjności studiów uniwersyteckich w Krakowie w środowiskach pochodzenia scholarów katedralnych. Okazuje się, że szkoła katedralna i uczelnia krakowska wykazują znaczne różnice w tym zakresie i ma to zapewne związek z wykształceniem się po 1450 roku odmian ścieżek edukacji w społeczeństwie, spowodowanych szerszym dostępem kształcenia uniwersyteckiego. Ponadto w artykule krótko przedstawiono nauczycieli szkoły katedralnej oraz jej sieć relacji społecznych w Gnieźnie. The article is devoted to the problem of social differentiation of supra-parochial education paths in late medieval Poland. To this end, the cathedral school in Gniezno in the second half of the 15th century became a model example. The paper begins with a discussion of the geographic and social composition of the school, followed by an outline of the attractiveness of university studies in Kraków in the original communities of cathedral scholars. Apparently, the cathedra school and the university of Kraków show significant differences in this regard, and this is probably related to the development of varieties of educational paths in society after 1450, caused by wider access to university education. Furthermore, the article briefly introduces the teachers of the cathedral school and its network of social relations in Gniezno.