Najman, Michał TadeuszStelmaszczyk, Agnieszka2025-10-092025-10-092025"Przegląd Prawno-Ekonomiczny", 2025, nr 3, s. 71-842720-6734https://repozytorium.kul.pl/handle/20.500.12153/8987Konflikty społeczne są nieodłączną częścią funkcjonowania każdej społeczności, a poszczególne wspólnoty wykształcają odmienne normy kulturowe ich rozwiązywania. Ewolucja metod eliminacji napięć społecznych pomiędzy jednostkami lub grupami przebiegała w różnych kierunkach – od bezpośredniej konfrontacji i narzucania własnych rozwiązań przegranym, poprzez koncyliację i wykształcenie rozwiązania akceptowalnego dla obu stron. W tym ostatnim przypadku wypracowanie rozwiązania sporu często pozostawia się instytucjom specjalnie do tego powołanym, np. sądom, arbitrom, mediatorom. Rozrost prawa międzynarodowego przyczynił się jednak do wprowadzania do krajowych porządków prawnych instytucji obcych ich kulturom prawnym. Celem artykułu jest wskazanie, że wprowadzenie w prawie polskim mediacji stanowiło ingerencję w istniejący system norm kulturowych, tj. wprowadzało normy nieznane w obszarze rozwiązywania sporów społecznych. Kolejno podjęto próbę wykazania skuteczności wprowadzenia mediacji w prawie poprzez zbadanie, czy ta forma rozwiązywania konfliktów na drodze prawnej jest stosowana, a jeśli tak − w jakim stopniu, czy istnieje świadomość społeczna co do istnienia tej formy prawnej eliminacji sporu oraz jakie jest jej społeczne postrzeganie jako metody rozwiązywania konfliktów. Z przeprowadzonych badań wynika, że mediacja w Polsce jest stosowana bardzo rzadko (mniej niż 1% spraw), istnieje niewielka świadomość społeczna co do możliwości rozwiązania sporu z trybie mediacji (ok. 30%), natomiast ocena mediacji jest pozytywna w mniej niż 40%. Powyższe wyniki potwierdzają, że mediacja w prawie polskim jest implementowaną normą prawną z innych porządków prawnych i jest sprzeczna z krajowymi normami kulturowymi rozwiązywania sporów, a tym samym jest nieskuteczna. Social conflicts are an integral part of the functioning of any community. Different groups develop different cultural norms for resolving them. The evolution of methods of eliminating social tensions between individuals or groups has proceeded in different directions – from direct confrontation and imposing one’s own solutions on the losers, through conciliation and developing a solution acceptable to both parties. In the latter case, working out a solution to the dispute is often left to an institution specifically established for this purpose, such as a court, arbitrator, mediator. However, the growth of international law has contributed to the introduction of institutions into legal orders that are alien to legal cultures. The aim of the article is to indicate that the introduction of mediation in Polish law constituted an interference with the existing system of cultural norms, i.e. it introduced norms unknown in resolving social disputes. Next, an attempt was made to demonstrate the effectiveness of introducing mediation into law by examining whether this form of resolving conflicts through legal means is used, and if so, to what extent, whether there is social awareness of the existence of this legal form of eliminating disputes and what is its social perception as a method of resolving conflict. The research shows that mediation is used very rarely in Poland (less than 1 per cent of cases), there is little social awareness of the possibility of resolving a dispute through mediation (approx. 30 per cent), while the assessment of mediation is positive in less than 40 per cent. The above results confirm that mediation in Polish law is a legal norm implemented from other legal systems and is contrary to cultural norms of resolving disputes, and is therefore ineffective.plAttribution 4.0 Internationalhttp://creativecommons.org/licenses/by/4.0/mediacjaskutecznośćprawokulturamediationeffectivenesslawcultureinfo:eu-repo/semantics/article10.31743/ppe.18152