Z problematyki stosowania logiki w analizie filozoficznej u wybranych przedstawicieli Szkoły Lwowsko-Warszawskiej
Loading...
Date
2019-06-05
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Główny problem jaki zostaje podjęty w niniejszej pracy można sprowadzić do
następującego pytania: jaki jest główny cel i zakres stosowania logiki w analizach filozoficznych u
wybranych przedstawicieli szkoły Lwowsko-Warszawskiej? Jest to pytanie o charakterze
poznawczym, którego odpowiedź ma dostarczyć czytelnikowi możliwie szczegółowej wiedzy na
temat tego konkretnego zagadnienia. Przez termin analiza filozoficzna rozumie się w pracy przede wszystkim metodę naukową wykorzystywaną przez filozofów analitycznych, którzy dokonując analizy języka potocznego przy użyciu aparatury logicznej, dążą do poznania rzeczywistości pozajęzykowej. Z tej to racji, iż rozumienie na temat analizy filozoficznej nie było takie samo u wszystkich przedstawicieli szkoły Lwowsko-Warszawskiej, rozważania w tej kwestii zostają zawężone w pracy do koncepcji dwóch wybranych myślicieli tego środowiska: Jana Łukasiewicza i Kazimierza Ajdukiewicza. Przedmiotem materialnym jest Łukasiewicza i Ajdukiewicza rozumienie logiki, filozofii i metody analizy. Charakterystyka tego przedmiotu zostaje dokonana w sposób paralelny do okresów twórczości myślicieli, aby uchwycić wszelkie ewentualne zmiany powstałe na skutek ewolucji ich poglądów. Przedmiotem formalnym natomiast, tj. perspektywą w jakiej się ujmuje przedmiot
materialny, jest zakres korzystania w analizie problemów filozoficznych z aparatury logicznej, którego to granice, w zależności od koncepcji poszczególnych autorów, były często różne. Metodą stosowaną w pracy jest metoda analizy tekstów źródłowych wybranych myślicieli szkoły Lwowsko-Warszawskiej, wzbogaconych o literaturę pomocniczą, tj. zasadnicze opracowaniazarówno w języku polskim, jak też w języku angielskim. Rozprawie zostały postawione dwa cele: teoretyczny i praktyczny. Teoretycznym celem jest wskazanie głównego powodu wykorzystywania logiki podczas przeprowadzania konkretnych analiz filozoficznych, jak też omówienie zakresu i ewentualnych zalet z tym związanych. Celem praktycznym jest próba uważnego prześledzenia poszczególnych analiz z wyszczególnieniem jej
kolejnych etapów. Realizacja tych celów ma przysłużyć się do udzielenia możliwie pełnej
odpowiedzi na zagadnienie centralne. W swej strukturze praca posiada osiem rozdziałów, ściśle ze sobą powiązanych tematycznie. Pierwszy rozdział ma charakter ogólny, czy też wprowadzający i dotyczy dwóch kwestii. Po pierwsze charakterystyki podstawowych wyznaczników filozofii analitycznej, którymi są: „analiza”, „język”, „logika” i „obiektywizm”. Po drugie zaś różnych sposobów rozumienia metody analizy na gruncie filozofii analitycznej. Zaproponowana w tej części tematyka jest o tyle istotna dla całości pracy, że szkoła Lwowsko-Warszawska była swego czasu jedynym środowiskiem naukowym, który przyczynił się w istotny sposób do rozwoju właśnie nurtu filozofii analitycznej na gruncie polskim. Kolejne trzy rozdziały dotyczą dorobku J. Łukasiewicza. Omawia się kolejno, jego stanowisko w kwestii filozofii, logiki, a także roli logiki, jaką ta miała pełnić w jego ocenie w analizie zagadnień filozoficznych. Przy okazji Łukasiewicza rozumienia filozofii zwraca się uwagę głównie na jej przedmiot, metodę i cel. Podkreśla się przy tym jego nienaukowy i naukowy sposób pojmowania tej dyscypliny. Co do charakterystyki logiki, konfrontuje się ją w pracy m. in. z takimi poglądami filozoficznymi, jak: pragmatyzm, relatywizm, konwencjonalizm czy nominalizm, chcąc przez to pokazać niezależność logiki względem filozofii.. W części dotyczącej roli logiki, jaką ta powinna spełniać podczas analizy filozoficznej, omawia się szczegółowo cztery sposoby jej użycia, z których to sposobów, w zależności od celu prowadzonej analizy, Łukasiewicz w swej naukowej działalności korzystał: logika jako organon; logika jako meros; logika jako dostarczyciel merytorycznych przesłanek oraz logika jako metodologiczny wzorzec. Następnie, w strukturze pracy podejmuje się zagadnienia z dorobku K. Ajdukiewicza. Podobnie jak było to w przypadku Łukasiewicza, tak jest i tym razem, trzy kolejne rozdziały zawierają odpowiednio charakterystykę Ajdukiewicza podejścia do kwestii filozofii, logiki oraz roli logiki w analizie zagadnień filozoficznych. W kwestii rozumienia filozofii zwraca się uwagę na oryginalne przemyślenia tego autora dotyczące konstrukcji koncepcji języka – stanowiącego bezpośredni przedmiot analizy w nurcie analitycznym, oraz na jego poszukiwania, najbardziej adekwatnej dla języka potocznego, teorii znaczenia. W kwestii rozumienia logiki, także nie brakuje oryginalnych rozwiązań tego autora, chociażby w zakresie sposobów definiowania; sposobów klasyfikacji rozumowań czy też logicznej teorii pytań. Wskazane kwestie są w pracy szczegółowo omawiane i porządkowane pod kątem chronologii do rozwoju myśli autora. Co do Ajdukiewicza sposobów wykorzystywania przez filozofa logiki w procesie analizy problemów filozoficznych, wskazuje się i szczegółowo omawia logikę w postaci paidagogos filozofa, oraz logikę w postaci
organon filozofa. W ramach organon omawia się z kolei trzy metody, takie jak: metodę badania spójności syntaktycznej wypowiedzi języka naturalnego; metodę eliminacji zdań intensjonalnych i formuł zdaniowych oraz metodę parafrazy. W każdej z tych metod wskazuje się w pracy na poszczególne etapy aby pokazać przez to, że są to metody naukowe, posiadające niekiedy mniej, niekiedy więcej naukotwórczych zalet. Rozdział ósmy ma z kolei charakter polemiki zwolenników pomysłu wykorzystywania logiki w analizach filozoficznych (szkoła Lwowsko-Warszawska) z przeciwnikami tej wizji (przedstawiciele nurtu lingwistycznego). W pierwszej części rozdziału zostaje skonstruowana lista najbardziej donośnych w środowisku naukowym uwag krytycznych pod adresem formalistów rozumienia charakteru, jak i celu analizy filozoficznej. Uwagi te są w pracy uporządkowane w kluczu: uwagi ogólne - uwagi szczegółowe. Treść drugiej części rozdziału stanowi z kolei próbę odpowiedzi na uwagi krytyczne oraz wskazanie na możliwy sposób obrony stanowisk J. Łukasiewicza i K. Ajdukiewicza w tym kontekście. Zwieńczenie pracy stanowi jej zakończenie w którym zestawia się wnioski pracy oraz czyni się pewne sugestie co do tego, jakimi kwestiami warto by się jeszcze zająć, aby zaproponowana w tytule pracy tematyka, stała się dla czytelnika bardziej zrozumiała a przez to przydatna.
The main goal of this thesis could be summarised in a form of the following question: what is the general purpose and the scope for logic application in philosophical analyses among selected representatives of the Lvov-Warsaw School? It is a question cognitive in nature, to which the answer is to provide the reader with conceivably detailed knowledge about this particular subject matter. The term phylosophical analysis, as defined in the thesis, is a scientific method used by analytical philosophers who, upon conducting the analysis of the colloquial language using logical tools, are aim to cognise nonlinguistic reality. Since the understanding of philosophical analysis subject was not the same for all representatives of the Lvov-Warsaw School, in this thesis the reflections on this matter are narrowed to two ideas expressed by selected thinkers of this community: Jan Łukasiewicz and Kazimierz Ajdukiewicz. The material subject matter is the understanding of logics, philosophy and analysis method by Łukasiewicz and Ajdukiewicz. The characteristics of this subject is accomplished parallel to periods of thinkers' work in order to capture all possible changes that could arise as a result of the development of their ideas. The formal subject matter, i.e. the perspective in which the material subject matter is contextualised, is the extent of the logic tools' use in the philosophical analysis of issues. Its ambit, depending on the ideas of particular authors, differed frequently. The method used in the thesis is source literature analysis of selected thinkers representing the Lvov-Warsaw School, enriched by supplementary literature, i.e. main study compilation in Polish as well as English language. The thesis is assigned two aims: the theoretical one and the practical one. The theoretical aim is to indicate the general purpose of logic use for conducting particular philosophical analyses and to discuss the scope and possible advantages related with such use. The practical aim is an attempt to carefully examine particular analyses while specifying their consecutive stages. The execution of these aims is to provide the complete answer to the core issue. Structurally, the thesis is divided into eight chapters, closely related thematically. The first chapter is of general or introductory character, and it concerns two topics. Firstly, the characteristics of fundamental determiners for analytical philosophy, that are: "analysis", "language", "logic" and "objectivism". Secondly, different ways of understanding analytical method across analytical philosophy. The subject area, proposed in this section, is of such key importance for the whole of the thesis due to the fact that the Lvov-Warsaw school formerly was the only scientific community that contributed in a significant way to the development of analytical philosophy current in Poland. The following three chapters involve works of J. Łukasiewicz. Topics described in succession are his attitude to the question of philosophy, logic, and also the role of logic in his philosophical issues analysis evaluation. Alongside Łukasiewicz's understanding of philosophy, its subject matter, method and aim is pointed out. Thereby, his non-scientific and scientific understanding of this discipline is emphasised. As for the analysis of logic, in the thesis it is confronted with i.a. such philosophical views like: pragmatism, relativism, conventionalism or nominalism, at the same time presenting independence of logic in relation to philosophy. In the section about the role that logic should be filling in the philosophical analysis, four different ways of its application are discussed. Depending on the aim of conducted analysis, Łukasiewicz used in his scientific activity: logic as organon, logic as meros, logic as a purveyor for moral prerogatives and logic as a methodological pattern. Subsequently, topics of K. Ajdukiewicz works are raised in the thesis. Similarly to Łukasiewicz's, three following chapters include characteristic of Ajdukiewicz's attitude to the question of philosophy, logic and the role of logic in philosophical issues analysis. In the matter of understanding philosophy it is worth pointing out the original thoughts of this author concerning the language concept construction - it constitutes the direct subject for analysis in analytical current, as well as the search for theory of meaning most adequate for colloquial language. In the matter of understanding logics, there is also a number of original solutions presented by this author, for instance involving scope of defining methods; intellection classification manners or logical theory of questions. In the thesis, the indicated questions are discussed in detail and arranged chronologically according to the author's ideas development. As for the ways in which Ajdukiewicz uses logic in the process of philosophical issues analysis, the logic indicated and discussed at length takes form of his paidagogos, and the logic of his organon. Within the framework of organon three methods are discussed: the method of natural language syntax coherence; the method of intentional sentences and sentences formulae elimination and the method of paraphrasing. In the thesis, each of these methods has distinguished stages, outlined to present that they are scientific methods, possessing sometimes more, sometimes less of science-forming assets. Chapter eight is organised in form of polemics between proponents for the idea of using logic in philosophical analyses (the Lvov-Warsaw School) and opponents of this vision (representatives of the linguistic current). The first part of the chapter describes the list of the most resonant commentary in the scientific community concerning formalists' understanding of the character as well as the aim of the philosophical analysis. These remarks are ordered according to the key: general commentary - specific commentary. The content of the second part of the chapter is an attempt to rise to critical remarks and propose a possible way to defend standpoints of J. Łukasiewicz and K. Ajdukiewicz in this context. The culmination of the thesis is its ending in which thesis' conclusions are collated and certain suggestions are made as for what questions are ought to be covered so that the subject area proposed in the topic of the thesis would become more understandable for the reader, and as such, more useful.
The main goal of this thesis could be summarised in a form of the following question: what is the general purpose and the scope for logic application in philosophical analyses among selected representatives of the Lvov-Warsaw School? It is a question cognitive in nature, to which the answer is to provide the reader with conceivably detailed knowledge about this particular subject matter. The term phylosophical analysis, as defined in the thesis, is a scientific method used by analytical philosophers who, upon conducting the analysis of the colloquial language using logical tools, are aim to cognise nonlinguistic reality. Since the understanding of philosophical analysis subject was not the same for all representatives of the Lvov-Warsaw School, in this thesis the reflections on this matter are narrowed to two ideas expressed by selected thinkers of this community: Jan Łukasiewicz and Kazimierz Ajdukiewicz. The material subject matter is the understanding of logics, philosophy and analysis method by Łukasiewicz and Ajdukiewicz. The characteristics of this subject is accomplished parallel to periods of thinkers' work in order to capture all possible changes that could arise as a result of the development of their ideas. The formal subject matter, i.e. the perspective in which the material subject matter is contextualised, is the extent of the logic tools' use in the philosophical analysis of issues. Its ambit, depending on the ideas of particular authors, differed frequently. The method used in the thesis is source literature analysis of selected thinkers representing the Lvov-Warsaw School, enriched by supplementary literature, i.e. main study compilation in Polish as well as English language. The thesis is assigned two aims: the theoretical one and the practical one. The theoretical aim is to indicate the general purpose of logic use for conducting particular philosophical analyses and to discuss the scope and possible advantages related with such use. The practical aim is an attempt to carefully examine particular analyses while specifying their consecutive stages. The execution of these aims is to provide the complete answer to the core issue. Structurally, the thesis is divided into eight chapters, closely related thematically. The first chapter is of general or introductory character, and it concerns two topics. Firstly, the characteristics of fundamental determiners for analytical philosophy, that are: "analysis", "language", "logic" and "objectivism". Secondly, different ways of understanding analytical method across analytical philosophy. The subject area, proposed in this section, is of such key importance for the whole of the thesis due to the fact that the Lvov-Warsaw school formerly was the only scientific community that contributed in a significant way to the development of analytical philosophy current in Poland. The following three chapters involve works of J. Łukasiewicz. Topics described in succession are his attitude to the question of philosophy, logic, and also the role of logic in his philosophical issues analysis evaluation. Alongside Łukasiewicz's understanding of philosophy, its subject matter, method and aim is pointed out. Thereby, his non-scientific and scientific understanding of this discipline is emphasised. As for the analysis of logic, in the thesis it is confronted with i.a. such philosophical views like: pragmatism, relativism, conventionalism or nominalism, at the same time presenting independence of logic in relation to philosophy. In the section about the role that logic should be filling in the philosophical analysis, four different ways of its application are discussed. Depending on the aim of conducted analysis, Łukasiewicz used in his scientific activity: logic as organon, logic as meros, logic as a purveyor for moral prerogatives and logic as a methodological pattern. Subsequently, topics of K. Ajdukiewicz works are raised in the thesis. Similarly to Łukasiewicz's, three following chapters include characteristic of Ajdukiewicz's attitude to the question of philosophy, logic and the role of logic in philosophical issues analysis. In the matter of understanding philosophy it is worth pointing out the original thoughts of this author concerning the language concept construction - it constitutes the direct subject for analysis in analytical current, as well as the search for theory of meaning most adequate for colloquial language. In the matter of understanding logics, there is also a number of original solutions presented by this author, for instance involving scope of defining methods; intellection classification manners or logical theory of questions. In the thesis, the indicated questions are discussed in detail and arranged chronologically according to the author's ideas development. As for the ways in which Ajdukiewicz uses logic in the process of philosophical issues analysis, the logic indicated and discussed at length takes form of his paidagogos, and the logic of his organon. Within the framework of organon three methods are discussed: the method of natural language syntax coherence; the method of intentional sentences and sentences formulae elimination and the method of paraphrasing. In the thesis, each of these methods has distinguished stages, outlined to present that they are scientific methods, possessing sometimes more, sometimes less of science-forming assets. Chapter eight is organised in form of polemics between proponents for the idea of using logic in philosophical analyses (the Lvov-Warsaw School) and opponents of this vision (representatives of the linguistic current). The first part of the chapter describes the list of the most resonant commentary in the scientific community concerning formalists' understanding of the character as well as the aim of the philosophical analysis. These remarks are ordered according to the key: general commentary - specific commentary. The content of the second part of the chapter is an attempt to rise to critical remarks and propose a possible way to defend standpoints of J. Łukasiewicz and K. Ajdukiewicz in this context. The culmination of the thesis is its ending in which thesis' conclusions are collated and certain suggestions are made as for what questions are ought to be covered so that the subject area proposed in the topic of the thesis would become more understandable for the reader, and as such, more useful.
Description
Wydział Filozofii, Instytut Filozofii; promotor rozprawy doktorskiej: dr hab. Marek Lechniak, prof. KUL
Rozprawa doktorska została opublikowana: Z problematyki stosowania logiki w analizie filozoficznej u Jana Łukasiewicza i Kazimierza Ajdukiewicza, Włocławek: Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, 2019.
Rozprawa doktorska została opublikowana: Z problematyki stosowania logiki w analizie filozoficznej u Jana Łukasiewicza i Kazimierza Ajdukiewicza, Włocławek: Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, 2019.
Keywords
analiza filozoficzna, filozofia, logika, Szkoła Lwowsko-Warszawska, philosophical analysis, philosophy, logic, Lvov-Warsaw School
Citation
ISBN
978-83-952841-4-4