„Przypowieść” nazwana Quidam. Studia historycznoliterackie
Loading...
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
Książka ma charakter monograficznego ujęcia – stanowi filologiczną lekturę najobszerniejszego poematu epickiego Cypriana Norwida Quidam, uznawanego przez badaczy i krytyków za jeden z najwybitniejszych, ale i najtrudniejszych w odbiorze tekstów epoki. Wprawdzie publikacja stanowi zbiór studiów (część z nich wcześniej ogłaszana była w czasopismach lub książkach zbiorowych), jednakże ich układ i tematyczny zakres buduje interpretacyjną całość. Rzecz jest podzielona na trzy części. Pierwsza dotyczy genezy oraz tytułu poematu: teksty tutaj zamieszczone weryfikują, korygują i sytuują się często polemicznie wobec dotychczasowych badań. W tym samym trybie poruszona jest kwestia podtytułu („przypowieść”), prozatorskiego wstępu Do Z. K. oraz domniemanego tytułu pierwotnego (Cienie) oraz czasu i okoliczności powstania poematu.
Część druga dotyczy świata przedstawionego: jego ogólnej konstrukcji oraz organizacji, a także elementów bardziej szczegółowych, jak: bohaterowie, motywy (znaczenie mroku i ciemności), czas i przestrzeń, kluczowe sceny (śmierć bohatera). W sumie znalazło się tu siedem zagadnień. Patronuje im intencja przekroczenia dotychczasowej linii interpretacyjnej, czego wyrazem rozważania skupione na metaforze „Pomiędzy świtem a nocy zniknięciem” – najbardziej rozpoznawalnej i najczęściej cytowanej frazie poematu. Zaproponowane ujęcie, podnoszące kwestię eschatologicznej chwili prawdy, która trwa w owym „pomiędzy”, wchodzi w polemikę z dotychczasowymi odczytaniami, które zwracały uwagę na niedokonany aspekt romantycznej z ducha przemiany świata. W strefie takich „przesunięć” mieszczą się także inne kluczowe, wyodrębnione tu kategorie i elementy: motyw nocy i mroku, przestrzeni, motywy śmierci oraz wizja i znaczenie głównych grup społecznych i kulturowych: Żydów, Greków i chrześcijaństwa.
Część trzecia kieruje się w stronę genologii. W odróżnieniu od szeroko zakrojonych badań nad formami przebiegu narracji oraz nad narratorem wywód skupia się na ukazaniu udramatyzowanego kształtu tekstu Norwida, na jego elementach dramaturgicznych. W pewnym stopniu nawiązuje do dawnych pomysłów formułowanych ogólnie wobec twórczości Norwida (zwłaszcza prozy artystycznej) m.in. przez Irenę Sławińską oraz Zdzisława Łapińskiego – tu zaś skupiających się na określonym utworze, poemacie opowiadającym o narodzinach chrześcijaństwa. Pomysły te wychodzące od semantyki gestu i obrazu, odnajdują tu swoistą integrację w formule „żywych obrazów” – jako strukturze i konstrukcji genologicznej (dotąd niedostrzeżonej w badaniach), będącej podstawą misteryjnego charakteru utworu, który nawet w rekonstrukcji rzymskiego procesu sądowego i jego detalicznych elementów nie tylko odwołuje się do ewangelicznego układu odniesienia – co nie stanowi specjalnej rewelacji badawczej w przypadku tego poematu – ale odczytuje opisane wydarzenia (włączając w to narratora i jego świat) na prawach misteryjnej aktualności.
The book has the character of a monographic approach – it is a philological reading of Cyprian Norwid's most extensive epic poem Quidam, considered by scholars and critics to be one of the most outstanding, but also the most difficult to read, texts of the era. Although the publication is a collection of studies (some of them previously published in magazines or collective books), their arrangement and thematic scope build an interpretive whole. The book is divided into three parts. The first deals with the genesis and title of the poem: the texts included here verify, correct, and situate themselves, often polemically, in relation to previous research. In the same mode, the following subjects are addressed: the question of the subtitle ("parable"), the prose introduction To Z. K., and the alleged primary title (Shadows), as well as the time and circumstances of the poem's composition. The second part deals with the depicted world: its general construction and organization, as well as more detailed elements, such as characters, motifs (the meaning of darkness and darkness), time and space, and key scenes (the death of the protagonist). A total of seven issues were included here. They are underpinned by the intention to transcend the previous line of interpretation, which is reflected in the considerations focused on the metaphor "Between dawn and night's disappearance" – the most recognizable and most quoted phrase of the poem. The proposed approach, which raises the question of the eschatological moment of truth that lasts in this "between," enters into a polemic with previous readings that have drawn attention to the unfinished aspect of the romantic in spirit transformation of the world. The sphere of such "shifts" also includes other key categories and elements identified here: the motif of night and darkness, space, motifs of death, and the vision and significance of major social and cultural groups: Jews, Greeks and Christianity. Part three turns to genealogy. In contrast to the extensive study of the forms of narrative flow and the narrator, the argument focuses on showing the dramatized shape of Norwid's text, on its dramatic elements. To some extent, it refers to the old ideas formulated in general towards Norwid's work (especially artistic prose) by, among others, Irena Slawinska and Zdzislaw Lapinski – here focusing on a specific work, a poem telling the story of the birth of Christianity. These ideas starting from the semantics of gesture and image, find here a kind of integration in the formula of "living images" – as a genealogical structure and construction (hitherto unnoticed in research), which is the basis of the mysterious character of the work, which even in the reconstruction of the Roman trial and its detailed elements not only refers to the evangelical frame of reference – which is not a special research revelation in the case of this poem - but reads the described events (including the narrator and his world) on the rights of mysterious actuality.
The book has the character of a monographic approach – it is a philological reading of Cyprian Norwid's most extensive epic poem Quidam, considered by scholars and critics to be one of the most outstanding, but also the most difficult to read, texts of the era. Although the publication is a collection of studies (some of them previously published in magazines or collective books), their arrangement and thematic scope build an interpretive whole. The book is divided into three parts. The first deals with the genesis and title of the poem: the texts included here verify, correct, and situate themselves, often polemically, in relation to previous research. In the same mode, the following subjects are addressed: the question of the subtitle ("parable"), the prose introduction To Z. K., and the alleged primary title (Shadows), as well as the time and circumstances of the poem's composition. The second part deals with the depicted world: its general construction and organization, as well as more detailed elements, such as characters, motifs (the meaning of darkness and darkness), time and space, and key scenes (the death of the protagonist). A total of seven issues were included here. They are underpinned by the intention to transcend the previous line of interpretation, which is reflected in the considerations focused on the metaphor "Between dawn and night's disappearance" – the most recognizable and most quoted phrase of the poem. The proposed approach, which raises the question of the eschatological moment of truth that lasts in this "between," enters into a polemic with previous readings that have drawn attention to the unfinished aspect of the romantic in spirit transformation of the world. The sphere of such "shifts" also includes other key categories and elements identified here: the motif of night and darkness, space, motifs of death, and the vision and significance of major social and cultural groups: Jews, Greeks and Christianity. Part three turns to genealogy. In contrast to the extensive study of the forms of narrative flow and the narrator, the argument focuses on showing the dramatized shape of Norwid's text, on its dramatic elements. To some extent, it refers to the old ideas formulated in general towards Norwid's work (especially artistic prose) by, among others, Irena Slawinska and Zdzislaw Lapinski – here focusing on a specific work, a poem telling the story of the birth of Christianity. These ideas starting from the semantics of gesture and image, find here a kind of integration in the formula of "living images" – as a genealogical structure and construction (hitherto unnoticed in research), which is the basis of the mysterious character of the work, which even in the reconstruction of the Roman trial and its detailed elements not only refers to the evangelical frame of reference – which is not a special research revelation in the case of this poem - but reads the described events (including the narrator and his world) on the rights of mysterious actuality.
Description
Wprowadzenie
Keywords
Quidam, poemat, narrato, Rzym, chrześcijaństwo, przypowieść, żywe obrazy, misterium, Żydzi, Grecy, parable, vivid images, law, mystery
Citation
ISBN
978-83-8061-995-1