Building National Identity through Negation: Problem of Orthodox Churches in the Second Polish Republic
Loading...
Date
2016
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Abstract
After the end of World War I, Poland regained its long-awaited independence. For the politics of the newly reborn state, question of material and spiritual reconstruction of the state and rebuilding the sense of national identity among its inhabitants became a priority. National identity may be based on positive as well as on negative
social attitudes. This paper examines one aspect of the policy of building Polish identity, implemented by authorities in the Second Polish Republic, as well as results of founding it on the negation of the “Other” – using Emmanuel Lévinas’ term – by focusing on the Orthodox Church and fate of the Orthodox churches in Poland in
the interwar period.
Situation of the Orthodox Church in the Second Polish Republic was very difficult. Absence of legal regulations was conducive to mass recovery actions, leading to demolition, or at best, conversion of the former Orthodox temples into Catholic churches. In central regions of Poland, first years after regaining independence were
dominated by spontaneous reactions of the society towards religious symbols of the bygone tsarist Russification – which undoubtedly Orthodox churches were. While the ‘re-Moscow-ing’ [odmoskwianie] of the major Polish cities was ‘emotionally’ justified, the last phase of the reclamation actions increased the anti-Polish attitudes among the Ukrainian and Belarusian (mostly Orthodox) communities. In consequence it was a shortsighted policy. Negation of the “Other’s” identity in the name of reinforcing national single-ethnic self-identity provided weak foundations for the state, that collapsed with the outbreak of World War II.
Po zakończeniu I wojny światowej Polska odzyskała długo oczekiwaną niepodległość. Dla odrodzonego organizmu państwowego pierwszorzędną sprawą stała się materialna i duchowa odbudowa państwa oraz poczucia tożsamości narodowej jego obywateli. Budowanie tego rodzaju wartości może opierać się na postawach zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Artykuł dotyka jednego z aspektów polityki budowania polskiej tożsamości przez władze RP i skutków oparcia się w tej działalności o negację ‘Innego’ (używając kategorii Emmanuela Lévinasa), na przykładzie sytuacji Kościoła prawosławnego w Polsce i losów prawosławnych świątyń w tym okresie. Sytuacja cerkwi prawosławnej w okresie II Rzeczypospolitej była bardzo trudna. Brak uregulowań prawnych sprzyjał masowym rewindykacjom, skutkującym burzeniem lub w najlepszym wypadku przebudową prawosławnych świątyń na kościoły katolickie. W Polsce centralnej w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości dominowały spontaniczne reakcje społeczeństwa na religijne symbole carskiej rusyfikacji, jakimi bez wątpienia były cerkwie. Natomiast w województwach wschodnich przerodziły się w programową akcję niszczenia świątyń i przymusowej polonizacji ludności prawosławnej, co miało najbardziej dramatyczny przebieg w ostatniej fazie w 1938 roku. Taka polityka miała charakter krótkowzroczny i o ile akcja ‘odmoskwiania’ polskich miast w pierwszych latach niepodległej Rzeczypospolitej była ‘emocjonalnie’ uzasadniona, o tyle ostatnia faza rewindykacji jedynie spotęgowała nastroje antypolskie i nacjonalistyczne społeczności ukraińskiej i białoruskiej. Negacja tożsamości ‘Innego’ w imię umacniania własnej identyfikacji narodowej utworzyła słaby fundament, który rozpadł się wraz z wybuchem II wojny światowej.
Po zakończeniu I wojny światowej Polska odzyskała długo oczekiwaną niepodległość. Dla odrodzonego organizmu państwowego pierwszorzędną sprawą stała się materialna i duchowa odbudowa państwa oraz poczucia tożsamości narodowej jego obywateli. Budowanie tego rodzaju wartości może opierać się na postawach zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Artykuł dotyka jednego z aspektów polityki budowania polskiej tożsamości przez władze RP i skutków oparcia się w tej działalności o negację ‘Innego’ (używając kategorii Emmanuela Lévinasa), na przykładzie sytuacji Kościoła prawosławnego w Polsce i losów prawosławnych świątyń w tym okresie. Sytuacja cerkwi prawosławnej w okresie II Rzeczypospolitej była bardzo trudna. Brak uregulowań prawnych sprzyjał masowym rewindykacjom, skutkującym burzeniem lub w najlepszym wypadku przebudową prawosławnych świątyń na kościoły katolickie. W Polsce centralnej w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości dominowały spontaniczne reakcje społeczeństwa na religijne symbole carskiej rusyfikacji, jakimi bez wątpienia były cerkwie. Natomiast w województwach wschodnich przerodziły się w programową akcję niszczenia świątyń i przymusowej polonizacji ludności prawosławnej, co miało najbardziej dramatyczny przebieg w ostatniej fazie w 1938 roku. Taka polityka miała charakter krótkowzroczny i o ile akcja ‘odmoskwiania’ polskich miast w pierwszych latach niepodległej Rzeczypospolitej była ‘emocjonalnie’ uzasadniona, o tyle ostatnia faza rewindykacji jedynie spotęgowała nastroje antypolskie i nacjonalistyczne społeczności ukraińskiej i białoruskiej. Negacja tożsamości ‘Innego’ w imię umacniania własnej identyfikacji narodowej utworzyła słaby fundament, który rozpadł się wraz z wybuchem II wojny światowej.
Description
Keywords
national identity, tożsamość narodowa, Orthodox Churches in the Second Polish Republic, cerkwie w II Rzeczpospolitej, Revindication of Orthodox Churches in the Second Polish Republic, Akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej
Citation
Reconstructions and Modernizations of Historic Towns in Europe in the First Half of the Twentieth Century: Nation, Politics, Society, red. Iwona Barańska, Makary Górzyński, Kalisz 2016, s. 190-206
ISBN
978-83-62689-49-1