Koniec zimnej wojny, transformacja Europy Środkowej i Wschodniej a moc eksplanacyjna i prognostyczna teorii stosunków międzynarodowych
No Thumbnail Available
Date
2019-12-18
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Instytut Europy Środkowej
Abstract
Celem artykułu jest próba ukazania mocy eksplanacyjnej i prognostycznej teorii stosunków międzynarodowych (neorealizm, neoliberalny instytucjonalizm i konstruktywizm społeczny) w sytuacji widocznych problemów z przewidzeniem końca zimnej wojny i wyjaśnieniem procesu demokratyzacji w państwach Europy Środkowej i Wschodniej oraz innych częściach świata. W obliczu istotnych przemian, które miały wpływ na kształtowanie się nowego pozimnowojennego porządku międzynarodowego, należy zastanowić się nad znaczeniem teorii w przyjmowaniu odpowiednich strategii badawczych, aby z jednej strony, można było z jakimś stopniem prawdopodobieństwa przewidzieć bieg wydarzeń oraz z drugiej, wyjaśnić ich istotę i znaczenie. Koniec zimnej wojny oraz proces transformacji państw Europy Środkowej i Wschodniej stawiają więc generalne i niezwykle istotne pytanie o możliwość rozwijania naukowego podejścia do analizy stosunków międzynarodowych, które wychodzi poza jedynie krótkoterminową obserwację bieżących wydarzeń. W artykule poddane są analizie najważniejsze podejścia teoretyczne w kontekście przyjęcia takiej strategii badawczej, dzięki której można by odchodzić od dominacji skrajnych wykluczających się wzajemnie stanowisk. Toczone do tej pory wielkie debaty pokazały, że bogactwo w nauce wynika nie z jednostronnego podejścia, nawet jeżeli w pewnym momencie, czy okresie mamy do czynienia z supremacją określonej teorii czy podejścia metodologicznego. Fiasko nauki o stosunkach międzynarodowych w przewidzeniu końca zimnej wojny ukazało konieczność podjęcia takich działań, których zadaniem byłoby łączenie a nie wykluczanie. Koniec zimnej wojny i proces transformacji Europy Środkowej i Wschodniej są więc traktowane jako studia przypadku pomocne w testowaniu teorii stosunków międzynarodowych jako adekwatnych narzędzi do analizy zmieniającej się sytuacji międzynarodowej.
The aim of the article is to show the explanatory and prognostic power of theories of international relations (neorealism, neo-liberal institu¬tionalism and social constructivism) in the situation of visible problems with predicting the end of the Cold War and explaining the democratization pro¬cess in the countries of Central and Eastern Europe and other parts of the world. In the face of significant changes that have influenced the formation of a new post-Cold War international order, it is necessary to consider the im¬portance of the theory in adopting appropriate research strategies so that on the one hand, it is possible to predict the course of events with some degree of probability and on the other, to explain their essence and importance. The end of the Cold War and the process of transforming the countries of Central and Eastern Europe thus pose a general and extremely important question about the possibility of developing a scientific approach to the analysis of international relations, which goes beyond only short-term observation of cur¬rent events. The article analyzes the most important theoretical approaches in the context of adopting such a research strategy, thanks to which one could depart from the dominance of extreme, mutually exclusive positions. The great debates that have been held so far have shown that wealth in science is not a one-sided approach, even if at some point or time we are dealing with the supremacy of a particular theory or a methodological approach. The fiasco of the science of international relations in predicting the end of the Cold War has shown the necessity of undertaking such activities whose task would be to combine rather than exclude. The end of the Cold War and the trans¬formation process of Central and Eastern Europe are therefore treated as case studies that help in testing the theory of international relations as adequate instruments for analyzing the changing international situation.
The aim of the article is to show the explanatory and prognostic power of theories of international relations (neorealism, neo-liberal institu¬tionalism and social constructivism) in the situation of visible problems with predicting the end of the Cold War and explaining the democratization pro¬cess in the countries of Central and Eastern Europe and other parts of the world. In the face of significant changes that have influenced the formation of a new post-Cold War international order, it is necessary to consider the im¬portance of the theory in adopting appropriate research strategies so that on the one hand, it is possible to predict the course of events with some degree of probability and on the other, to explain their essence and importance. The end of the Cold War and the process of transforming the countries of Central and Eastern Europe thus pose a general and extremely important question about the possibility of developing a scientific approach to the analysis of international relations, which goes beyond only short-term observation of cur¬rent events. The article analyzes the most important theoretical approaches in the context of adopting such a research strategy, thanks to which one could depart from the dominance of extreme, mutually exclusive positions. The great debates that have been held so far have shown that wealth in science is not a one-sided approach, even if at some point or time we are dealing with the supremacy of a particular theory or a methodological approach. The fiasco of the science of international relations in predicting the end of the Cold War has shown the necessity of undertaking such activities whose task would be to combine rather than exclude. The end of the Cold War and the trans¬formation process of Central and Eastern Europe are therefore treated as case studies that help in testing the theory of international relations as adequate instruments for analyzing the changing international situation.
Description
Keywords
koniec zimnej wojny, proces demokratyzacji, Europa Środkowa i Wschodnia, teorie stosunków międzynarodowych, the end of the Cold War, the democratization process, Central and Eastern Europe, theories of international relations
Citation
"Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej", 2019, T. 17, nr 1, s. 159-178.