Książki/rozdziały (WNH)

Permanent URI for this collection

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 5 of 112
  • Item
    Jazz i blues – afroamerykańska mozaika czy odrębne gatunki? Refleksja nad polską recepcją
    (Uniwersytet Jagielloński, Musica Iagellonica, 2023) Al Azab-Ruszowska, Aya
    Jazz and blues are part of the complex mosaic of African American culture, having emerged alongside (or from) such styles as work songs, field hollers, spirituals, sermon songs, rag-time, gospel, soul, R’n’B. African American music has influenced global popular culture. This phenomenon has not escaped Poland either. African American ethnomusicologist Mellonee Burnim argues that “jazz cannot be completely separated from gospel, blues cannot be completely separated from spiritual” (Burnim and Campbell 1995). In the present article, I will show the common points of blues and jazz in Polish reception and explain how genres so close in their origin function in Poland within one musical environment. I will also outline the presence of blues in Polish culture and the functioning of blues and jazz as related genres through an analysis of reception sources.
  • Item
    Obraz Jahwe jako władcy choroby
    (Wydawnictwo KUL, 2004) Münnich, Maciej
    Na wstępie należy stwierdzić, że na 325 biblijnych wzmianek o chorobach zdecydowana większość (262) jednoznacznie wskazuje na religijne postrzeganie przyczyn choroby w starożytnym Izraelu. Jedynie 17 razy dostrzeżono naturalne przyczyny schorzeń. Pozostałe przypadki nie wskazują jasno na żadną z powyższych możliwości. Nie ulega zatem wątpliwości, że to historia religii jest podstawowym narzędziem do badania biblijnych opisów chorób. Choroba w Biblii Hebrajskiej jest zdecydowanie częściej zsyłana, aniżeli leczona (stosunek niemal 3,6:1). Praktycznie we wszystkich przypadkach ostatecznym władcą choroby był Jahwe, choć niekiedy posługiwał się przy tym ludźmi (prorokami, królami), bądź istotami nadludzkimi (aniołowie, Szatan). Tylko w jednym miejscu Biblia zachowała niejahwistyczny obraz, w którym władcą choroby zdaje się być Baal-Zebul. W interesującym nas aspekcie wierzeń można zauważyć trzy podstawowe obrazy Jahwe. Pierwszy z nich to Jahwe – Wojownik. Zsyłając chorobę najczęściej posługuje się łukiem i strzałami. Jest w tym bardzo podobny do syro-kananejskiego boga Reszefa. Czasami podlegają mu także demoniczni wojownicy atakujący chorego. Wiąże się z tym drugi obraz: Jahwe – Władca istot nadludzkich. Są to niekiedy na poły uosobione pułapki, sidła, wnyki, częściej jednak personifikowane strachy, lęki czy przerażenie powodujące choroby. Zresztą sam Jahwe nosi tytuł Króla Lęków. Inne postacie to Pierworodny Śmierci i Gryzący. Wszystkie one występują w tekstach mających w tle Szeol – hebrajski świat umarłych. Wynika to zapewne z podobieństwa Jahwe do Nergala – mezopotamskiego bóstwa władającego światem podziemnym i wszelkimi chorobami. Ma on na swe usługi całą rzeszę różnorakich demonów. Wreszcie trzeci obraz to wyobrażenie „ręki Jahwe”, której dotknięcie powoduje chorobę, ewentualnie z rzadka uzdrowienie. I w tym przypadku znaleźć można bliskowschodnie paralele, ponieważ wyrażenie „ręka bóstwa X” było bardzo często używane jako określenie choroby. Obok Jahwe w Biblii Hebrajskiej pojawia się także kilka innych nadludzkich postaci w jakiś sposób związanych z chorobą. Na pierwszym miejscu należy wymienić Reszefa, który utracił swą samodzielność i stał się podporządkowanym Jahwe członkiem jego orszaku. Obok niego pojawia się także Azazel, zapewne pierwotnie demon pustyni przynoszący choroby. Także i inne rodzaje demonów takie jak Lilit, Szedim i Kosmacze, w Biblii pojawiające się już bardzo rzadko ze względu na monoteizację religii Izraela, miały związek z chorobą. Wreszcie na polecenie Jahwe choroby zsyłają, bądź wyjątkowo leczą, także anioły (w tym Niszczyciel) i Szatan. Wśród przyczyn zsyłania chorób przez Jahwe na pierwsze miejsce wysuwają się: niewierność prawu i przymierzu, nieposłuszeństwo wobec Jahwe i jego posłańców oraz wykroczenia w dziedzinie kultu, w sferze społecznej i seksualnej. Z kolei najczęstszymi przyczynami uzdrowienia przez Jahwe są: modlitwa, nawrócenie, wierność prawom oraz odpowiednie rytuały. Powyższe wnioski dają następujący obraz przemian w religii starożytnego Izraela w sferze zdrowia i choroby: Jahwe pierwotnie nie miał specyficznych cech Władcy Choroby. Jednak prosta forma religijności, jaką reprezentowali przodkowie Hebrajczyków osiedlający się w Kanaanie, w starciu z lokalnymi wierzeniami traciła na znaczeniu. Przejmowanie atrakcyjnych, kananejskich form kultu groziło utratą wyjątkowej pozycji Jahwe. Kręgi związane z jahwizmem (kapłani świątyni w Jerozolimie, środowiska prorockie) starały się więc przypisać Jahwe najpopularniejsze cechy innych bóstw. Stąd Jahwe zsyłając choroby posługuje się łukiem jak Reszef i ma na swych usługach demoniczne istoty jak Nergal. Zarazem inne bóstwa zostają podporządkowane Bogu Izraela, czego najlepszym przykładem jest znowu Reszef i między innymi Azazel. Gdy kult Jahwe umacnia się i stara się wyprzeć konkurencyjne wierzenia (monolatria), zaczyna się pojawiać koncepcja monoteizmu, a więc całkowitej negacji nie tylko kultu innych bogów, ale także ich istnienia. Stąd też wzmianki o starych demonach pochodzenia mezopotamskiego i zachodniosemickiego są w Biblii Hebrajskiej stosunkowo rzadkie, ponieważ kolejne pokolenia redaktorów biblijnych eliminowały wzmianki niepasujące do monoteistycznego obrazu. Cały powyższy proces doskonale ukazuje, na przykładzie wierzeń związanych ze zdrowiem i chorobą, z jednej stronę wspólnotę mentalną Hebrajczyków i ich sąsiadów, z drugiej zaś wyjątkowość izraelskiego monoteizmu.
  • Item
    Syria wiosną 2015. Spojrzenie niepoprawne politycznie
    (Instytut Sądecko-Lubelski, 2015) Münnich, Maciej
  • Item
    Kazanie o Grobie Bożym ks. Jakuba Śliwskiego
    (Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia Sandomierz, 2023) Kwaśniewski, Andrzej
    Kazanie ks. Jakuba Śliwskiego jest przykładem intelektunej refleksji nad ideą zakonu bożogrobców (stróże Grobu Bożego). Analizując treści o sądzie ostatecznym autor jednocześnie przekazał wiadomości historyczne oraz ascetyczno-mistyczne na temat zakonu bożogrobców. W narrację wbudowane zostały również treści współczesne - zagrożenie tatarskie południowo wschodnich kresów Rzeczpospolitej. Omówione kazanie świadczy o wykształceniu i umiejętnościach autora oraz o zrozumieniu wartości tekstu ze strony wydawcy. The sermon of Rev. Jakub Śliwski is an example of the intellectual reflection on the concept of the order of the Holy Sepulchre (Guardians of the Holy Sepulchre). Analysing the content on the Last Judgement, the author has simultaneously provided historical and ascetical and mystical information on the Order of the Holy Sepulchre. The narrative also includes contemporary content the Tartar threat to the south-eastern borderlands of the Republic of Poland. The sermon discussed reflects education and skills of the author, as well as the understanding of the text value from the publisher’s part.
  • Item
    Images for a Lover's Eye. Sonnets from Pieter Corneliszoon Hooft's Emblemata Amatoria and their European Poetic Lineage
    (Wydawnictwo KUL, 2009) Polkowski, Marcin
    The subject of this study is the relationship of the lyric oeuvre of Pieter Corneliszoon Hooft (1581-1647), exemplified by the sonnets from his first published volume Emblemata Amatoria (1611), to the traditions of European renaissance lyric poetry, especially Petrarchism and mannerism, in particular on the level of literary topoi and the attitude to the sonnet form. Hooft’s sonnets achieve their poetic and pragmatic aim primarily by listening to the voices of representatives of authoritative poetic traditions, and reshaping them in a unique, subtle way. Taking Hooft’s volume into our hands, not only do we see that the maker of the emblems had ‘a skilled hand’ (‘gheleerder handt’) – we are also led to recognize that the one who wrote the poems consulted the most learned sources. Tematem monografii są związki pomiędzy twórczością liryczną Pietera Corneliszoona Hoofta (1584-1647), na przykładzie cyklu sonetów z jego najwcześniejszego zbioru Emblemata Amatoria (1611), a tradycją europejskiej liryki renesansowej, w szczególności petrarkizmu i manieryzmu w zakresie topiki miłosnej i zastosowania sonetu jako formy literackiej. Stworzone przez Hoofta dzieło pośredniczy między literaturami europejskimi, łącząc głosy autorytatywnych tradycji poetyckich, ale też w subtelny sposób je przekształcając. O Emblemata amatoria można zatem śmiało powiedzieć, że nie tylko ten, kto stworzył obrazy, miał „wprawną dłoń” („gheleerder handt”), albowiem również autor poezji zawartej w tym zbiorze korzystał z najlepszych wzorców.