Studia z Prawa Wyznaniowego, 2023, T. 26

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/6132

Browse

Browsing Studia z Prawa Wyznaniowego, 2023, T. 26 by Title

Now showing 1 - 20 of 27
  • Item
    Dokumenty potwierdzające reprezentację kościelnej osoby prawnej w postępowaniu sądowym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2021 roku (II CSK 383/20)
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Mielnik-Kurek, Monika; Walencik, Dariusz
    Glosa ma charakter aprobujący, a jej przedmiotem jest postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2021 r., wydane w sprawie o sygn. akt II CSK 383/20. Dotyczy ono zaświadczenia organu administracji publicznej jako zastępującego właściwe dokumenty wykazujące prawidłowość reprezentacji strony (kościelnej osoby prawnej) w postępowaniu sądowym. W omawianym postanowieniu Sąd Najwyższy orzekł o zwróceniu skargi kasacyjnej wraz z aktami sprawy sądowi II instancji w celu usunięcia braku odpowiedzi na skargę kasacyjną w postaci niewykazania umocowania przełożonej domu zakonnego do reprezentacji pozwanego domu zakonnego. Przyczyną takiego rozstrzygnięcia była wątpliwość co do aktualności zaświadczenia wydanego przez wojewodę oraz faktycznej reprezentacji kościelnej osoby prawnej przez wskazany organ. Zakwestionowano tym samym fakt udokumentowania, że pełnomocnictwo dla profesjonalnego pełnomocnika zostało udzielone przez osobę uprawnioną do reprezentacji strony pozwanej. This commentary provides an approving analysis of the Polish Supreme Court decision of 20 July 2021 issued in case II CSK 383/20. This decision pertained to a certificate issued by a public administrative body as a substitute for the proper documents demonstrating the correctness of representation of a party (a church legal entity) in court proceedings. The Supreme Court decided to return the cassation complaint, along with the case file, to the court of second instance with an instruction to regard the lack of a response to the cassation complaint consisting in the failure to demonstrate the power of the superior of the religious house to represent the defendant religious house. The Supreme Court expressed doubt about both the validity of the certificate issued by the provincial governor and the actual representation of the church legal entity by the indicated authority. Therefore, the Court questioned whether it had been adequately documented that power of attorney as a professional representative had been granted by the person authorised to represent the defendant.
  • Item
    Dyskryminacja nauczycieli religii. Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 stycznia 2022 roku (C-282/19)
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Parol, Agnieszka
    Glosa poddaje analizie orzeczenie prejudycjalne Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapadłe w sprawie C-282/19, YT i in. przeciwko MIUR i Ufficio Scolastico Regionale per la Campania, z dnia 13 stycznia 2022 r. Włoski sąd krajowy wystąpił z odesłaniem prejudycjalnym, kwestionując zgodność prawa krajowego z prawem UE. Naruszenie prawa UE miało wynikać z nadużywania kolejnych umów o pracę na czas określony i braku skutecznych środków przeciwdziałania dyskryminacji włoskich katechetów ze względu na religię. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dokonując wykładni prawa, potwierdził, iż normy krajowe wykluczające nauczycieli religii katolickiej w szkołach publicznych z zakresu stosowania przepisów mających na celu wyciągnięcie konsekwencji z nadużywania kolejnych umów na czas określony – gdy w wewnętrznym porządku prawnym nie istnieje żaden inny skuteczny środek pozwalający na osiągnięcie tego celu – stanowią naruszenie prawa UE. Stwierdził także, że obowiązek posiadania misji kanonicznej nie stanowi przesłanki znoszącej zakaz dyskryminacji pracowniczej. Glosowane orzeczenie stanowi jedną z wielu spraw dotyczących nadużyć praw pracowniczych we włoskim sektorze publicznym, w którym to obszarze TSUE zasadniczo kontynuuje dotychczasową linię orzeczniczą. Novum w komentowanej sprawie stanowi wykładnia zakazu dyskryminacji ze względu na religię w dostępie do zatrudnienia i pracy. Wbrew wykładni dokonanej przez sąd krajowy, TSUE nie potwierdził istnienia bezpośredniej dyskryminacji ze względu na religię, która jest zakazana na mocy dyrektywy 2000/78 i art. 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Wydaje się, że wyjątkowo wyważone i wstrzemięźliwe stanowisko TSUE wynika z chęci zachowania możliwie szerokiej neutralności w obszarze ściśle związanym z pozycją prawną kościołów i innych wspólnot religijnych, której kształtowanie pozostaje w wyłącznej kompetencji państw członkowskich, zgodnie z art. 17 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. This commentary analyzes the preliminary ruling of the Court of Justice of the European Union in the case C-282/19, YT and Others v. MIUR and Ufficio Scolastico Regionale per la Campania, issued 13 January 2022. The referring court made a request for a preliminary ruling, questioning the compliance of Italian law with EU law. The infringement of EU law was allegedly due to the abuse of successive fixed-term employment contracts and lack of effective measures to prevent discrimination of Italian Catholic religion teachers on the grounds of religion. When interpreting the law, the Court of Justice confirmed that the national norms excluding Catholic religion teachers in public education establishments from the scope of the provisions intended to penalise abuse of successive fixed-term contracts – where there is no other effective measure in the domestic legal system – constitute a breach of EU law. The Court also stated that the obligation to hold missio canonica cannot constitute an objective reason precluding the prohibition of employment discrimination. The commented judgment is one of many cases concerning the abuse of workers’ rights in the Italian public sector, in which the Court basically continues the previous line of jurisprudence. A novelty in the commented case is the interpretation of the prohibition of discrimination based on religion in employment and occupation. Contrary to the interpretation made by the national court, the Court of Justice did not confirm direct discrimination based on religion, which is prohibited under Directive 2000/78 and Article 21 of the Charter of Fundamental Rights. The extremely balanced and restrained position of the Court seems to result from the desire to maintain the broadest possible neutrality in the area closely related to the status of churches and other religious communities, which remains within the exclusive competence of member states, as established by Article 17 of the Treaty on the Functioning of European Union.
  • Item
    Funding of the activities of religious organizations in Ukraine
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Bilash, Oleksandr; Karabin, Tetyana
    This article is devoted to the legal regulations pertaining to funding the activities of religious organizations in Ukraine. First, the analyses concern the direct financing of religious organizations from public funds (funding from the state budget programs for the restoration of religious architectural monuments, as well as the educational subventions that can be directed to private institutions of secondary education founded by religious organizations). However, financing religious organizations is also possible from other public funds, particularly local self-government budgets. The so-called “indirect” funding of religious organizations takes the form of tax benefits, discounts on natural gas and electricity, as well as free transfer of property. The analyses concerning the self-funding of religious organizations are focused on voluntary donations made by faithful as well as the economic activity of enterprises founded by religious organizations. The considerations aim to facilitate the choice of possible directions and types of activity of religious organizations, taking the provisions of financial law into account. Artykuł poświęcony jest unormowaniom prawnym dotyczącym finansowania działalności organizacji religijnych na Ukrainie. Prowadzone analizy odnoszą się w pierwszym rzędzie do bezpośredniego ich finansowania ze środków publicznych (finansowanie z budżetu państwa programów renowacji zabytków architektury sakralnej, a także udzielanie dotacji oświatowych, które mogą być kierowane do niepublicznych szkół średnich, tworzonych przez organizacje wyznaniowe). Finansowanie działalności organizacji religijnych możliwe jest jednak również z innych środków publicznych, w szczególności z budżetów samorządów terytorialnych. „Pośrednie” finansowanie podmiotów religijnych przybiera natomiast postać ulg podatkowych, zniżek na gaz ziemny i energię elektryczną, a także nieodpłatnego oddawania nieruchomości w użytkowanie. Rozważania dotyczące samofinansowania działalności organizacji religijnych skoncentrowano na dobrowolnych datkach składanych przez parafian, a także na działalności gospodarczej przedsiębiorstw zakładanych przez organizacje wyznaniowe. Całość przeprowadzonych analiz zmierza do ułatwienia wyboru możliwych kierunków i rodzajów działalności organizacji wyznaniowych z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa finansowego.
  • Item
    Geneza artykułu 3 ustęp 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Dopuszczalne ograniczenia wolności uzewnętrzniania religii lub przekonań
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Strzała, Marek
    Przedmiotowy art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania w chwili jego wejścia w życie stanowił regulację fundamentalną dla wolności uzewnętrzniania religii i przekonań. Treść art. 3 ust. 1 ustawy wyznaniowej wyraźnie koresponduje z art. 18 ust. 3 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Stanowi to jednak wynik prac parlamentarnych, gdyż rządowy projekt ww. ustawy, opracowany przez Urząd do spraw Wyznań Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, odbiegał od rozwiązań przyjętych w Pakcie. W szczególności przewidywał ograniczenie wolności sumienia i wyznania, a nie tylko ograniczenie wolności uzewnętrzniania religii lub przekonań, odwoływał się też do kategorii „zdrowia” jednostki zamiast posługiwać się terminem „zdrowia publicznego” oraz traktował o podstawowych prawach i wolnościach „jednostki”, choć Pakt stanowił o podstawowych prawach i wolnościach „innych osób”. W toku prac prowadzonych przez Urząd do spraw Wyznań przygotowano co najmniej 11 projektów, zawierających odbiegające od siebie w różnym stopniu wersje przyszłego art. 3 ust. 1 i 2 ustawy. Na uwagę zasługuje fakt projektowania przepisów w znacznej części niezależnie od postanowień Paktu, występowanie w niektórych wersjach „godności osobistej” jednostki jako przesłanki ograniczenia uzewnętrzniania religii lub przekonań oraz propozycje pominięcia „zdrowia” jako takiej przesłanki. Articles 3(1) and 3(2) of the Act on Guarantees of Freedom of Conscience and Religion of May 17, 1989, was at the time of its entry into force a fundamental regulation for the freedom to manifest religion or belief. The content of Article 3(1) clearly corresponds to Article 18(3) of the International Covenant on Civil and Political Rights. However, it represents the result of parliamentary work, since the government draft of the above-mentioned law, prepared by the Office for Religious Affairs of the People’s Republic of Poland, deviated from the solutions adopted in the Covenant. In particular, it did not introduce restrictions on the freedom to manifest religion or belief but provided for the restriction of freedom of conscience and religion. It also referred to the category of the “health” of the individual instead of using the term “public health”, and it referenced the fundamental rights and freedoms of “the individual”, although the Covenant provided for the fundamental rights and freedoms of “other persons”. In the course of the work carried out by the Office for Religious Affairs, at least 11 drafts were prepared, containing versions of the future Articles 3(1) and 3(2) of the 1989 Act that that differed from the final version to varying degrees. Noteworthy are the facts that the provisions were designed largely independently of the provisions of the Covenant; that some of the drafts used the term “personal dignity” of the individual as a premise for restricting the manifestation of religion or belief; and that there were proposals to completely omit “health” as such a premise.
  • Item
    Judicial search for a legal definition of religion
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Kříž, Jakub
    A prerequisite for the proper application of the law is a certain definition of the terms used in the law. A variable definition of a concept undermines the requirement of legal certainty, and an overly narrow or broad definition of a concept (compared with the general idea of its content) may lead to doubts about the fairness of legal regulation. Although the legal system uses the term “religion” relatively frequently, it does not generally define it explicitly. In most cases, this does not cause problems because there is no reasonable doubt as to whether we are dealing with a religious element. In hard cases, however, there is no choice but to decide where to draw the line between religion and other types of beliefs. The alternative is to stop distinguishing between them, thus depriving the religious element of its special legal status. The social sciences distinguish four basic approaches to the definition of a religious phenomenon. The substantive definition seeks to capture the content that a particular belief must satisfy in order to be labelled religious. The essentialist approach emphasises the experience of the believer. The functionalist definition notes the function that religion serves in the life of the believer. The analogical approach does not seek to capture the essence of religion but rather notes its manifestations and what different religions have in common. This article offers examples of the application of these theoretical approaches in jurisprudential practice. It also highlights the fact that courts work flexibly with the concept of religion and often give it a different content depending on the context under consideration. Przesłanką właściwej aplikacji prawa jest pewne zdefiniowanie używanych w nim pojęć. Zmienność takich definicji pozostaje w sprzeczności z wymogiem pewności prawa, a nazbyt wąskie lub nazbyt szerokie zdefiniowanie danego pojęcia (w zestawieniu z powszechnym postrzeganiem jego treści) może prowadzić do wątpliwości co do słuszności regulacji prawnej. Chociaż pojęcie religii używane jest w systemach prawnych relatywnie często, nie jest w nich ono zwykle definiowane expressis verbis. W większości przypadków nie powoduje to problemów, ponieważ nie ma racjonalnych wątpliwości co do tego, czy w danym przypadku mamy do czynienia z elementem religijnym. Jednak w trudniejszych sprawach istnieje konieczność podjęcia decyzji dotyczącej przeprowadzenia granicy pomiędzy religią i innymi typami przekonań. Alternatywą jest zaprzestanie dokonywania pomiędzy nimi rozróżnień, a więc pozbawienie specjalnego statusu tego, co religijne. W naukach społecznych wyróżnia się cztery zasadnicze podejścia do definiowania zjawiska religijnego. Definicje substancjalne starają się uchwycić, jakie treści mają być uwzględnione w danym zespole przekonań, aby mógł on zostać uznany za religijny. W podejściu esencjalistycznym podkreśla się znaczenie doświadczenia religijnego osób wierzących. Definicje funkcjonalne koncentrują się na funkcji, jaką religia pełni w życiu wyznawców. Natomiast podejście oparte na analogii nie dąży do uchwycenia istoty religii, lecz raczej skupia się na jej przejawach oraz na cechach wspólnych różnych religii. Niniejszy artykuł omawia przykłady aplikacji tych teoretycznych ujęć w praktyce orzeczniczej. Autor dochodzi do wniosku, że sądy podchodzą do pojęcia religii w sposób elastyczny i nierzadko przypisują mu różną treść, w zależności od kontekstu analizowanej sprawy.
  • Item
    Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Aktualne problemy stosunków wyznaniowych oraz laickości państwa w Polsce w kontekście międzynarodowym", Warszawa, 15 kwietnia 2023 r.
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Rybczyńska, Oliwia; Zieliński, Jędrzej
    Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. Aktualne problemy stosunków wyznaniowych oraz laickości państwa w Polsce w kontekście międzynarodowym, zorganizowanej w Warszawie, 15 kwietnia 2023 r. przez Zakład Prawa Wyznaniowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Katedrę Prawa Wyznaniowego Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. International Conference Current problems of State-Church relations and State secularity in Poland in the international context, Warsaw, April 15, 2023
  • Item
    Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Ideologies and State-Church Relations Legal Framework", Trnava, 5 maja 2023 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Ziółkowska, Krystyna
    Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. Ideologies and State-Church Relations Legal Framework [Ideologie i ramy prawne stosunków Państwo - Kościół]. Konferencja odbyła się w dniu 5 maja 2023 r. w formule online. Głównym jej organizatorem był Instytut Prawnych Aspektów Wolności Religijnej na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Trnawie na Słowacji (Trnava University, Faculty of Law, Institute for Legal Aspects of Religious Freedom), zaś współorganizatorami były następujące ośrodki naukowe: Uniwersytet Warmińsko–Mazurski w Olsztynie, Uniwersytet Przyrodniczo–Humanistyczny w Siedlcach i Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. International Scientific Conference Ideologies and State-Church Relations Legal Framework, Trnava, May 5, 2023
  • Item
    Normatywne konsekwencje art. 9 Konkordatu dla polskiego porządku prawnego
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Olszówka, Marcin
    Polskie prawo nie zna podziału świąt na katolickie (religijne) i państwowe (świeckie) - ani na poziomie konstytucyjnym, ani ustawowym. Artykuł 66 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. nie określa, które dni są wolne od pracy, lecz nakazuje to sprecyzować w ustawie. Polskie ustawodawstwo generalnie zakłada, że wolne od pracy są dwa dni w tygodniu, w tym niedziela, a ponadto święta, przy czym istnieje wiele wyjątków, gdy pracodawca może nakazać pracę w niedziele lub święta. Artykuł 9 ust. 1 polskiego Konkordatu z 1993 r. - inaczej niż art. 66 ust. 2 Konstytucji RP - proklamuje katalog dni wolnych od pracy, do których zalicza wszystkie niedziele oraz enumeratywnie wymienione dni świąteczne. Nie jest to katalog świąt katolickich, ale katalog dni wolnych od pracy, który jest wiążący dla ustawodawcy zwykłego. W konsekwencji polskie ustawodawstwo musi nie tylko zagwarantować taki status wymienionych w Konkordacie dni wolnych od pracy, lecz również zapewnić, aby w każdym z tych dni pracownicy (niezależnie od podstawy prawnej świadczenia pracy) nie mogli być zobowiązani do świadczenia pracy. Wyjątki są dopuszczalne, ale tylko w uzasadnionych obiektywnymi względami sytuacjach (np. bezpieczeństwo, porządek publiczny, moralność, życie i zdrowie ludzi), do których nie zalicza się np. handlu. Problemy interpretacyjne ewokuje redakcja art. 9 ust. 2 Konkordatu, który określa warunki poszerzania katalogu dni wolnych od pracy (art. 9 ust. 1 Konkordatu). Wymóg porozumienia między Stronami Konkordatu można rozumieć literalnie – jako wymóg zawarcia odrębnej umowy – albo teleologicznie (funkcjonalnie) – jako brak sprzeciwu (co mimo wszystko wydaje się bardziej prawidłową interpretacją). Kolejna kontrowersja dotyczy charakteru konkordatowego katalogu dni wolnych od pracy. Istotna jest w tym zakresie odpowiedź na pytanie, czy jest on gwarancyjny, czyli inkluzywny (dni wskazane w Konkordacie na pewno mają charakter dni rzeczywiście wolnych od pracy), czy ekskluzywny (tylko dni wskazane w Konkordacie mają charakter dni rzeczywiście wolnych od pracy). Polish legal system does not differentiate days which are free from work on the basis of their Catholic/religious or state/secular nature – either at the constitutional level or at the statutory level. Article 66(2) of the 1997 Constitution of the Republic of Poland does not specify public holidays but obliges the legislator to specify them in ordinary legislation. In general, Polish law assumes that two days a week, including Sundays, are free from work, in addition to other holidays. There are also a number of exceptions when an employer is entitled to order work on Sundays or holidays. Article 9(1) of the 1993 Concordat, contrary to Article 66(2) of the Constitution, contains a catalogue of nonworking days, including all Sundays and literally enumerated holidays. It is not a catalogue of Catholic holidays but a catalogue of nonworking days and is binding on the ordinary legislator. In consequence, Polish legislation must not only guarantee the days free from work according to the Concordat but also ensure that on each of these days employees (regardless of the legal basis for providing work) are not obliged to work. Exceptions are permissible but only in situations justified by objective reasons (e.g. security, public order, morality, human life and health); trade, for example, does not fall into one of these exceptions. Interpretative problems are posed by Article 9(2) of the Concordat, which specifies the conditions for expanding the catalogue of public holidays (paragraph 1). The requirement of an agreement between the Parties to the Concordat can be understood either literally – as a requirement of adopting a separate agreement – or teleologically (functionally) – as the absence of opposition (which nevertheless seems to be a more correct interpretation). Another controversy is related to the nature of the catalogue of public holidays in the Concordat. The important question in this regard is whether it should be considered inclusive (i.e. the days indicated in the Concordat have the character of days actually free from work) or exclusive (i.e. only the days indicated in the Concordat have the character of days actually free from work).
  • Item
    Ogólnopolska Konferencja Naukowa "Duszpasterstwo służb mundurowych w Polsce. Aspekt organizacyjno-prawny", Lublin, 11 marca 2023 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Czuryk, Małgorzata
    Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pt. Duszpasterstwo służb mundurowych w Polsce. Aspekt organizacyjno-prawny, zorganizowanej w dniu 11 marca 2023 r. na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Celem konferencji było podjęcie refleksji nad rolą i zadaniami oraz podstawami prawnymi funkcjonowania duszpasterstwa służb mundurowych w Polsce. National Scientific Conference Chaplaincies of the uniformed services in Poland: Organizational and legal aspects, Lublin, March 11, 2023
  • Item
    Ogólnopolska Konferencja Naukowa "Wolność religijna osób i funkcjonariuszy publicznych", Radocza, 18–20 listopada 2022 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Abramowicz, Aneta M.
    Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pt. "Wolność religijna osób i funkcjonariuszy publicznych", zorganizowanej w Radoczy koło Wadowic, w dniach 18–20 listopada 2022 roku. Jej organizatorem była Katedra Prawa Wyznaniowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II we współpracy z Polskim Towarzystwem Prawa Wyznaniowego. National Conference: Religious Freedom of Persons and Public Officials, Radocza, November 18–20, 2022
  • Item
    Opodatkowanie wiernych na rzecz prac remontowo-budowlanych w diecezji lubelskiej, na podstawie uchwał zgromadzeń parafialnych z lat 1919-1923
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Kumor-Mielnik, Joanna
    Celem artykułu jest przedstawienie na konkretnych przykładach podstaw prawnych opodatkowania wiernych na cele remontowo-budowlane w parafiach diecezji lubelskiej w pierwszych latach II Rzeczypospolitej, rodzaju ponoszonych przez nich obciążeń oraz trybu egzekwowania obowiązkowych powinności ustanowionych przez zgromadzenia parafialne. Analiza problemu badawczego przeprowadzona została w oparciu o materiał archiwalny znajdujący się w zasobie Archiwum Akt Nowych w Warszawie (w zespole Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego) oraz w Archiwum Archidiecezjalnym Lubelskim. Inwestycje podejmowane w parafiach wymagały zaangażowania wszystkich wiernych do odbudowy zniszczonych działaniami wojennymi kościołów, plebanii, budynków dla służby kościelnej i obiektów gospodarczych. W oparciu o obowiązujące przepisy prawne, decyzję o przystąpieniu do prac remontowo-budowlanych podejmowało zgromadzenie parafialne zwoływane pod przewodnictwem wójta lub sołtysa oraz dozoru kościelnego, które uchwalało na powyższe cele określony podatek. Był on rozkładany na wszystkich mieszkańców i uiszczany w walucie lub w zbożu, w wysokości proporcjonalnej do liczby posiadanych morgów ziemi. Podstawą wejścia w życie podjętej uchwały było jej zatwierdzenie przez władze wojewódzkie i ministerialne. Postanowienia zgromadzeń parafialnych obligowały mieszkańców do świadczenia pomocy materialnej i fizycznej na rzecz podejmowanych inwestycji, a podatki płacone na ten cel stanowiły podstawowy fundusz budowlany parafii. The present paper presents and exemplifies the legal basis of taxation of the faithful for renovation and construction purposes in the parishes of the Lublin diocese in the first years of the Second Polish Republic, and discusses the types of burdens incurred by the faithful as well as the ways of enforcing obligations established by parish assemblies. The analysis is based on the materials from the Archives of Modern Records in Warsaw (the collection of the Ministry of Religious Denominations and Public Education) and Lublin Archdiocesan Archives. Investments undertaken in the parishes required the involvement of all the faithful in the reconstruction of churches, rectories, church servants’ quarters and farm buildings destroyed during the war. In accordance with the applicable legal provisions, decisions to start renovation and construction works were made by parish assemblies held under the chairmanship of the mayor or village administrator and the church supervision. Parish assemblies also passed a tax for these purposes. It was imposed on all inhabitants and paid in currency or in grain in proportion to the acreage of land owned. Tax resolutions in question came into force after approval from regional and ministerial authorities. Under the decisions of parish assemblies, inhabitants were obliged to contribute financially or in person to undertaken works, and the taxes they paid were the main component of parishes’ construction budgets.
  • Item
    Papal designations in the context of the Gregorian Reform
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Suchánek, Drahomír
    This study looks at a specific aspect of papal elections during the Gregorian Reform: papal designation. In separate steps, the study endeavours to look at both the historical and developmental context of papal designation, as well as the use of papal nomination for individual elections that took place during the Gregorian Reform period. The text also uses an analysis of electoral procedures to evaluate the significance of designation, specifically its actual influence on the decisions made by electoral participants. The designation does not appear to be a procedural and legislative feature but instead more of a practical and legitimising tool for defending a chosen procedure. Niniejsze studium dotyczy szczególnego aspektu wyboru papieża w okresie reformy gregoriańskiej, to jest tzw. desygnacji papieskiej. Rozważania skoncentrowane są na historycznym kontekście i ewolucji omawianej instytucji, jak również na zastosowaniu nominacji papieskiej w poszczególnych wyborach, które miały miejsce w okresie reformy gregoriańskiej. W tekście podjęto też próbę oceny rzeczywistego znaczenia desygnacji, czyli jej faktycznego wpływu na podejmowanie decyzji przez uczestników elekcji, na podstawie analizy procedury wyborczej. Desygnacja jawi się w tym świetle nie jako prawnie określony element obowiązującej procedury, ale raczej jako praktyczne narzędzie, legitymizujące obrany sposób postępowania.
  • Item
  • Item
    Professor Ignác Antonín Hrdina (1953–2022): Life and work
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Čačík, Marián
    This article is dedicated to the memory of Prof. Ignác Antonín Hrdina, who passed away on 22 April 2022. During the communist period in Czechoslovakia, when he was not permitted to complete his theological studies, he worked a civilian job as a lawyer. At the same time, however, he secretly entered the Premonstratensian Order and was covertly ordained as a priest in Krakow, Poland. What he was prevented from doing in the first part of his life, however, was fully developed after 1989, when he emerged from the underground to continue his spiritual work. He was involved in the renewal of monastic life at Strahov Monastery in Prague, where he served for many years as a parish priest and rector of the basilica. At the same time, he developed his academic career at the Faculty of Theology of the University of South Bohemia in České Budějovice, the Faculty of Law of the University of West Bohemia in Pilsen and the Catholic Theological Faculty of Charles University in Prague. With his passing, the Church in Czech republic and the academic community have lost their leading expert on canon law; however, he did leave behind him a number of specialised publications that will continue to benefit future generations. Niniejszy artykuł jest poświęcony pamięci o. prof. Ignáca Antonína Hrdiny, który zmarł 22 kwietnia 2022 r. W komunistycznej Czechosłowacji nie pozwolono mu ukończyć studiów teologicznych, pracował więc jako prawnik. W tym samym czasie jednak tajnie wstąpił do zakonu norbertanów i potajemnie przyjął święcenia kapłańskie w Krakowie. Działalność duszpasterską rozwinął po 1989 r., kiedy to mógł w pełni ujawnić swoją tożsamość, podejmując służbę, której oddanie uniemożliwiono mu w pierwszej części życia. Uczestniczył w odnowieniu życia monastycznego w klasztorze na Strahowie w Pradze, gdzie przez wiele lat pełnił również funkcję proboszcza i rektora bazyliki. Równolegle rozwijał swoją karierę naukową na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Południowoczeskiego w Czeskich Budziejowicach, Wydziale Prawa Uniwersytetu Zachodnioczeskiego w Pilźnie oraz Katolickim Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Karola w Pradze. Po jego śmierci Kościół w Czechach i tamtejsze wspólnoty akademickie straciły czołowego eksperta w dziedzinie prawa kanonicznego. Profesor I. A. Hrdina pozostawił jednak po sobie szereg ważnych publikacji naukowych, z których będą mogły korzystać również przyszłe pokolenia.
  • Item
    Przesłanki i tryb zawarcia małżeństwa konkordatowego – prawo i pragmatyka
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Tunia, Anna
    Przedmiotem artykułu jest analiza prawnego kształtu tzw. małżeństwa konkordatowego, a w szczególności charakteru i trybu realizacji przesłanek warunkujących jego zawarcie, określonych przez Konkordat i Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Autorka wskazuje na rozbieżności między przepisami tych aktów prawnych, a także między tymi regulacjami prawnymi a istniejącą pragmatyką. Analizy te ukierunkowane są na ocenę poprawności legislacji odnoszącej się do tzw. małżeństwa konkordatowego. Przeprowadzone badania pozwalają na wniosek, że przepisy normujące konkordatową formę zawarcia małżeństwa cywilnego podlegały kilku nowelizacjom, które miały na celu doprecyzowanie warunków i trybu zawarcia małżeństwa w tej formie, jak też podyktowane były zmieniającymi się warunkami społeczno-gospodarczymi, w tym cyfryzacją administracji publicznej. Autorka pozytywnie ocenia te zmiany, ale jednocześnie podnosi postulaty de lege ferenda mające na celu dokonanie dalszych modyfikacji niektórych niejasnych jeszcze przepisów normujących tę formę zawarcia małżeństwa. The subject of the article is an analysis of the legal shape of a concordat marriage in Poland, in particular the nature and mode of implementation of the conditions for its contraction specified by the Concordat and the Family and Guardianship Code. The author indicates the discrepancies between the provisions of these legal acts and between them and the existing pragmatics. The analyses are aimed at assessing the correctness of the legislation related to concordat marriage. The research allows the author to conclude that the provisions regulating the concordat form of contracting a civil marriage have been subject to several amendments aimed at specifying its conditions and procedure and dictated by the changing socio-economic conditions, including the digitization of public administration. The author evaluates these changes positively, but at the same time raises de lege ferenda postulates aimed at making further modifications to some provisions regulating this form of marriage that are still unclear.
  • Item
    „Przypadki klerykalizmu” wśród słuchaczy Szkoły Prawniczej w Szczecinie (1950–1951) oraz ich dyscyplinarne następstwa
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Kaźmierski, Paweł
    W 1946 r. władze Polski Ludowej zdecydowały się na wyjątkowe dopuszczenie do sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez osoby, które ukończyły utworzone przez Ministra Sprawiedliwości średnie szkoły prawnicze. Absolwenci tych szkół nie legitymowali się dyplomem wyższych studiów prawniczych. Nie odbywali też aplikacji sądowej. Przed podjęciem nauki w takich szkołach byli w większości absolwentami jedynie siedmiu klas szkoły powszechnej. Szkoła Prawnicza w Szczecinie funkcjonowała w latach 1950–1951. Kształcenie w niej było silnie zideologizowane w duchu marksizmu-leninizmu, a uzewnętrznianie bądź deklarowanie wiary religijnej przez słuchaczy spotykało się ze zdecydowaną reakcją kierownictwa szkoły i mogło zakończyć się nawet skreśleniem z listy słuchaczy. Celem niniejszego artykułu jest omówienie „przypadków klerykalizmu” wśród słuchaczy Szkoły Prawniczej w Szczecinie, co autor czyni, odwołując się do akt archiwalnych szkoły zgromadzonych w Archiwum Państwowym w Szczecinie. Co istotne, absolwenci tej szkoły niejednokrotnie obejmowali w krótkim czasie wysokie urzędy w lokalnym wymiarze sprawiedliwości oraz stanowili większość członków „Grupy Agitatorów” komórki PZPR przy Sądzie Wojewódzkim w Szczecinie. In 1946, the authorities of the so-called People’s Poland decided to allow graduates of secondary law schools, specifically those established by the Minister of Justice, to administer justice. Graduates of these schools did not hold a university law degree, nor had they completed judicial training. Before beginning their education in such schools, most students had completed only seven years of primary school. Szczecin Law School operated from 1950 to 1951. The education offered there was strongly ideologized in the spirit of Marxism-Leninism. Students who demonstrated or declared religious faith were met with strong reactions from school management, including disciplinary consequences in the form of expulsion from the school. As such, the present paper aims to discuss “cases of clericalism” among students of Szczecin Law School by analyzing the school’s archival records held in the State Archives in Szczecin. It is important to note that, in a short period of time, graduates of this school often took high office within the local judiciary. They also constituted the majority of members of the “Group of Agitators”, a section of the Polish United Workers’ Party at the Voivodeship Court in Szczecin.
  • Item
    Radbruch’s formula and the conscience of a Saint: Cardinal Alojzije V. Stepinac
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Savić, Vanja-Ivan
    This paper examines the life of Blessed Cardinal Alojzije V. Stepinac during three regimes that were very hostile towards the Catholic Church and its values. The paper discusses the values by which Blessed Stepinac lived and explains that his teachings correspond to the rules of conduct established by the German legal philosopher Gustav Radbruch. According to the latter, laws that contain no traces of humanity and are unbearably unjust should not be considered laws that must be followed. Cardinal Stepinac accepted the political realities of his times but denounced the evils present in each of the regimes under which he served as archbishop of Zagreb and shepherd of his flock. In doing so, he always underlined the values of equality, humanity and religious freedom. W niniejszym artykule analizie poddano życie błogosławionego kardynała Alojzego W. Stepinaca w czasie panowania trzech reżimów, które były jawnie wrogie wobec Kościoła Katolickiego i promowanych przezeń wartości. Prowadzone analizy obejmują wartości, według których żył ten Błogosławiony i prowadzą do wniosku, że jego nauczanie koresponduje z zasadami postępowania ustanowionymi przez niemieckiego filozofa prawa, Gustava Radbrucha. Według tego myśliciela ustawy, które nie odzwierciedlają godności człowieka i są skrajnie niesprawiedliwe, nie powinny być uważane za prawo, którego należy przestrzegać. Kardynał A.W. Stepinac potrafił zaakceptować polityczną rzeczywistość. Demaskował jednak zło, które było obecne w każdym z reżimów, w czasie, gdy służył jako arcybiskup Zagrzebia i pasterz powierzonych mu wiernych. Czyniąc to, stale podkreślał wartość równości, człowieczeństwa i wolności religijnej.
  • Item
    Spóźniona rejestracja małżeństwa zawieranego w formie wyznaniowej. Glosa częściowo krytyczna do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 roku (III CZP 71/23)
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Mezglewski, Artur
    Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 maja 2023 r. (III CZP 71/22) przyjął, że czynności związane z przekazaniem zaświadczenia o złożeniu oświadczeń o zawarciu małżeństwa do urzędu stanu cywilnego, a następnie sporządzeniem aktu małżeństwa, stanowią swoistą procedurę administracyjną, w ramach której duchowny posiada status szczególnego podmiotu administrującego. Ponadto – implicite – Sąd Najwyższy uznał, że terminowe przekazanie zaświadczenia do urzędu stanu cywilnego nie stanowi elementu konstytutywnej przesłanki zawarcia małżeństwa, a podmiotem zobowiązanym do przestrzegania określonego prawem pięciodniowego terminu pozostaje jedynie duchowny. Konsekwencją przyjęcia powyższych założeń powinno być uznanie uprawnień nupturientów do kształtowania swojej sytuacji jako stron postępowania administracyjnego o rejestrację małżeństwa. Wskutek tego należałoby uznać, że małżeństwo cywilne w formie wyznaniowej zostanie również zawarte, gdy po bezskutecznym upływie terminu na doręczenie przez duchownego przedmiotowego zaświadczenia z wnioskiem o rejestrację małżeństwa wystąpią osoby, które złożyły oświadczenia dotyczące jego „skutków cywilnych”. Kierownik urzędu stanu cywilnego winien w takiej sytuacji sporządzić akt małżeństwa. In its resolution issued on May 10, 2023 (III CZP 71/22), the Polish Supreme Court held that activities related to the submission of a certificate of marriage declarations to the registry office and the subsequent drawing up of a marriage certificate constitute a particular administrative procedure in which the clergyman holds the status of a special administering entity. Moreover, the Supreme Court tacitly found that the timely submission of a marriage certificate is not an element of the constitutive requirement for the conclusion of marriage and that the only entity obliged to comply with the five-day deadline specified by law is the clergyman. However, as a consequence of its adoption of the above assumptions, the Court should recognise the rights of prospective spouses to shape their situation as parties to their marriage registration proceedings. As a result, it should be assumed that a civil marriage conducted in the religious form is concluded when, after the ineffective expiration of the clergyman’s deadline to deliver the certificate, the persons who made the declarations pertaining to the “civil effects” of marriage, apply for marriage registration. In these situations, the registrar should draw up a marriage certificate.
  • Item
    The 2003 draft Agreement between the Holy See and Georgia and future prospects for cooperation
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Gegenava, Dimitry
    In 2002, Georgia and the Georgian Apostolic Autocephalic Orthodox Church signed the Constitutional Agreement, which established a new legal model of the state–church relationship. After this event, Georgia and the Holy See drafted a special agreement that was supposed to be signed in September 2003. It was intended to give legal guarantees to the Catholic Church and Catholic believers. Vatican Secretary for Relations with States Jean-Louis Pierre Tauran arrived in Georgia on 18 September to sign the agreement, but at the last minute, the president of Georgia decided not to finalise the process. This draft was not known to society, and even researchers did not have access to the text. This article overviews that document and tries to analyse the perspectives of a future agreement between Georgia and the Holy See. W 2002 r. Gruzja zawarła umowę konstytucyjną z Gruzińskim Apostolskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym, ustanawiając tym samym nowy model prawnych relacji państwo-Kościół. Po tym wydarzeniu Gruzja i Stolica Apostolska przygotowały projekt umowy, która miała zostać przez nie podpisana we wrześniu 2003 r. Jej celem było ustanowienie prawnych gwarancji, które miały przysługiwać Kościołowi Katolickiemu i katolikom. W dniu 18 września do Gruzji przybył Jean-Louis Pierre Tauran, watykański Sekretarz do spraw Relacji z Państwami, aby podpisać umowę. Jednak w ostatniej chwili prezydent Gruzji podjął decyzję o odstąpieniu od sfinalizowania tej procedury. Omawiany projekt nie jest znany opinii publicznej. Nawet badacze nie mieli dostępu do tego tekstu. Jego omówienie stanowi podstawowy cel niniejszego artykułu, w którym podejmuje się ponadto kwestię perspektyw przyszłej umowy pomiędzy Gruzją i Stolicą Apostolską.
  • Item
    The constitutional standing of philosophical and non-religious beliefs in Bulgaria
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Belov, Martin
    This paper explores freedom of philosophical and non-religious beliefs in Bulgaria. It outlines the constitutional framework of this freedom both in the contemporary Bulgarian constitutional model based on the current 1991 Constitution and in Bulgarian constitutional history as well as previous fundamental laws – the 1879, 1947, and 1971 Constitutions. The paper explores both the legal and socio-legal aspects of freedom of philosophical and non-religious beliefs, analysing the role of normative ideologies in the context of secularism – specifically, the largely secular Bulgarian society. The paper demonstrates the relationship between freedom of philosophical and non-religious beliefs and freedom of religion in Bulgaria. Attention is devoted to organised philosophical and non-religious beliefs. The article explains why freedom of philosophical and non-religious beliefs is protected as an individual and not as a collective right. The paper also explores the practical problems of the philosophical and non-religious beliefs in Bulgaria. Przedmiotem rozważań zawartych w niniejszym artykule jest wolność przekonań światopoglądowych i niewyznaniowych w Bułgarii. Ukazano w nim konstytucyjne podstawy tej wolności zarówno we współczesnym systemie konstytucyjnym, bazującym na Konstytucji z 1991 r., jak i w bułgarskiej historii konstytucyjnej oraz poprzednich ustawach zasadniczych – Konstytucjach z 1879, 1947 oraz z 1971 r. Badaniami objęto prawne i socjologiczno-prawne aspekty wolności przekonań światopoglądowych i niewyznaniowych, a stawiane pytania dotyczą roli ideologii normatywnych w zsekularyzowanym kontekście – w tym przypadku, wyraźnie świeckim społeczeństwie Bułgarii. Autor wykazuje istnienie związku pomiędzy wolnością przekonań światopoglądowych i niewyznaniowych oraz wolnością religii. Uwaga skoncentrowana jest na takich przekonaniach światopoglądowych i niewyznaniowych, które mają charakter zorganizowany. Wyjaśnia się przy tym przyczyny, dla których wolność przekonań światopoglądowych i niewyznaniowych jest chroniona z wykorzystaniem konstrukcji prawa przysługującego jednostkom, a nie prawa kolektywnego. Osobne uwagi poświęcono praktycznym problemom, które związane są z wyznawaniem omawianych przekonań w Bułgarii.