Vox Patrum, 2021, Vol. 79: Księga Jubileuszowa ku czci pana Wojciecha Stawiszyńskiego

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/2905

Browse

Browsing Vox Patrum, 2021, Vol. 79: Księga Jubileuszowa ku czci pana Wojciecha Stawiszyńskiego by Issue Date

Filter results by year or month
Now showing 1 - 20 of 31
  • Item
    Λῃσταί w świetle źródeł literackich przełomu er (I wiek przed Chrystusem i I wiek po Chrystusie)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Szczur, Piotr
    W tym artykule ukazano zakres semantyczny i odcienie znaczeniowe rzeczownika λῃστής w greckiej literaturze powstałej w I wieku przed Chrystusem i I wieku po Chrystusie, co pozwoliło na dogłębne przedstawienie zjawiska bandytyzmu w tym okresie. W opracowaniu poddano analizie zarówno pisma autorów pogańskich, jak i żydowskich oraz teksty nowotestamentalne, w których pojawia się słowo λῃστής. Z przeprowadzonych analiz wynika, że w starożytnej literaturze greckiej pierwotnie rzeczownik λῃστής przybierał zarówno negatywne odcienie znaczeniowe, jak i pozytywne, gdyż określał nie tylko rozbójnika, który siłą zagrabiał cudzą własność, lecz także wojownika (lub najemnika), który w wyniku walki z wrogiem zdobywał łup wojenny, co było jego prawem. Jednak w późniejszym czasie – zwłaszcza w literaturze analizowanej w niniejszym opracowaniu – na pierwszy plan wysuwają się denotacje sensu malo. Autorzy greccy przełomu er posługują się rzeczownikiem λῃστής na określenie wszelkiego rodzaju złoczyńców. Przede wszystkim termin ten odnoszą do bandytów i rozbójników, zwłaszcza działających w zorganizowanych bandach i napadających na podróżnych oraz na ludzkie osiedla w celu dokonania grabieży mienia, a nawet dokonania zabójstw. Określają nim też buntowników, wywrotowców i „rewolucjonistów” występujących przeciw zwierzchniej władzy, co szczególnie widoczne jest w pismach Józefa Flawiusza.
  • Item
    Przywódcy powstania Izauryjczyków w latach 492–498
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Leszka, Mirosław J.
    Uchwytnych w źródłach przywódców powstania izauryjskiego podzielić można z grubsza na dwie grupy. Pierwszą stanowili ci, którzy za Zenona zrobili karierę w centrum państwa, względnie sprawowali różne funkcje cywilne i wojskowe na terytorium Izaurii. To oni, jako ci, którzy stracili dotychczasowe pozycje i majątki, byli kołem zamachowym do powstańczego zrywu. Drugą grupę stanowili ci, którzy wypłynęli dopiero w związku z powstaniem, o których wcześniejszej karierze nic nie wiemy, ale z pewnością cieszący się pewnym autorytetem czy popularnością wśród Izauryjczyków. Oni poczuli się zapewne dotknięci represjami, podjętymi przez Anastazjusza i liczyli na to, cesarz ugnie się w obliczu powstania i przywróci Izaurii przywileje, którymi cieszyła się ona pod koniec rządów Zenona.
  • Item
    Św. Józef w apokryfach Nowego Testamentu (cz. 1: do narodzenia Jezusa w Betlejem)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Nocoń, Arkadiusz
    Wśród postaci, które w historii zbawienia odegrały ważną rolę, św. Józef jest postacią wyjątkową: tak ze względu na powierzoną mu misję, jak i na posiadane cnoty. Informacje w Piśmie Świętym na jego temat są jednak nadzwyczaj skromne. Trudno się więc dziwić, że lukę w jego biografii starały się wypełnić apokryfy, pisma, które mimo wielu uchybień wywarły duży wpływ na teologię, liturgię, sztukę. Pozostają też cennym świadectwem przeżywania wiary przez ówczesne wspólnoty chrześcijańskie. Z bogatego materiału badawczego autor starał się wydobyć w pierwszej części artykułu najważniejsze dane dotyczące „biografii” św. Józefa do momentu narodzenia Jezusa w Betlejem. Pozostała część „biografii” Józefa, jego relacje z Maryją i z Jezusem, oraz wnioski płynące z lektury apokryfów, w tym, co dotyczy św. Józefa, przedstawione zostaną w części drugiej.
  • Item
    Perswazyjne, komunikacyjne i rekreacyjne elementy traktatu Izydora z Sewilli "De ortu et obitu Patrum"
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Krynicka, Tatiana
    Tworząc "De ortu et obitu Patrum", Izydor nawiązuje do tradycji hagiograficznej, przejmując zarówno wypracowane przez nią wzorce kompozycyjne, jak i też cele. Ułożone przez niego żywoty wybitnych biblijnych postaci w pierwszej kolejności służą zbudowaniu czytelnika. Funkcje perswazyjna, komunikacyjna i rekreacyjna wraz ze służebną wobec nich funkcją poetycką są z różnym natężeniem realizowane w różnych częściach relacji, prowadząc – zgodnie z konwencją przyjętą w hagiografii – ku realizacji dzieła zbawienia w życiu czytelnika. Odstępując od wymogów gatunku, Izydor przekazuje również informacje nieprzydatne do charakteryzacji prezentowanych postaci. Ich obecność w tekście świadczy o jego ciekawości świata, uniwersalistycznym spojrzeniu na dzieje oraz zmyśle natury, stanowi też o dodatkowej atrakcyjności utworu dla czytelnika.
  • Item
    Św. Hieronim w polemice z herezjami w świetle "Homilii o Psalmie 82" (seria II)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Turek, Waldemar Jan
    Autor artykułu podejmuje temat polemiki św. Hieronima z herezjami w świetle jego Homilii o Psalmie 82 (seria II). Omawia najpierw niektóre cechy ogólne tej polemiki, a następnie te jej elementy, które odnoszą się do konkretnych autorów, czyli Maniego, Marcjona, Ariusza, Walentyna i Bazylidesa. Ukazuje w tym kontekście św. Hieronima jako obrońcę jedności całego Pisma św., twierdzącego, że Nowy Testament jest logiczną kontynuacją i dopełnieniem Starego Testamentu. Przedstawia autora Wulgaty jako opowiadającego się zdecydowanie za prawdziwym bóstwem Chrystusa, przeciwko wszystkim tym, którzy widzieli w Nim jedynie stworzenie. Wreszcie prezentuje księcia egzegetów głoszącego absolutne panowanie Boga Najwyższego nad światem i wszystkimi stworzeniami, przeciwko twórcom nauki o neonach i ich rzekomo szczególnej mocy. Z opracowania wynika, że św. Hieronim mógł przejąć niektóre elementy polemiki z dzieł Orygenesa, jednak wykazuje on dużą kreatywność także w sporze z tymi heretykami, którzy nie byli znani w czasach autora O zasadach.
  • Item
    Proweniencja oraz funkcja teorii kosmologicznych następstw niesprawiedliwych rządów w zwierciadle Jonasza z Orleanu (ok. 780-843)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Chudzikowska-Wołoszyn, Małgorzata
    Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie popularnej pośród moralistów karolińskich VIII i IX w. idei, mówiącej o kosmologicznych konsekwencjach królowania. Przekonanie o tym, że grzechy króla mogą zagrozić całej społeczności, było szczególnie silnie akcentowane w piśmiennictwie o charakterze wzorcotwórczym oraz napominającym. Tym samym motyw ten odnajdujemy w tak licznie powstających w czasie panowania Karola Wielkiego (747-814) i Ludwika Pobożnego (778-840) listach do władców oraz zwierciadłach. Podstawą podjętych w pracy analiz jest zwierciadło książęce (speculum principis) — De institutione regia — które ok. 831 r. biskup Orleanu Jonasz napisał dla cesarskiego syna Pepina I, króla Akwitanii (797-838). W III rozdziale tego dzieła zawarta została swoistego rodzaju kosmologiczna reguła władzy, zgodnie z którą pomiędzy kondycją cnót panującego a stanem jego ziemi i ludzi istniała ścisła i szczególna korelacja. Niesprawiedliwy król burzył bowiem równowagę kosmosu. Sprowadzał na swój lud klęski żywiołowe, choroby oraz śmierć. Autorka skoncentruje się na omówieniu proweniencji owej kosmologicznej idei współzależności pomiędzy sprawiedliwością króla i porządkiem kosmosu. Odniesie się również do jej roli w retoryce, którą przyjął Jonasz z Orleanu. W artykule — komparatystycznie — przywołane zostaną także inne zwierciadła karolińskie, podejmujące temat kosmologicznych konsekwencji królowania.
  • Item
    Św. Maksym Wyznawca wobec doktryny o jednym działaniu w Chrystusie
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kashchuk, Oleksandr
    Nauczanie o jednym działaniu w Chrystusie, znane jako monoenergizm (mÒnh ™nšrgeia, m…a ™nšrgeia), głosi, że Chrystus dokonywał zarówno ludzkich, jak i boskich czynów przez jedno bosko-ludzkie działanie. Artykuł składa się z trzech punktów. Dotyczą one nauczania św. Maksyma Wyznawcy o dwóch naturach Chrystusa; jego argumentacji na temat dwóch działań w Chrystusie zgodnie z Jego dwiema naturami; wizji harmonii działania w Chrystusie. Zastosowano analizę dzieł Maksyma Wyznawcy. W wyniku analizy podkreślono główne idee nauczania Maksyma o działaniu w Chrystusie, które poddano także porównaniu i syntezie. Stanowisko Maksyma Wyznawcy wobec nauczania o działaniu w Chrystusie stopniowo się rozwijało: od zainteresowania, przez krytyczne podejście, do wyraźnej opinii. Św. Maksym zdecydowanie nie akceptuje nauki o jednym bosko-ludzkim działaniu w Chrystusie. Uzasadnia natomiast naukę o dwojakim i jednocześnie jedynym działaniu Chrystusa. Dwojakie działanie jest związane z dwiema naturami Chrystusa. Działanie każdej natury jest jej naturalnym oraz istotowym elementem. Jedyne zaś działanie wypływa z faktu, że działanie ludzkiej natury przez przebóstwienie było podporządkowane Słowu, jako zasadzie całego działania Chrystusa. Między dwoma rodzajami działania nie zachodziło przeciwstawienia, ponieważ Chrystus w aspekcie sprawowania ludzkich czynów nie posiadał skłonności do grzechu, którą posiada zwykły człowiek.
  • Item
    Patrystyczne podstawy personalistyczno-znakowej koncepcji cudu Mariana Ruseckiego
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Mastej, Jacenty
    Celem studium jest ukazanie patrystycznych podstaw personalistyczno-znakowej koncepcji cudu ks. profesora Mariana Ruseckiego (1942-2012), najwybitniejszego znawcy tej problematyki w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Teolog z Lublina budowanie holistycznej teologii cudu rozpoczął od wnikliwej analizy źródeł biblijnych oraz patrystycznych. W artykule przedstawiono syntezę trzech głównych kwestie patrystycznych podejmowanych przez Ruseckiego, a mianowicie: funkcji cudu w apologii wczesnego Kościoła, koncepcji cudu św. Augustyna oraz pedagogicznych funkcji cudu wskazanych przez św. Grzegorza I Wielkiego. Natomiast w ostatnim punkcje zaprezentowano główne elementy personalistyczno-znakowej koncepcji cudu profesora z Lublina: personalistyczne rozumienie cudu, znakowe jego ujmowanie oraz wyeksponowanie obok funkcji motywacyjnej, także funkcji objawieniowej, chrystologicznej, zbawczej, eklezjotwórczej i pisteologicznej. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, że Rusecki profesjonalnie rozwija oraz pogłębia teologiczną refleksję nad problematyką cudu, którą na bazie biblijnej zapoczątkowali pisarze pierwszych wieków chrześcijaństwa. Ze szczególną estymą korzysta on z twórczości św. Augustyna.
  • Item
    Uraniusz, List o śmierci Paulina
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, Marcin
    Tłumaczenie listu prezbitera Uraniusza "De obitu Paulini ad Pacatum".
  • Item
    Gog – eschatologiczny i realny wróg z Północy w literaturze patrystycznej i średniowiecznej
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kochanek, Piotr
    Celem tego artykułu jest przedstawienie rozumienia trzech pojęć: Gog (Ez 38-39), Magog (Rdz 10, 2) oraz Gog i Magog (Ap. 20, 7-10). Chodzi tutaj zarówno o ich aspekt eschatologiczny i historyczny, jak również o ich etymologię. Analizując pisma wielu autorów chrześcijańskich, można stwierdzić, że Gog z Księgi Ezechiela był przedstawiany zwykle jako eschatologiczny wróg z Północy. Z kolei Magog syn Jafeta z Księgi Rodzaju był uważany za protoplastę Scytów. Natomiast Gog i Magog z Apokalipsy św. Jana to synonim szatana – eschatologicznego wroga wyznawców Chrystusa. Praktycznie tylko Ambroży z Mediolanu utożsamił Goga Ezechiela z konkretnych ludem, a mianowicie z Gotami, odwołując się do współczesnej mu sytuacji geopolitycznej cesarstwa po bitwie pod Adrianopolem. Jednak interpretację tę przejęło niewielu autorów łacińskich i greckich. Większość pisarzy kościelnych opowiedziała się po stronie Hieronima i Augustyna – krytyków historycznej interpretacji tekstu Ezechiela. Z kolei identyfikacja Magoga z Księgi Rodzaju ze Scytami, znana przynajmniej od czasów Józefa Flawiusza, spotkała się niemal z powszechną akceptacją. Różnica między autorami greckimi a łacińskimi polega tutaj na tym, że ci pierwsi powtarzali wiernie tę identyfikację, a tym samym przekazywali potomnym archaizujący obraz Północy. W konsekwencji Scytami nazywali oni nie tylko Gotów, czy Hunów, lecz także Awarów, Pieczyngów, Węgrów i Mongołów. Niektórzy pisarze łacińscy starali się ten obraz aktualizować. Generalnie jednak wszystkie ludy przybywające z północnego wschodu nosiły piętno biblijnego wroga z Północy, ponieważ to właśnie Biblia była dla ówczesnych autorów kościelnych autorytetem również w zakresie geografii i etnografii.
  • Item
    Główne powody wprowadzania obostrzeń w zawieraniu małżeństw mieszanych u wybranych autorów starożytnych i w kościelnych Kanonach Synodalnych
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Strękowski, Stanisław
    Małżeństwo i rodzina jako instytucje należą do porządku naturalnego w każdej kulturze, albowiem stanowiły podstawę funkcjonowania społeczeństwa w wielu najistotniejszych wymiarach jego funkcjonowania. Należy zaznaczyć, że w starożytnym świecie przenikało się wiele kultur i środowisk dzięki ogromnym obszarom pozostających pod władaniem Imperatorów i instytucji im podległych. Przemieszczanie się osób wolnych oraz kontakt z odmiennymi obyczajowo i wyznaniowo osobami nie napotykał trudności. Zrodził się więc problem zachowania tożsamości religijnej, społecznej i ekonomicznej. Różne motywy powodowały wprowadzenie obostrzeń z zawieraniu małżeństwa mieszanych. Można je podzielić zasadniczo na kilka grup: w sposób szczególny z dezaprobatą środowiska spotykała się zagrożenia związane z wyznawaną wiarą, co można zauważyć w tradycji judaistycznej oraz chrześcijańskiej, w starożytnej Grecji i Rzymie natomiast zauważalne są obostrzenia związane ze statusem społecznym i ekonomicznym. W chrześcijaństwie szczególną rolę odgrywała troska o czystość życia moralnego ochrzczonych, a w pierwszych wiekach w sposób szczególny promowana było w różnych środowiskach koncepcja jednego i jedynego małżeństwa, dlatego osoby, które zawarły ponowny związek nie mogły wypełniać obowiązków duchownych.
  • Item
    Afrahat, Mowa XXI: O prześladowaniu (Demonstratio XXI: De Persecutione, PSyr 1, 931-990) ܬܚܘܝܬܐ ܕܪܕܘܦܝܐ
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Uciecha, Andrzej
    Afrahat redagował swoje Demonstrationes w czasie krwawych prześladowań Kościoła w Persji w latach 337-379 za panowania Szapura II (309–379). Wykład De Persecutione został w całości poświęcony zagadnieniu martyrologii perskich chrześcijan. W polemicznej argumentacji Afrahat odpiera ataki żydowskich przeciwników i dowodzi błędu ich wywodów: cierpienia Jezusa i trudną sytuację chrześcijan interpretowali oni jako dowód na kłamstwo chrystianizmu i Jego założyciela. Centralnym komponentem wykładu jest bogato udokumentowana sekcja skonstruowana na bazie wyselekcjonowanych biblijnych bohaterów, którzy byli prześladowani: Józef Egipski, Mojżesz, Jozue, Jefte, Dawid, Eliasz, Elizeusz, Ezechiasz, Jozjasz, Daniel, Chananiasz i Mardocheusz. Wszyscy oni są typami i zapowiadają Jezusa, który był prześladowany. Tworzą oni osobowe modele aplikowanej w doczesności Bożej sprawiedliwości; są wzorem ludzi sprawiedliwych, czyli tych, którzy wiernie zachowywali prawo Boże, i których to Bóg nie opuścił.
  • Item
    Cuda św. Menasa (wg rękopisu IFAO copte inv. 315-322)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Piwowarczyk, Przemysław
    Pierwsze kolekcje cudów św. Menasa zostały zebrane przez kler sanktuarium świętego w Abu Mina. Dysponujemy bardzo różnorodnym zbiorami zachowanymi w kilku językach, jednak to zbiory koptyjskie najwierniej przekazują pierwotną zawartość cudów wraz z ich kontekstem historycznym. Istnieją trzy koptyjskie rękopisy cudów, z nich zaś rękopis IFAO, choć nie jest kompletny, zawiera tekst nieuszkodzony. Zamieszczone w nim cuda ukazują interwencje świętego na rzecz bardzo zróżnicowanych petentów, które łączy nacisk położony na dobroczynność względem sanktuarium.
  • Item
    Filon z Aleksandrii, O Cherubinach (1-39)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Bednarek, Tomasz
    Niniejszy artykuł stanowi przekład rozdziałów 1-39 dzieła Filona z Aleksandrii, „De Cherubim”. „De Cherubim” jest jednym z dzieł wchodzących w skład tzw. Komentarza alegorycznego. Rozdziały 1-39 zawierają alegoryczną interpretację Rdz 3,24. Przekład opatrzony jest wstępem, wyjaśniającym sposób komentowania Starego Testamentu przez Filona, a także przypisami.
  • Item
    Arrianae sectae subiecți? Czy wszyscy? Kilka uwag o okolicznościach chrztu Burgundów
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wilczyński, Marek
    Najwcześniejsze świadectwa źródłowe o przyjęciu chrztu przez Burgundów zaprzeczają twierdzeniu Grzegorza z Tours o oddaniu całego plemienia Burgundów herezji ariańskiej. Informacje Orozjusza i Sokratesa Scholastyka o wczesnym przyjęciu przez przynajmniej część plemienia Burgundów chrztu katolickiego były i są krytykowane przez część historyków. Mimo to nie można odrzucić wiarygodności zawartych z nich informacji, przynajmniej w zakresie stwierdzenia prawdziwości samego chrztu. Późniejsza różnorodność wyznaniowa dworów Burgundów oraz przykłady z historii innych państw germańskich V wieku wykazują, że zakładana na ogół jednolitość etniczna i wyznaniowa grup plemiennych nie zawsze istniała, a w społecznościach plemiennych funkcjonować mogły też różne heterogeniczne grupy. Założenie to powinno być podstawą nowoczesnych badań nad okresem transformacji 4 - 6 wieku.
  • Item
    Habent sua fata libelli. Losy dzieła "De cardinalibus operibus Christi"
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Dziuba, Agnieszka
    Artykuł stanowi próbę rekonstrukcji losów dzieła De cardinalibus operibus Christi, popularnego w szesnastowiecznej dyskusji polemicznej z reformacją. Początkowo, przez kilka dziesięcioleci uznawano je za dzieło św. Cypriana, biskupa Kartaginy, i pod imieniem tego autora funkcjonowało w polskich dialogach Marcina Kromera. Także wybitni humaniści tego stulecia, jak Paweł Manucjusz, zaliczyli De cardinalibus operibus do prac biskupa z Kartaginy. Dopiero Jakub Pameliusz i Robert Bellarmin poddali w wątpliwość jego autorstwo. Nazwisko autentycznego twórcy 12 mów o najważniejszych wydarzeniach z dziejów Chrystusa ustalili niezależnie od siebie Philippus Labbe i John Owen, którzy dotarli do manuskryptu z biblioteki All Souls College w Oksfordzie, zawierającego w adresie zarówno właściwego adresata dzieła, jak i jego autora. Koleje recepcji De cardinalibus operibus Christi pokazują ciekawe losy książek, odsłaniają warsztat dawnego badacza, a także mogą zainspirować do dalszych studiów w tym zakresie, gdyż wiele jeszcze dawnych tekstów nie ma ustalonych autorów, jak chociażby te z pism, dawniej przypisywanych św. Cyprianowi, a dzisiaj uznanych za nieautentyczne.
  • Item
    De vita et studiis viri septuagenarii Adalberti Stawiszyński commentatio cum versibus elegiacis in honorem eius adnexis
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Gacia, Tadeusz
    The article, written in Latin, contains a biography of Wojciech Stawiszyński, a prominent underground activist during the Solidarity period, and a presentation of the publishing and scientific achievements of the creator of patristic bibliographies, indexes and reviews. The evaluation content is present in the acquis briefs. The study takes the form of a laudation on the occasion of the 70th birthday of the jubilarian. The study ends with a 22-line Latin poem in elegiac meter, written by the author in honor of the jubilarian, dedicated to him.
  • Item
    Bibliografia prac Wojciecha Stawiszyńskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, Marcin
    Bibliografia prac Wojciecha Stawiszyńskiego
  • Item
    Od prostoty do szaleństwa dla Chrystusa. Spojrzenie na jeden z nurtów wczesnego monastycyzmu
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Paczkowski, Mieczysław
    Wśród chrześcijańskich ascetów nie brakowało takich, którzy uchodzili za prostych, nieuczonych, a przede wszystkim „głupich dla Boga”. W ten sposób wyłonił się nurt „szalonych dla Chrystusa” (saloi), zakorzeniony w nauce apostoła Pawła (l Kor 3,18; 4,10). Ten rodzaj ascezy był szczególnie rozpowszechniony w starożytnej Syrii, Egipcie i Bizancjum. „Święty głupiec” prowadził odmienny styl życia, jawiąc się jako ktoś niespełna rozumu, by narazić się na drwiny i lekceważenie bliźnich. Jednak oburzające i prowokacyjne zachowania maskowały głęboką świętość. Formy tej radykalnej formy ascetyzmu były różne: ekscentryczne zachowanie, narzucanie sobie ubóstwa, nieskrępowana prostota, wyobcowanie i prowokowanie publicznego upokorzenia. „Święty głupiec” – salos przyjmował taką postawę, aby skuteczniej głosić Ewangelię i o niej świadczyć.
  • Item
    On Frankincense-scented Soaps, Peelings and Cleansers or on Cosmetics and Commotics in Antiquity and Early Byzantium
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kokoszko, Maciej; Rzeźnicka, Zofia
    Cosmetology (τέχνη κοσμητική), i.e. a resource of means aimed at maintaining natural beauty of a human, was not frowned upon by the pagans nor by the Christians. What they disapproved of was commotic (κομμωτικὴ τέχνη), defined (by Galen, Clement of Alexandria, Gregory of Nyssa and Theodoret of Cyrus ) as an art of changing the outward appearance to the detriment of nature and one’s health. The present study has been designed to discuss select information, extant in Book VIII of Iatricorum libri by Aëtius of Amida, on what preparations were at disposal of the people of the Mediterranean who cared for their physical cleanliness (as well as health), regardless of their religious proclivities. It is focused on a number of prescriptions for face and body cleansers, though the analysed inventory has been limited to the ones including frankincense. The research material has turned out to be ample enough to draw conclusions on the ingredients used in such agents, their effectiveness, the form of the preparations, their application mode as well as on the addressees of the recipes. It has been also suggested that the formulas were compiled from the body of medical knowledge, akin to what was collected by Titus Statilius Crito in his work On cosmetics.