Studia z Prawa Wyznaniowego, 2020, T. 23
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Studia z Prawa Wyznaniowego, 2020, T. 23 by Issue Date
Now showing 1 - 20 of 26
Results Per Page
Sort Options
- ItemPrawne aspekty rozwoju turystyki pielgrzymkowej w Polsce w latach 1918-1939(Wydawnictwo KUL, 2020) Ćwikła, LeszekW Drugiej Rzeczypospolitej ważnym zjawiskiem religijnym, kulturowym oraz społeczno-ekonomicznym była – tak jak i dzisiaj – turystyka pielgrzymkowa. Zamierzeniem autora artykułu było dokonanie analizy przepisów prawa obowiązujących w tym okresie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy ustawodawstwo państwowe miało pozytywny wpływ na rozwój tego rodzaju turystyki. Podstawowymi aktami normatywnymi, których przepisy zostały poddane analizie, są Konstytucja Marcowa z 1921 r. oraz Konstytucja Kwietniowa z 1935 r. Przepisy ustaw zasadniczych gwarantowały obywatelom m.in. wolność kultu, zaś związkom wyznaniowym, uznanym przez państwo, prawo do urządzania zbiorowych i publicznych nabożeństw. W zakresie ustawodawstwa zwykłego przeanalizowano przepisy kodeksu karnego z 1932 r., ustawy o zgromadzeniach z 1932 r. oraz przepisy odnoszące się do czasu wolnego od pracy (ustanawiające dni wolne od pracy oraz wprowadzające instytucję urlopu wypoczynkowego). Zwrócono też uwagę na projekt „ustawy turystycznej”, który zawierał regulacje mogące mieć wpływ na rozwój turystyki pielgrzymkowej. W dalszej kolejności przeanalizowano akty prawne wydane przez ministra komunikacji, przewidujące ulgi dla pielgrzymów podróżujących koleją, a także akty prawne wydane przez inne organy, zawierające przepisy obowiązujące pielgrzymów wyjeżdżających za granicę lub przyjeżdżających z zagranicy do Polski. Przeprowadzona analiza przepisów prawa pozwoliła na stwierdzenie, że działania władz państwowych, uznających doniosłą rolę religii w funkcjonowaniu państwa i społeczeństwa, sprzyjały rozwojowi turystyki pielgrzymkowej. Przepisy nie przewidywały ograniczeń i uprawianie tego rodzaju turystyki mogło odbywać się swobodnie.
- ItemZasada poszanowania autonomii i wzajemnej niezależności państwa i kościołów oraz innych związków wyznaniowych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego(Wydawnictwo KUL, 2020) Poniatowski, MichałW artykule przedstawiono analizę orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zasady poszanowania autonomii i wzajemnej niezależności państwa i kościołów oraz innych związków wyznaniowych. W pierwszej kolejności została przedstawiona proweniencja tej zasady. W szczególności wskazano na jej aspekt komparatystyczny. Następnie przedstawiono tę zasadę jako element relacji pomiędzy państwem i związkami wyznaniowymi w ujęciu judykatury Trybunału Konstytucyjnego. W kolejnych częściach artykułu przedstawiono wykładnię tej zasady oraz jej zakres w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Najważniejsze wnioski przedstawiono w zakończeniu.
- ItemXVII Ogólnopolskie Sympozjum Prawa Wyznaniowego pt. Orzecznictwo w sprawach wyznaniowych, Kombornia, 22-24 września 2020 r.(Wydawnictwo KUL, 2020) Czelny, MichałXVII Nationwide Symposium on Law on Religion entitled: Judicature in law and religion matters, 22-24 September 2020 W dniach 22-24 września 2020 r. w Komborni odbyło się XVII Ogólnopolskie Sympozjum Prawa Wyznaniowego pt. Orzecznictwo w sprawach wyznaniowych. Jego organizatorem był Instytut Nauk Prawnych Uniwersytetu Rzeszowskiego, Instytut Teologiczno-Pastoralny w Rzeszowie, oraz Polskie Towarzystwo Prawa Wyznaniowego.
- ItemZgodność granic administracji kościelnej z granicami odrodzonego państwa polskiego w konkordacie między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską z 1925 r.(Wydawnictwo KUL, 2020) Ryguła, PiotrII Rzeczypospolita była państwem, które w sposób szczególny kładło nacisk na gwarancje dotyczące własnych granic politycznych oraz konsolidację społeczeństwa zamieszkującego terytorium odrodzonego państwa. Gwarancje dostosowania do granic politycznych państwa nowego podziału kanoniczno-administracyjnego Kościoła Katolickiego w Polsce – zawarte w art. IX konkordatu z 10 lutego 1925 r. – miały dla Rzeczpospolitej w początkach jej państwowości szczególne znaczenie. Wychodząc od idei rozdziału państwo‑Kościół, także na płaszczyźnie podziału administracyjnego, autor artykułu próbuje wskazać na wykorzystanie instrumentów prawno-kanonicznych do celu, jakim była integracja terytorialna i społeczna w II Rzeczpospolitej. Sygnatariusze konkordatu byli oczywiście świadomi, że instrumenty prawne, jakimi dysponuje Stolica Apostolska w powyższym zakresie, mają charakter prawno-kanoniczny. Nie są więc one właściwymi, aby uznawać czy gwarantować kształt granic politycznych państwa. Trudno jednak zaprzeczyć, że przy ich pomocy doszło do odwzorowania istniejących granic politycznych kraju na mapie kanonicznego podziału ówczesnego Kościoła Katolickiego w Europie. Jeśli zaś chodzi o konsolidację społeczeństwa polskiego, to trudno nie dostrzec, skoro dostrzegł to ustrojodawca w art. 114 Konstytucji RP z 1921 r., że wyznanie rzymskokatolickie w II Rzeczpospolitej było „religią przeważającej większości narodu”. Integracja struktur tego Kościoła miała więc fundamentalne znaczenie nie tylko dla sprawnego funkcjonowania tego Kościoła w ramach wyznaczonych granicami politycznymi. Miała też zasadnicze znaczenie dla integracji życia społecznego w kraju, w którym 75% społeczeństwa deklarowała się jako katolicy.
- ItemThe formula „freedom of religion or belief” in the laboratory of the European Union(Wydawnictwo KUL, 2020) Ventura, MarcoThis article argues that more and better knowledge about the past and present of the formula ‘freedom of religion or belief’ is likely to result in a stronger consistency between the terminology and the concept, while being conducive to a richer national and international conversation on the protection and promotion of ‘religion or belief’ related rights and freedoms. In the first section (The emergence) the author maps the chronology and context of the emergence of the formula: while confirming the importance of the United Nations, it is emphasized that UN documents were not alone, and were not in isolation. In particular, the importance of the Conference, then Organisation for Security and Cooperation in Europe, and of a general international conversation, accelerated by the adoption in 1998 of the US International Religious Freedom Act, is underlined. In the second section (The features) the most significant features of the formula are identified, and it is suggested that those features should be taken as the reasons why in the last two decades the formula has proved successful at the UN and OSCE level, as well as in the context of the European Union, mainly in its external action. In the third section (The EU laboratory) the formula is mapped in the EU context and the EU framework is interpreted as a laboratory where the formula is received, challenged and reinvented in a variety of ways. In the fourth and final session (The translation) ten sets of questions are offered with respect to the linguistic and legal translation of the formula in EU Member States. If addressed, it is held, those questions might considerably improve knowledge on the formula in both its top-down and bottom-up dynamic unfolding, thus empowering scholars and actors engaged with combining the global power of the formula in English and its variations in different languages and cultures.
- ItemOgraniczanie wolności religijnej w pierwszym okresie pandemii COVID-19 w świetle orzecznictwa amerykańskich sądów(Wydawnictwo KUL, 2020) Maroń, GrzegorzW artykule przedstawiono i poddano analizie orzeczenia amerykańskich sądów federalnych w zakresie ograniczeń wolności religii w początkowym okresie pandemii COVID-19. Przedmiotem kontroli sądów były przepisy zakazujące publicznych zgromadzeń religijnych lub ograniczające liczbę ich uczestników. Autor podziela stanowisko tej części sądów, które przyjęły, że przepisy wprowadzające surowsze obostrzenia dla świątyń i zgromadzeń religijnych niż względem innych porównywalnych miejsc i świeckich zgromadzeń dla swej konstytucyjności potrzebują jednocześnie realizować kluczowy interes i być środkiem proporcjonalnym. O ile ochrona zdrowia publicznego stanowi kluczowy interes władzy, o tyle całkowity zakaz liturgii i nabożeństw z udziałem wiernych czy ustalenie liczby uczestników aktów kultu na poziomie kilku osób wydają się naruszać kryterium najmniej restrykcyjnego środka. Decydując o tym, jakie formy społecznej aktywności i działalności wyłączyć spod zakazu zgromadzeń publicznych władza nie może dyskryminująco zakładać, że praktyki religijne są czymś drugorzędnym i mało pilnym, tym bardziej jeśli ta sama władza za istotną (essential) czy pierwszej potrzeby (life sustaining) uznaje działalność np. sklepów monopolowych bądź centrów handlowych.
- ItemOpinia prawna na temat beneficjenta rzeczywistego w przypadku spółki kapitałowej, której jedynym (100%) udziałowcem czy akcjonariuszem jest zakon bądź jego jednostka organizacyjna (prowincja zakonna, opactwo, klasztor niezależny, dom zakonny)(Wydawnictwo KUL, 2020) Walencik, DariuszCelem niniejszej opinii prawnej jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: Kto jest beneficjentem rzeczywistym w przypadku spółki kapitałowej, której jedynym (100%) udziałowcem czy akcjonariuszem jest zakon bądź jego jednostka organizacyjna (prowincja zakonna, opactwo, klasztor niezależny, dom zakonny)? Przeprowadzone analizy przepisów prawa polskiego i prawa kanonicznego prowadzą do wniosku, że w przypadku spółki kapitałowej, której jedynym (100%) udziałowcem czy akcjonariuszem jest zakon bądź jego jednostka organizacyjna (prowincja zakonna, opactwo, klasztor niezależny, dom zakonny) beneficjentem rzeczywistym jest właściwy wyższy przełożony tego zakonu oraz członkowie jego rady. Osoby te spełniają przesłanki określone w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, ponieważ stanowią one grupę osób fizycznych sprawujących bezpośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia (zgromadzenie wspólników/walne zgromadzenie), które wynikają z okoliczności prawnych (przepisów prawa kanonicznego), umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę. Jest to bowiem grupa osób fizycznych sprawujących kontrolę nad osobą prawną (zakonem bądź jego jednostką organizacyjną), któremu łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów spółki i łącznie dysponującym więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki (art. 2 ust. 2 pkt 1 lit. a tiret trzecie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu).
- ItemProblem rewindykacji kościelnej nieruchomości Polskiego Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan Baptystów we Wrocławiu(Wydawnictwo KUL, 2020) Zawiślak, MichałZasadniczym celem niniejszego artykułu jest ukazanie przebiegu postępowania rewindykacyjnego nieruchomości kościelnej należącej do parafii Polskiego Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan Baptystów we Wrocławiu, wraz z analizą wydanych w toku postępowania decyzji administracyjnych. Szczególna uwaga została zwrócona na zagadnienia prawne związane z zastosowaniem art. 2 ust. 4 dekretu z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich oraz konsekwencjami uchwały Sądu Najwyższego z 19 grudnia 1959 roku co do skutków prawnych interpretacji art. 2 ust. 4 tego dekretu. W tej sprawie prawomocna decyzja o odmowie przyznania Kościołowi prawa własności została wydana dopiero po 13 latach od złożenia wniosku rewindykacyjnego. W toku całego postępowania doszło do przewlekłości, co potwierdził wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie ze skargi nr 32045/10. Drugi Zbór we Wrocławiu (następca prawny wspomnianej wyżej parafii) nie odzyskał prawa własności nieruchomości utraconej po II wojnie światowej na podstawie przepisów ustawy regulującej sytuację prawną Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej. Okoliczności faktyczne przedstawione w niniejszym artykule na kanwie wieloletniego sporu rewindykacyjnego pozwalają na wyprowadzenie wniosków o konieczności uregulowania prawa własności tej nieruchomości w innym trybie niż administracyjny.
- ItemWolność religijna jako instrument ochrony prawnej przeciwników małżeństw jednopłciowych. Zmiany w prawie stanu Missisipi po wydaniu orzeczenia w sprawie Obergefell v. Hodges(Wydawnictwo KUL, 2020) Maćkowska, KatarzynaPrzedmiotem rozważań zawartych w niniejszym artykule są dokonywane ostatnio w Missisipi zmiany legislacyjne, będące reakcją zwolenników tradycyjnej koncepcji małżeństwa na legalizację małżeństw pomiędzy osobami tej samej płci. Szczególna uwaga zwrócona jest na Mississippi Religious Freedom Restoration Act i Protecting Freedom of Conscience from Government Discrimination Act. Na ich kanwie przedstawiono reakcję konserwatywnych środowisk stanu Missisipi na orzeczenie Obergefell v. Hodges, jak również kontrreakcję ruchu LGBT. Przeprowadzone analizy uwidaczniają napięcie, jakie istnieje pomiędzy zasadami równości i wolności religijnej, interpretowanymi w myśl założeń przyjmowanych przez przeciwne strony sporu. Prowadzi to do konkluzji, że nie istnieją prawne możliwości rozwiązania tego konfliktu na drodze kompromisu. Zgodnie z tezą artykułu, gwarancje wolności religijnej mogą natomiast stać się instrumentem ochrony prawnej oponentów małżeństw homoseksualnych przed zarzutami o dyskryminację w sytuacjach, gdy wyznawana przez nich religia nie pozwala im na uznanie za małżeństwo związku osób tej samej płci.
- ItemWpływ braku rejestracji małżeństwa zawartego w formie wyznaniowej na bezpieczeństwo obrotu prawnego(Wydawnictwo KUL, 2020) Tunia, AnnaPrzedmiotem artykułu jest zagadnienie dotyczące wpływu braku realizacji jednej z przesłanek koniecznych zawarcia małżeństwa w formie wyznaniowej, jaką jest sporządzenie aktu małżeństwa zawieranego w formie wyznaniowej na bezpieczeństwo obrotu prawnego. W tym celu w artykule przeanalizowano istotne elementy tej przesłanki, którymi są prawidłowo sporządzone i terminowo doręczone dokumenty stanowiące podstawę sporządzenia aktu małżeństwa w USC, a następnie ukazano możliwe reakcje organu administracji stanu cywilnego w związku z niedopełnieniem poszczególnych elementów tej przesłanki zawarcia małżeństwa. W dalszej części artykułu odniesiono się do konkretnych skutków niesporządzenia aktu małżeństwa w formie wyznaniowej, przedstawiając sytuacje, w których małżonkowie i inne osoby uczestniczące w obrocie prawnym w związku z zawartym małżeństwem nie będą mogły korzystać z praw (i obowiązków), które powstałyby, gdyby kierownik USC sporządził konstytuujący ten związek – akt małżeństwa. Podniesiono też uwagi de lege ferenda dotyczące zmiany obecnych przepisów dotyczących zawierania małżeństwa w formie wyznaniowej, która pozwoli na zapewnienie bezpieczeństwa obrotu prawnego, niwelując w wielu przypadkach szkody i krzywdy niematerialne rodzące się z niezawarcia małżeństwa.
- ItemWolność sumienia i religii sprawców szczególnie niebezpiecznych (art. 88a i 88b k.k.w.)(Wydawnictwo KUL, 2020) Nikołajew, JerzyWolność sumienia i religii należy do katalogu podstawowych praw człowieka. Jednak realizacja związanych z tym uprawnień w przypadku skazanych niebezpiecznych została ograniczona przez konieczność ich wykonywania w warunkach oddziału, w pomieszczeniach o wysokim stopniu zabezpieczenia ochronnego. Również kontakt skazanych niebezpiecznych z innymi osobami (w tym także duchownym) ograniczono w sposób maksymalny. Ustawodawca uznał, że stosowanie ograniczeń w realizacji uprawnień sprawców szczególnie niebezpiecznych jest potrzebne do zapewnienia bezpieczeństwa zakładu karnego. Jednak wprowadzone obostrzenia można także uznać za element nieludzkiego traktowania, zwłaszcza wówczas, gdy ich stosowanie jest niewspółmierne wobec zagrożenia więziennego bezpieczeństwa. Nadużycia mogą występować zwłaszcza wtedy, gdy administracja więzienna sama decyduje o skali istniejącego w więzieniu zagrożenia. Stąd też konieczne są zmiany przepisów Kodeksu karnego wykonawczego, polegające na wprowadzeniu szczegółowych unormowań dotyczących religijnych uprawnień skazanych niebezpiecznych.
- ItemW sprawie skuteczności wystąpienia z Kościoła Katolickiego: uwagi dotyczące decyzji z dnia 28 listopada 2018 r. wydanej przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych(Wydawnictwo KUL, 2020) Czelny, MichałPrezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO) w dniu 22 listopada 2018 r. wydał decyzję związaną z kwestią uaktualnienia danych osobowych przez osobę, która wystąpiła z Kościoła Katolickiego. W artykule dokonano analizy tej decyzji w kontekście odpowiedzi na pytanie, czy w aktualnym stanie prawnym PUODO posiada kompetencje do rozstrzygania w drodze decyzji administracyjnych skarg osób fizycznych związanych z przestrzeganiem przepisów ustanowionych w Kościele Katolickim w zakresie ochrony danych osobowych. Uzasadniając prezentowaną decyzję, PUODO powołał się na kilka znaczących przepisów aktualnie obowiązującego prawa: unijnego, państwowego i kościelnego. W prezentowanej decyzji PUODO potwierdził stosowane od pewnego czasu stanowisko odnośnie do spraw związanych z kwestią uaktualnienia danych osobowych osób, które wystąpiły z Kościoła Katolickiego. W konkluzji stwierdził, że nie ma on kompetencji do rozstrzygania skarg osób fizycznych związanych z przestrzeganiem przepisów ustanowionych w Kościele Katolickim w zakresie ochrony danych osobowych.
- ItemStosunek kościelnej ochrony danych osobowych do RODO – uwagi na marginesie postanowienia Krajowego Sądu Pracy w Norymberdze z dnia 29 maja 2020 roku, 8 Ta 36/20(Wydawnictwo KUL, 2020) Łukańko, BernardPrzedmiotem opracowania jest prezentacja postanowienia Krajowego Sądu Pracy w Norymberdze z dnia 29 maja 2020 roku, 8 Ta 36/20 i rozważenie skutków z tego orzeczenia płynących dla ochrony praw jednostki. Analizowane rozstrzygnięcie jest jednym z pierwszych orzeczeń sądowych odnoszących się do art. 91 ust. 1 RODO i kościelnego aktu prawnego (Kościoła Katolickiego w Niemczech) regulującego ochronę danych osobowych. Przedmiotem opracowania jest nie tylko ocena spełnienia przez ustawę o kościelnej ochronie danych osobowych Kościoła Katolickiego w Niemczech (kirchliches Datenschutzgesetz – KDG) wymogów RODO, ale przede wszystkim kwestia właściwości sądu państwowego (sądu pracy) lub kościelnego (Międzydiecezjalnego Sądu Ochrony Danych Osobowych z siedzibą w Kolonii działającego w oparciu o Regulamin Kościelnego Sądownictwa Ochrony Danych Osobowych – niem. Kirchliche Datenschutzgerichtsordnung – KDSGO) do badania roszczenia odszkodowawczego pracownika zatrudnionego przez Kościół Katolicki, wskazującego jako podstawę roszczenia udostępnienie jego danych osobowych osobom nieuprawnionym. Opracowanie zawiera także analizę wniosków płynących z postanowienia w szerszym, prawnoporównawczym kontekście polskiego konstytucyjnego modelu stosunków państwa oraz kościołów i innych związków wyznaniowych.
- ItemRiflessioni sul diritto di satira e i suoi limiti(Wydawnictwo KUL, 2020) Dammacco, GaetanoLa satira è un paradigma estremo della libertà di espressione, ma esistono incertezze sulla sua definizione concettuale e sulla relativa disciplina giuridica. Lo sviluppo della comunicazione ha prodotto numerose figure letterarie simili tra loro come la cronaca (una registrazione impersonale e non interpretativa di fatti accaduti), la critica (analisi soggettiva e giudizio relativi a fatti accaduti) e la satira (critica sarcastica di personaggi, comportamenti, modi di fare individuali con scopo di denuncia sociale). Gli elementi che caratterizzano la satira, sviluppatisi nel corso dei secoli, sono sostanzialmente due: attenzione alle contraddizioni (della politica, della società, della religione, della cultura) e intento moralistico per promuovere un cambiamento sociale. La satira religiosa colpisce il potere ecclesiastico e le sue contraddizioni, ma colpisce anche i simboli religiosi e i contenuti delle religioni. Ne conseguono differenti conseguenze giuridiche. Quando colpisce il patrimonio di fede dei credenti essa non è accettabile. La satira religiosa genera una specie di conflitto tra differenti valori costituzionali, e cioè tra il diritto alla libera espressione del pensiero e il diritto alla reputazione e alla tutela del sentimento religioso. Il diritto di satira in generale è riconosciuto dagli ordinamenti giuridici (sia internazionali, sia nazionali) come diritto soggettivo di rilevanza costituzionale, che deriva dalla libertà di espressione e di pensiero. Pensiero, coscienza e religione – per esempio nella Carta dei diritti fondamentali dell’Unione europea – sono omologhi (come beni giuridici o valori etici). Pertanto pensiero, coscienza e religione non possono essere in contrapposizione tra loro. Notevoli incertezze esistono sulla disciplina giuridica del diritto di satira, che non può mai offendere i diritti fondamentali della persona, la sua dignità, la sua reputazione. La Carta di Nizza ha favorito un orientamento, che considera il diritto di libera espressione nella sua forma più ampia ed espansiva. È tuttavia sempre stato affermato il valore prevalente dei diritti umani fondamentali, che non possono essere offesi dall’esercizio del diritto di satira. Negli ordinamenti giuridici nazionali, la forza del diritto di satira consiste nel riconoscimento del suo rango costituzionale, ma anche nei limiti che deve avere. La giurisprudenza ha elaborato i vincoli “formali”, tra i quali i più importanti sono il limite della continenza e della funzionalità.
- ItemThe qualified right to freedom of religion: an examination of the limitations contained in Article 9 of the European Convention on Human Rights(Wydawnictwo KUL, 2020) Hill, MarkThe manifestation of religious beliefs under Article 9 of the European Convention on Human Rights is not absolute but may be subject to prescribed limitations. This article discusses the nature and extent of those limitations, as interpreted in the case law of the European Court of Human Rights from its decision in Kokkinakis v. Greece up to the present. It contrasts the prescriptive text of the Article with its loose and inconsistent interpretation by the Court in Strasbourg. Particular attention is given to the criteria of ‘prescribed by law’, ‘necessary in a democratic society’, ‘public safety’, ‘public order, health or morals’ and ‘the rights and freedoms of others’. This article seeks to extract clear principles from the contradictory and confusing jurisprudence, particularly at its intersection with the Court’s illusory doctrine of margin of appreciation.
- ItemOgraniczenia zdolności prawnej osób duchownych w pracach kodyfikacyjnych doby Królestwa Kongresowego(Wydawnictwo KUL, 2020) Pomianowski, Piotr ZbigniewArtykuł dotyczy ograniczenia uprawnień duchownych katolickich w pracach kodyfikacyjnych w Królestwie Kongresowym. Zgodnie z prawem kanonicznym, które w znacznym zakresie było respektowane przez sądy Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zakonnicy i zakonnice mieli poważnie ograniczone uprawnienia w zakresie prawa spadkowego (co do możliwości spadkobrania czy sporządzenia testamentu). Wob ec w pełni wyznaniowego charakteru prawa małżeńskiego osoby zobowiązane do celibatu nie mogły też rzecz jasna zawrzeć małżeństwa. Reguły te pozostały w znacznym stopniu w mocy po zaprowadzeniu na dawne ziemie koronne praw pruskich i austro-galicyjskich. Z kolei Kodeks Napoleona, któremu nadano moc obowiązującą w Księstwie Warszawskim, nie znał ograniczeń duchownych ani w zakresie prawa spadkowego, ani co do możliwości zawierania małżeństw. Po przejęciu kontroli nad centralnymi ziemiami polskimi przez Aleksandra I oczywistą była potrzeba reformy prawa cywilnego. Jej zakres i zasady jednak budziły kontrowersje. Poza dyskusją pozostawało wyłączenie możliwości zawierania małżeństw przez duchownych katolickich, lecz zakres ewentualnego ograniczenia zdolności prawnej oraz zdolności do czynności prawnych zakonników i zakonnic był przedmiotem sporów. Tarcia w powołanej po obradach Sejmu w 1820 r. deputacji prawodawczej były tak wielkie, że konieczne okazało się rozstrzygnięcie tej kwestii przez samego cara. Opinia monarchy wychyliła się wówczas w stronę klerykalną, czego skutkiem było ograniczenie praw cywilnych zakonników i zakonnic przez art. 10 Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego. Pełniejszy niż dotychczas opis tych kontrowersji był możliwy dzięki uwzględnieniu niewykorzystywanych dotychczas przez polskich badaczy materiałów przechowywanych w jednym z moskiewskich archiwów.
- ItemRównouprawnienie związków wyznaniowych jako jedna z naczelnych zasad relacji Państwo-Kościół w Polsce i gwarant świeckiego charakteru III Rzeczypospolitej Polskiej Recenzja monografii Anety M. Abramowicz, Równouprawnienie związków wyznaniowych w prawie polskim, Lublin: Wydawnictwo KUL 2018, ss. 437(Wydawnictwo KUL, 2020) Krzysztofek-Strzała, KatarzynaPrzedmiotem recenzji jest publikacja Anety Marii Abramowicz dotycząca niezwykle ważnej w polskim systemie prawa wyznaniowego po 1989 r. konstytucyjnej zasady równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych. Autorka zaprezentowała w monografii szeroką analizę przepisów prawnych odnoszących się zarówno do regulacji położenia prawnego, jak i działalności kościołów i innych związków wyznaniowych pod kątem ich zgodności ze wspomnianą zasadą. Książka została opatrzona obszernym wstępem ukazującym historyczny rozwój zasady równości oraz omówieniem jej w kontekście wolności religijnej w aspekcie indywidualnym i instytucjonalnym. Recenzowana praca jest pierwszą, która w tak szerokim zakresie poświęca w całości uwagę zasadzie równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce, i stanowi cenne uzupełnienie dotychczasowego dorobku nauki polskiego prawa wyznaniowego.
- ItemUroczystość wręczenia Księgi Jubileuszowej dedykowanej Księdzu Profesorowi Arturowi Mezglewskiemu z okazji 60. Rocznicy Urodzin, Kombornia, 22 września 2020 r.(Wydawnictwo KUL, 2020) Tunia, AnnaW dniu 22 września 2020 r. w Pałacu „Dwór Kombornia” odbyła się uroczystość wręczenia Księgi Jubileuszowej dedykowanej ks. prof. zw. dr. hab. Arturowi Mezglewskiemu zatytułowanej Człowiek. Państwo. Kościół – będącej wyrazem uczczenia 60. rocznicy urodzin dostojnego Jubilata. Uroczystość ta połączona była z XVII Ogólnopolskim Sympozjum Prawa Wyznaniowego pt. Orzecznictwo w sprawach wyznaniowych, które odbyło się w Komborni w dniach 22-24 września 2020 r.
- ItemHungary’s Christian culture as subject of constitutional protection(Wydawnictwo KUL, 2020) Schanda, BalázsSince 2018 the Fundamental Law of Hungary (the Constitution) has provided for the protection of the Christian culture of Hungary as an obligation of all organs of the State. The Fundamental Law does not commit the Hungarian State to Christian religion or to Christian culture in general, but specifically to the cultural tradition of the country. Despite the recognition of the cultural role of Christianity, the Constitution remains neutral with regard to religion and the freedom of religion is recognised. The constitutional provision discussed in this study, i.e. Article R) para. 4, expressly identifies the culture of Hungary as a culture shaped by Christianity. Culture was born from faith, but faith cannot be born from a historic legacy and even less from a constitutional provision. Thus, the aim of the constitutional legislator was undoubtedly to place a stronger emphasis on the identity of the nation.
- ItemAnaliza prawna przypadku bpa Edwarda Janiaka w kontekście filmu „Zabawa w chowanego” Marka i Tomasza Sekielskich(Wydawnictwo KUL, 2020) Skwarzyński, MichałNiniejsza analiza koncentruje się na kilku kluczowych zagadnieniach dotyczących przypadku ks. bpa Edwarda Janiaka, rozważanych w kontekście filmu Marka i Tomasza Sekielskich pt. „Zabawa w chowanego”. Punkt wyjścia stanowi określenie obowiązków hierarchy, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa polskiego i prawa kanonicznego, w związku z powzięciem przez niego informacji o przypadkach pedofilii podległych mu duchownych. Kolejne fragmenty analizy odnoszą się odpowiednio do rzetelności warstwy faktograficznej filmu, dokonanych w nim naruszeń obowiązujących przepisów i możliwości ochrony prawnej bpa Janiaka, a także pozaprawnych aspektów podjęcia przez niego aktywnej obrony. Przeprowadzone rozważania prowadzą do wniosku, że w omawianym filmie zafałszowano nie tylko chronologię zdarzeń, ale i rzeczywistość prawną. Natomiast wybór bpa Janiaka na negatywnego bohatera „Zabawy w chowanego” wynikał nie tyle z racji merytorycznych, ile raczej z faktu dysponowania nagraniami jego wypowiedzi, które można było w filmie wykorzystać.