Artykuły naukowe (WF)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/69

Browse

Browsing Artykuły naukowe (WF) by Issue Date

Filter results by year or month
Now showing 1 - 20 of 24
  • Item
    Był dla nas darem
    (Instytut Jana Pawła II KUL, 2007) Ferenc, Edward
    Edward Ferenc przedstawia esej, w którym opisuje swoją wieloletnią przyjaźń z Wojciechem Chudym, a w szczególności okres lat 70. XX wieku, kiedy obydwaj byli studentami filozofii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Autor jednocześnie zdaje relację z jedynej w swoim rodzaju atmosfery w KUL lat 70. ubiegłego wieku, stworzonej przez profesorów, studentów, jak również przez administrację uniwersytecką, która umożliwiła studiowanie wybranego kierunku studiów i uzyskanie stopnia naukowego przez niepełnosprawnych studentów. (Według streszcz. ang. Doroty Chabrajskiej)
  • Item
    Uniwersytet jako firma usługowa - szansa czy klęska?
    (KUL, 2009) Lekka-Kowalik, Agnieszka
    Zgodnie z nową koncepcją uniwersytet miałby być rodzajem przedsiębiorstwa usługowo-produkcyjnego: miałby świadczyć usługi edukacyjne i „produkować” wiedzę niezbędną do rozwoju gospodarczego i społecznego w skali globalnej. Koncepcja ta oparta jest na założeniu, iż uniwersytet jest – a przynajmniej może stać się - elementem rynku w sensie ekonomicznym. Jest to założenie fałszywe. By to pokazać, analizuję wizję uniwersytetu jako firmy świadczącej usługi edukacyjne. Twierdzę, że uniwersytet i firma świadcząca usługi edukacyjne są różnymi instytucjami. Przemiana uniwersytetu w przedsiębiorstwo i zmuszenie do funkcjonowania na rynku usług edukacyjnych grozi jego zniszczeniem. Przemiana uniwersytetu jako universitas studiorum, wspólnoty nauczających i nauczanych, w firmę świadczącą usługi edukacyjne byłaby bowiem przemianą substancjalną. A zważywszy na kulturotwórczą rolę uniwersytetu – byłaby to także substancjalna przemiana kultury. Odwołując się do analiz kard. H. Newmana, A. MacIntyre'a, T.Czeżowskiego, K. Twardowskiego charakteryzuję uniwersytet jako instytucję która: (a) służy ideałowi pełnej prawdy; (b) pełni funkcję badawczą, edukacyjna i wychowawczą, które są od siebie nieoddzielalne; (c) kształci nie specjalistów, a twórcze indywidualności; (d) a czyni to poprzez kształcenie kultury intelektualnej, moralnej i estetycznej. Ideał pełnej prawdy narzuca strukturę uniwersytetu i kształtuje wspólnotowe relacje między nauczającymi i nauczanymi, stając się źródłem norm wewnątrz-instytucjonalnych (etosu), a ideał twórczej indywidualności wyznacza „sylwetkę absolwenta” i „człowieka uniwersytetu”. Instytucja świadcząca usługi edukacyjne nie posiada wymienionych wyżej cech i przez to charakteryzują ją inne cele, inne relacje wewnątrz-instytucjonalne i inny etos. Inne są też „sylwetka absolwenta”, miara sukcesu instytucji w realizacji celów i racje krytyki. Wskazane różnice są argumentem na rzecz tezy, że uniwersytet i przedsiębiorstwo usługowe to dwie różne instytucje, a zrezygnowanie z klasycznego ideału i przerobienie uniwersytetów na instytucje świadczące usługi edukacyjne jest faktycznym wyeliminowaniem uniwersytetów z życia społecznego. Możliwy zarzut, iż przywołuje ideał, który nie ma racji bytu w nowoczesnym społeczeństwie uważam za chybiony, podzielając pogląd Geoffreya Boultona i Colina Lucasa, iż społeczno-gospodarcze „zyski” są „produktem ubocznym” realizacji klasycznych celów uniwersytetu, a przerobienie uniwersytetu na przedsiębiorstwo usługowo-produkcyjne szybko wyczerpie jego potencjał do dostarczania owych „zysków”.
  • Item
    Filozofia jako fundament badań nad ubóstwem i strategii jego zwalczania
    (KUL, 2011) Lekka-Kowalik, Agnieszka
    Artykuł analizuje metodologiczne aspekty pojęcia ubóstwa. Analiza ta pokazuje, że to pojęcie jest wielowymiarowe, syndromatyczne, nasycone wartościami i uteoretyzowane. W konsekwencji próby empirycznego mierzenia ubóstwa czy konstruowania strategii jego zwalczania wymagają przyjęcia definicji i wskaźników ubóstwa ( czy to jednostki, czy grupy, czy kraju), zaś przyjęcie owych definicji i wskaźników wymaga uzasadnienia, jeśli wyniki empiryczne pomiarów i idące za tymi wynikami programy społeczne nie mają być stanowione przez autorytet władzy. W artykule twierdzi się, że źródłem uzasadnienia definicji i wskaźników i ubóstwa jest filozofia, i to taka, która pokazuje dlaczego ubóstwo jest złem, dlaczego powinno być zwalczane, i dlaczego owo "powinno być zwalczane" ma charakter moralny. Filozofia klasyczna odwołująca się do tradycji arystotelesowsko-tomistycznej spełnia wskazane warunki.
  • Item
    Scientific essentialism in the light of classification practice in biology – a case study of phytosociology.
    (Komitet Naukoznawstwa PAN, 2012) Kubiak, Adam Paweł; Wodzisz, Rafał R.
    In our paper we investigate the difficulty that arises when one tries to reconsiliate essentialist’s thinking with classification practice in the biological sciences. The article outlines some varieties of essentialism with particular attention to the version defended by Brian Ellis. We underline the basic difference: Ellis thinks that essentialism is not a viable position in biology due to its incompatibility with biological typology and other essentialists think that these two elements can be reconciled. However, both parties have in common metaphysical starting point and they lack explicit track of methodological procedures. Methodological inquiry involves less demanding assumptions than metaphysical, and therefore it is justified to analyse abovementioned discrepancy between Ellis and other essentialist in this context. We do it by bottom-up investigation which focuses on the practice of taxonomists in the particular field of biology. A case study helps us to discover four characteristics of biological typology practice: impossibility of algorithmization, relativity, subjectivity and conventionality. These features prove non-realistic and therefore anti-essentialistic character of biological classification. We conclude by saying that any essentialism related to the notion of biological kind cannot be regarded as justified by scientific enterprise of creating typologies.
  • Item
    Myślenie utopijne w nauce, o nauce i dzięki nauce. Źródło inspiracji czy zagrożeń?
    (KUL, 2014) Lekka-Kowalik, Agnieszka
    W tekście rozważany jest schemat myślenia utopijnego w kontekście nauki rozumianej jako science. Punktem wyjścia jest dwuznaczność greckiego źródłosłowu terminu „utopia”: outopos tj „miejsce nieistniejące” i eutopia tj. „dobre miejsce”. Dwuznaczność ta wskazuje na rozziew między tym, co jest, a tym, co być powinno: prawdziwie dobre dla człowieka miejsce nie istnieje. Implicite jest to także diagnoza dotyczącą aktualnego świata: nie jest taki, jaki być powinien. Utopia staje się przez to projektem zbudowania doskonałego świata, czyli takiego jaki być powinien. Takie rozumowanie można odnaleźć w myśleniu naukowym: aktualna wiedza nie jest tym, co człowiek wiedzieć powinien i stąd konieczny jest nieustanny postęp naukowy bez względu na konsekwencje. Są też utopijne: koncepcje nauki - aktualna nauka nie jest taka, jak być powinna i wobec tego należy skonstruować jej lepsze paradygmaty; utopijna polityka nauka – ponieważ nauka nie osiąga spodziewanych rezultatów, narzucenie na czynności wiedzotwórcze zaplanowanych przez organa rządzące nauką procedur pozwoli zbudować naukę taką, jak ona być powinna. Nauka może też być źródłem utopii rozumianych jako alternatywy dla aktualnej organizacji świata, może mieć utopię jako konsekwencję swego rozwoju, i wreszcie może czynić utopie projektami atrakcyjnymi, gdy człowieka i świat ujmuje jedynie jako „materiał” do przekształcania zgodnie z pomysłem. Autorka broni tezy, iż utopijność da się wyrazić poprzez szereg prymatów: idei nad bytem, procedur nad człowiekiem, struktury społecznej nad jednostką, kontroli nad rozumieniem, wrażenia nad rzeczywistością, myślenia nad poznaniem, metody nad przedmiotem, paradygmatu nad faktem, skuteczności nad prawdą. Cechą charakterystyczną jest to, że człon prymarny (nadrzędny) jest produktem świadomości, a nie rezultatem poznania. Następuje pojetyzacja - zastąpieniem poznania teoretycznego twórczością. Akceptacja tych prymatów w nauce i myśleniu o nauce przekształci naukę w utopię z wszystkimi – także historycznie znanymi, a niepożądanymi – tego konsekwencjami tak dla nauki, jak i dla społeczeństwa. Wstępem dla rozważań są analizy niektórych aspektów utopii rozumianej jako projekt społeczny.
  • Item
    Diversity of macrophytes in riverine aquatic habitats: comparing active river channel and its cut-offs
    (2014) Kubiak, Adam Paweł; Krawczyk, Rafał
    The study area was a small lowland river valley (the Leg river) located in the south-east of Poland. The object of investigation was the macrophytes of 10 river lakes with corresponding active river channel stretches of the same length as the cut-offs. The aim was to check the difference in species diversity between cut-off and active river channels. The second aim was to test the following hypothesis: vegetation of river lake has been shaped under the influence of contiguous river stretch which has left a measurable mark in species abundance and composition. To test this, we checked whether a cut-off channel's flora is more similar to flora of the contiguous river stretch, than to flora of a farther river stretch. During the course of the study it was found that the average species richness was approximately two times higher in the cut-off channels than in the river stretches. The number of the species exclusive for the river lakes was nine times higher in comparison with the river's exclusives (not found in the cut-offs). The Shannon diversity index definitely spoke in favor of the river lakes. These results clearly show the significance of river lakes in maintaining biodiversity of aquatic ecosystems in a small river valley. We did not confirm our hypothesis concerning floristic relation between an active channel and its cut-offs. The floristic similarity between a given cut-off channel and the contiguous active river channel stretch is not stronger than the similarity between this lake and more distant river stretches. The cause of such a state of affairs may be high natural dynamics of investigated habitats and anthropogenic transformation of the river valley.
  • Item
    Dendroflora of roadside sacral objects in the Trzydnik Duży commune (Lublin voivodeship)
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2017) Kulesza, Piotr; Lubiarz, Magdalena; Żak-Kulesza, Małgorzata
    Among numerous elements of the Polish landscape, especially noteworthy are the roadside sacral objects. They are a testimony to national and local identity, and express centuries-old religious values. What is more, roadside crosses and shrines, surrounded by trees and shrubs, accentuate the space with exceptional decorative and cultural value. The presence of vegetation enriches the compositional value of these objects, complements their spatial structure, and highlights the aesthetic value. This paper presents the results of a study of regarding roadside sacral objects, carried out in the Trzydnik Duży Commune, Lublin Voivodeship. The study was performed as an inventory, enabling us to determine the species composition, health condition, and age of the dendroflora accompanying the roadside sacral objects. Within the studied area, 73 roadside sacral objects were inventoried. It was found that 53 of them were surrounded by trees and shrubs that represent 42 species. The most common include limes, lilacs, and white cedars. Health condition of the dendroflora is varied, however 78 % of the examined trees and shrubs are of very good or good health condition.
  • Item
    Small Roadside Sacral Structures in the Borzechów Commune (Lublin Region) and Their Dendroflora
    (Vydavateľstva Slovenskej poľnohospodárskej univerzity v Nitre, 2019) Lubiarz, Magdalena; Kulesza, Piotr; Żak-Kulesza, Małgorzata
    Trees and shrubs significantly increase the visual value of roadside crosses and shrines. The paper presents results of the inventory of small roadside sacral structures in Borzechów Commune (Central-Eastern Poland). The species composition and the age status of dendroflora surrounding small roadside sacral structures were examined. We have inventoried 94 small roadside sacral structures in Borzechów Commune. Only 68 of them were surrounded by trees and shrubs that represent 39 species. The most common deciduous species are small leaved lime (Tilia cordata Mill.) and common lilac (Syringa vulgaris L.), but the most common coniferous species is northern white-cedar (Thuja occidentalis L.). In the research area, the most common small roadside sacral structures are crosses. Shrines and statues of saints are very rare.
  • Item
    Metoda waloryzacji przydrożnych obiektów sakralnych
    (Polskie Towarzystwo Geograficzne, 2019) Kulesza, Piotr; Lubiarz, Magdalena; Żak-Kulesza, Małgorzata
    Przydrożne obiekty sakralne stanowią ważny element polskiego krajobrazu kulturowego świadcząc o jego dziedzictwie i tożsamości. Dotychczasowe studia nad tego typu obiektami są różnorodne, jednak wiążą się przede wszystkim z ich znaczeniem kulturowym. Niewiele jest badań dotyczących także roślinności towarzyszącej przydrożnym obiektom sakralnym oraz poruszających kwestie analiz krajobrazowych. Niniejsza praca prezentuje próbę połączenia powyższych zagadnień. Autorzy zaproponowali wieloaspektową metodę oceny przydrożnych obiektów sakralnych w trzech ujęciach: krajobrazowym (ocena wizualno-przestrzenna), kulturowym (ocena unikalności) i przyrodniczym (ocena roślinności towarzyszącej). Metoda jest rodzajem bonitacji punktowej, gdzie poszczególnym kryteriom ewaluacyjnym przyznawane są wartości punktowe. Im wyższy wynik końcowy, tym większa wartość krajobrazowa badanego obiektu. Zaletą metody jest powtarzalność, a czytelność formularza ewaluacyjnego zapewnia możliwość jej stosowania przez różnych badaczy.
  • Item
    Towards Quantum-Secured Permissioned Blockchain: Signature, Consensus, and Logic
    (MDPI, 2019-09-12) Sun, Xin; Sopek, Mirek; Wang, Qauanlong; Kulicki, Piotr
    While Blockchain technology is universally considered as a significant technology for the near future, some of its pillars are under a threat of another thriving technology, Quantum Computing. In this paper, we propose important safeguard measures against this threat by developing a framework of a quantum-secured, permissioned blockchain called Logicontract (LC). LC adopts a digital signature scheme based on Quantum Key Distribution (QKD) mechanisms and a vote-based consensus algorithm to achieve consensus on the blockchain. The main contribution of this paper is in the development of: (1) unconditionally secure signature scheme for LC which makes it immune to the attack of quantum computers; (2) scalable consensus protocol used by LC; (3) logic-based scripting language for the creation of smart contracts on LC; (4) quantum-resistant lottery protocol which illustrates the power and usage of LC.
  • Item
    New Personalistic Philosophy Based on Hans Eduard Hengstenberg’s Interpretation of Max Scheler's System
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Pasterczyk, Piotr
    The article discusses the possibility of a new personalistic anthropology rooted in philosophia perennis and modern phenomenology, based on the thoughts of German anthropologist Hans Eduard Hengstenberg. Unlike Wojtyła and Stein, who did not create a new synthesis based on Husserl’s or Scheler’s phenomenology and the metaphysics of Thomas Aquinas, Hengstenberg was able to create an original concept of the human person involving metaphysical and phenomenological inspirations. It is personalism, based on the phenomenological theory of a spiritual act (Scheler) and the metaphysical theory of constitution (Plato, St. Augustine). According to Hengstenberg, the possibility of a new personalistic philosophy starts with a phenomenological analysis of three basic attitudes of human behavior: consensual to the object of cognition and emotion, contrary to the object of cognition and emotion, and utilitarian. The metaphysical heart of Hengstenberg’s personalism forms the theory of the metaphysical constitution of the spirit, body and personalistic principle.
  • Item
    The Foundations of the Human Person’s Dynamism in Karol Wojtyła’s Anthropology. A Study in Light of “The Acting Person”
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Duma, Tomasz
    In traditional anthropology, the problem of the dynamism of the human being was explained by means of human faculties that were seen as distinct from one another on the basis of the activities of man. Having accepted that the traditional approach is well-known and thoroughly elaborated, Karol Wojtyła proposed a complementary approach, enhancing the classical explanation of human dynamism by following the basic intuition of the person who reveals himself in action. In this article, through several steps, the author presents the framework of the basic thesis of Karol Wojtyła's anthropology, which claims that the action performed by man includes the truth about not only his personal dynamism, but also the very subject of that dynamism itself, that is, the human person. The author shows Wojtyła's stance beginning with the distinction of personal action made against the background of other forms of human dynamism. Then, he describes Wojtyła’s methods of explanation in reference to the Aristotelian theory of act and potency. Continuing, he analyzes the problem of causativeness of action, which will turn out to be crucial for understanding man as a person. Finally, he sketches Wojtyla's conception of the fulfillment of man through his action.
  • Item
    Aristotle's Syllogistic as a Deductive System
    (MDPI, 2020-05-19) Kulicki, Piotr
    Aristotle's syllogistic is the first ever deductive system. After centuries, Aristotle's ideas are still interesting for logicians who develop Aristotle's work and draw inspiration from his results and even more from his methods. In the paper we discuss the essential elements of the Aristotelian system of syllogistic and Łukasiewicz's reconstruction of it based on the tools of modern formal logic. We pay special attention to the notion of completeness of a deductive system as discussed by both authors. We describe in detail how completeness can be defined and proved with the use of an axiomatic refutation system. Finally, we apply this methodology to different axiomatizations of syllogistic presented by Łukasiewicz, Lemmon and Shepherdson.
  • Item
    „Τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα” (1 Tes 5,23). Stoickie źródła rozumienia ducha w Pierwszym Liście do Tesaloniczan
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Pasterczyk, Piotr
    Przedmiotem artykułu jest interpretacja 1 Tes 5,23 z perspektywy filozofii stoickiej. Ta interpretacja chce dać odpowiedź na dwa następujące pytania: Po pierwsze, dlaczego Paweł z Tarsu odnosi się do trialistycznej konstytucji ludzkiego bytu złożonego z ducha, duszy i ciała, zamiast do dualistycznej konstytucji opartej o złożenie z duszy i z ciała. Po drugie, jakie jest znaczenie terminu „duch” (πνεῦμα) zastosowanego w 1 Tes 5,23. Dotychczasowa egzegeza tego fragmentu wyjaśnia ten termin przede wszystkim w odniesieniu do teologicznego opisu Ducha Świętego, który odzwierciedla hebrajski termin ruah. Taka egzegeza 1 Tes 5,23 wydaje się stać w konflikcie z dualistyczną antropologią (Platon, Arystoteles) stosowaną zwykle przez Pawła w jego listach (napięcie między duchem i ciałem). Ponadto taka interpretacja może być rozumiana jako panteistyczne i monistyczne wyjaśnienie ludzkiego bytu. Zaproponowana w tym artykule odpowiedź jest zakorzeniona w interpretacji terminu πνεῦμα w jego filozoficznych źródłach stoickich. Paweł z Tarsu był bowiem ukształtowany w hellenistycznym Tarsie i mógł mieć kontakt ze stoicką filozofią, która była tradycyjnie nauczana w tym mieście. Taka interpretacja wyjaśnia w wystarczający sposób sens formuły „duch wasz (τὸ πνεῦμα), dusza (ἡ ψυχὴ) i ciało (τὸ σῶμα)”, co jednak nie oznacza, że jej autor rozumiał ludzki byt w świetle materialistycznej interpretacji ducha i duszy filozofii stoickiej. Oznacza jedynie zastosowanie stoickiej formuły antropologicznej dla wyrażenia totalności ludzkiego bytu, która była Pawłowi potrzebna w teologicznym opisie końca (παρουσία) w Pierwszym Liście do Tesaloniczan.
  • Item
    Literatura mądrościowa a Boecjuszowe "O pocieszeniu jakie daje filozofia"
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kijewska, Agnieszka
    W tym artykule starałam się zarysować liczne analogie pomiędzy myślą Boecjusza a tym, co zawiera Księga Mądrości. Punktem wyjścia tych rozważań jest fakt, że w Boecjuszowym O pocieszeniu, jakie daje filozofia znajduje się bezpośredni cytat z Księgi Mądrości (8,1). Wydobywane w toku analiz podobieństwa i analogie dotyczą przede wszystkim kwestii etycznych: problemu relacji człowieka do Boga, ludzkiego cierpienia oraz kwestii zła. W kontekście najbardziej palących zagadnień, jakie jawią się w studiach nad myślą Boecjusza, jak kwestia jego chrystianizmu czy miejsca jego edukacji, być może, na bazie tych analogii, będzie można przybliżyć się nieco do rozwiązania tych problemów.
  • Item
    Model duszy wieloczęściowej jako starożytny horyzont pytania o ludzką wolę w świetle Etyki nikomachejskiej 1111b i Politei 437B – 440D
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2021) Pasterczyk, Piotr
    Analiza pojęcia postanowienia (προαίρεσις) i rozumnego pożądania (βούλησις) w trzeciej księdze Etyki Nikomachejskiej 1111B prowadzi Arystotelesa do dyskusji problemu słabości woli (ἀκρασία) w kontekście stosunku między rozumem, pożądliwością i gniewem. Filozoficznym źródłem możliwości takiej dyskusji jest najprawdopodobniej tekst czwartej księgi Politei, w którym Platon dokonuje fundacji teorii wieloczęściowej duszy, umożliwiając tym samym odpowiedź na pytanie o różne od rozumu źródła motywacji ludzkiego działania. Tym samym Platon rozwiązuje aporię sokratejskiego intelektualizmu, w świetle której odpowiedzialny za ludzkie motywacje rozum znajduje się w sprzeczności do fenomenów działania pozbawionych cech rozumności i opanowania. Zestawienie tekstu Etyki 111B oraz Politei 437B – 440D otwiera horyzont pytania o możliwość platońskiej genezy ludzkich aktów wolitywnych, a w dalszej perspektywie także pojęcia ludzkiej woli. Owocem tego zestawienia jest bowiem próba interpretacji platońskiej teorii duszy w świetle arystotelesowskiego pojęcia ὄρεξις, za którego pomocą Stagiryta wyodrębnia trzy analogiczne do platońskiego rozumu, pożądliwości i gniewu (λογισμός – ἐπιθυμία – θυμός) elementy duszy, takie jak rozumne pożądanie, pożądliwość i gniew (βούλησις – θυμοειδές – ἐπιθυμητικόν). Dostrzeżenie możliwości platońskiej genezy aktów wolitywnych zdefiniowanych później przez Augustyna w kontekście pojęcia woli (voluntas) opiera się na stwierdzeniu związku między rozumnym pożądaniem interpretowanym przez Arystotelesa jak akt wolitywny (βούλησις) a interpretacją rozumu przez Platona nie tylko jako intelektu, ale także jako dynamiki jawiącej się z jednej strony w postaci siły erotycznej (Sympozjon, Fajdros), z drugiej strony zaś w postaci rozumnego pożądania (Hippiasz Mniejszy, Gorgiasz).
  • Item
    Neyman-Pearson Hypothesis Testing, Epistemic Reliability and Pragmatic Value-Laden Asymmetric Error Risks
    (Springer, 2021-03-18) Kubiak, Adam Paweł; Kawalec, Paweł; Kiersztyn, Adam
    We show that if among the tested hypotheses the number of true hypotheses is not equal to the number of false hypotheses, then Neyman-Pearson theory of testing hypotheses does not warrant minimal epistemic reliability (the feature of driving to true conclusions more often than to false ones). We also argue that N-P does not protect from the possible negative effects of the pragmatic value-laden unequal setting of error probabilities on N-P’s epistemic reliability. Most importantly, we argue that in the case of a negative impact no methodological adjustment is available to neutralize it, so in such cases the discussed pragmatic-value-ladenness of N-P inevitably compromises the goal of attaining truth.
  • Item
    The epistemic consequences of pragmatic value-laden scientific inference
    (Springer, 2021-05-18) Kubiak, Adam Paweł; Kawalec, Paweł
    In this work, we explore the epistemic import of the value-ladenness of Neyman-Pearson’s Theory of Testing Hypotheses (N-P) by reconstructing and extending Daniel Steel’s argument for the legitimate influence of pragmatic values on scientific inference. We focus on how to properly understand N-P’s pragmatic value-ladenness and the epistemic reliability of N-P. We develop an account of the twofold influence of pragmatic values on N-P’s epistemic reliability and replicability. We refer to these two distinguished aspects as “direct” and “indirect”. We discuss the replicability of experiments in terms of the indirect aspect and the replicability of outcomes in terms of the direct aspect. We argue that the influence of pragmatic values is beneficial to N-P’s epistemic reliability and replicability indirectly. We show that while the direct influence of pragmatic values can be beneficial, its negative effects on reliability and replicability are also unavoidable in some cases, with the direct and indirect aspects possibly being incongruent.
  • Item
    Fakt kulturowy i problem kryteriów jego oceny
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Kiereś, Henryk
    Artykuł podejmuje problem oceny faktów kulturowych. Zagadnienie to jest osadzone w perspektywie filozoficznej, ale dzieje filozofii to historia sporów, z których pierwszy toczy się wewnątrz tradycji idealizmu pomiędzy racjonalizmem i irracjonalizmem, a drugi pomiędzy idealizmem – jego dwoma nurtami – i tradycją realizmu poznawczego. Różnica pomiędzy faktami kulturowymi a kulturotwórczymi uzasadnia istnienie aktów oceny, a także dzięki teorii dobra oraz teorii ludzkiego życia prowadzi do wniosku, iż miarą oceny tych aktów jest ludzkie życie. Jest ono dobrem bezwzględnym, żyjąc doskonalimy je, aktualizujemy zawarte w nim potencjalności, ale stawia nas ono przed koniecznością rozstrzygnięcia, co jest jego celem ostatecznym, czyli takim, do którego powinniśmy zmierzać. Ta decyzja wpływa na charakter naszej działalności, decyduje o doborze dóbr partykularnych (użytecznych i przyjemnościowych), których wartość pozwala ów cel osiągnąć. Nie jest to zadanie proste i łatwe, ale właśnie na tym polega dramat naszego bytowania w świecie.
  • Item
    The Body-Organism Difference as a Bridge between Particular Sciences and Philosophy in Understanding Human Person
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Pańpuch, Zbigniew
    The article copes with a plurality of sciences in general and focuses in the human-related sciences, which present different cognitive results. There is difficult to co-ordinate them because of the difference in methods, aims and formal objects of sciences, whereas the material object of various sciences - the real man exists as the only subject, with a definite and clearly determined substance. In a consequence, they produce different concepts of man. Is it possible to co-ordinate or to reconcile these various information about human being, especially these from particular sciences with the philosophical anthropology? A general understanding of the biological organism is of this kind that it is an object of science, but the notion of organism has been present in philosophy quite a long time—from the ancient times. Thus, an outline of the problem appears, namely the distinction between the organism, as an object of possible experience (fundamentally internal, but also external) and the body in the metaphysical sense, as an sub-ontic element of the human being. From the metaphysical point of view it seems (and that is my proposition or may be only a point mentioned anywhere by some authors, which I would like especially stress), that this whole—consisting of its organic parts, all unified in systemic reciprocal dependencies and various relations—is only accidental to human substance. This human substance—is a person. This specific “set of accidentals” constituting the human organism is subordinated (subjected) to the substance and exists in it and by it. Such an understanding of the organism and more precisely described distinction between it and the body can determine the field of interest of philosophy and other sciences, and simultaneously create a bridge between them. Human organism could be a good object of various research in the field of particular sciences. But the scientists should not forget about metaphysic and existential background of the human organism. From the other hand, the philosophers looking for the necessary causes of the human being have to take in consideration this necessary and specific set of accidentals (a human organism) and the particular knowledge of it provided by the scientists.