Wydział Filozofii / Faculty of Philosophy

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/1
* Instytut Filozofii * Kolegium Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Humanistyczno-Społecznych * Ośrodek Badań nad Myślą Jana Pawła II - Instytut Jana Pawła II * Ośrodek Historii Kultury w Średniowieczu

Browse

Browsing Wydział Filozofii / Faculty of Philosophy by Issue Date

Filter results by year or month
Now showing 1 - 20 of 55
  • Item
    Typologia fotografii jako punkt wyjścia analizy ejdetycznej dzieła fotograficznego
    (1984) Ferenc, Edward
    Przedmiotem pracy jest dzieło fotograficzne w tych charakterach, jakie ujawniają się w jego percepcji, tj. w obszarze danych empirycznych. Określamy tu dzieło fotograficzne jako wytwór celowej działalności człowieka (fotografa), w wyniku której – dzięki użyciu promieni świetlnych – uzyskuje się na materiale światłoczułym obraz rzeczywistości, ujawniający w percepcji różne wartości. Przyjęta perspektywa poznawcza z założenia i z natury swojej zwraca uwagę przede wszystkim na wartości estetyczne dzieła fotograficznego. (Przedmiotem analizy jest zatem fotografia jako określone dzieło sztuki plastycznej [fotograficznej], mogące podlegać percepcji estetycznej i ujawniać w niej swoje specyficzne wartości). Centralnym zagadnieniem pracy jest typologia fotografii, przeprowadzana z pozycji metody fenomenologicznej Romana Ingardena. (Stanowi to dość istotne novum w dotychczasowych badaniach fotografii jako fotografii – nie podjęto bowiem dotąd, jak się wydaje, bliższych analiz fotografii w tym aspekcie). Potrzeba takiej typologii wyznacza wspomniany nadrzędny cel, jakim jest ogląd ejdetyczny dzieła fotograficznego. Typologiczne uporządkowanie dziedziny fotografii jest konieczne przed rozpoczęciem zasadniczych analiz ejdetycznych, z racji zacierania się wyraźnych granic i tożsamości ontycznej fotografii jako fotografii. Uporządkowanie to stanowi zasadniczy punkt wyjścia dla wspomnianej analizy ejdetycznej – ukazuje bowiem i zestawia pewien reprezentatywny materiał empiryczny, na którym taka analiza jest przeprowadzana. Teoria fenomenologiczna dzieł wizualnych (a także percepcji tych dzieł) kształtowała się – zwłaszcza pod wpływem analiz Ingardena – na gruncie analiz dzieła malarskiego. W związku z tym, w tym nastawieniu badawczym, także przejawia się tendencja sprowadzania charakterystyki dzieła fotograficznego do dzieła malarskiego. Dziedzina i charakter dzieła malarskiego uzasadniają w pełni zastosowanie analizy ejdetycznej, będącej centralnym etapem metody fenomenologicznej. Dziedzina ta zwłaszcza zaś uzasadnia – ze względu na dwuwarstwowość dzieła, naoczność głównych elementów tego dzieła itp. – zastosowanie zabiegu zwanego redukcją ejdetyczną. Zabieg redukcji ejdetycznej zakłada m.in. ograniczenie dziedziny, której dotyczyć ma analiza ejdetyczna, do obszaru danych. W przypadku dzieła plastycznego (wizualnego) redukcja ta implikuje zawieszenie (wzięcie w nawias) aspektu, który wiązałby zawartość tego dzieła z jakąś rzeczywistością spoza jego obszaru (np. aspektu genetycznego czy psychologicznego). Większość analiz dotyczących dzieła fotograficznego wykazywała istnienie różnorakich (technicznych, faktycznych, intencjonalnych czy moralnych) związków z rzeczywistością pozafotograficzną. Zastosowanie redukcji ejdetycznej w jej wąskim znaczeniu spowodowałoby odseparowanie dzieła fotograficznego od tych wymiarów rzeczywistości, które – co można z niejaką pewnością stwierdzić – stanowią o istotnej charakterystyce tego dzieła. (Zwłaszcza wyraźnie widać to na przykładach typów fotografii dokumentarnej i semantycznej.) Chociaż fotografia nie spełnia owego ideału autonomicznego dzieła sztuki, jaki reprezentuje dzieło malarskie, to przecież jej istotna funkcja, dzięki której fotografię możemy nazwać „świadkiem czasu”, realizuje i tworzy specyficzne i obdarzone nowymi jakościami wartości. Przy ścisłym i wąskim rozumieniu metody fenomenologicznej, redukcja ejdetyczna prowadziłaby do usunięcia z obszaru rzeczywistej analizy takich faktów, jak: pochodność obrazu fotograficznego od rzeczywistości czy motywacje psychiczne twórcy dzieła fotograficznego. Aby uniknąć owego zabiegu izolacji obrazu fotograficznego od danych empirycznych przebywających w tle tego obrazu, należałoby posłużyć się szerokim rozumieniem metody fenomenologicznej. Rozumienie to dopuszcza uzupełnienie ściśle wziętej analizy ejdetycznej o analizy cząstkowe, dotyczące właśnie owych fenomenów z tła, a jak się wydaje ważnych dla określenia istoty dzieła fotograficznego.
  • Item
    Był dla nas darem
    (Instytut Jana Pawła II KUL, 2007) Ferenc, Edward
    Edward Ferenc przedstawia esej, w którym opisuje swoją wieloletnią przyjaźń z Wojciechem Chudym, a w szczególności okres lat 70. XX wieku, kiedy obydwaj byli studentami filozofii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Autor jednocześnie zdaje relację z jedynej w swoim rodzaju atmosfery w KUL lat 70. ubiegłego wieku, stworzonej przez profesorów, studentów, jak również przez administrację uniwersytecką, która umożliwiła studiowanie wybranego kierunku studiów i uzyskanie stopnia naukowego przez niepełnosprawnych studentów. (Według streszcz. ang. Doroty Chabrajskiej)
  • Item
    Uniwersytet jako firma usługowa - szansa czy klęska?
    (KUL, 2009) Lekka-Kowalik, Agnieszka
    Zgodnie z nową koncepcją uniwersytet miałby być rodzajem przedsiębiorstwa usługowo-produkcyjnego: miałby świadczyć usługi edukacyjne i „produkować” wiedzę niezbędną do rozwoju gospodarczego i społecznego w skali globalnej. Koncepcja ta oparta jest na założeniu, iż uniwersytet jest – a przynajmniej może stać się - elementem rynku w sensie ekonomicznym. Jest to założenie fałszywe. By to pokazać, analizuję wizję uniwersytetu jako firmy świadczącej usługi edukacyjne. Twierdzę, że uniwersytet i firma świadcząca usługi edukacyjne są różnymi instytucjami. Przemiana uniwersytetu w przedsiębiorstwo i zmuszenie do funkcjonowania na rynku usług edukacyjnych grozi jego zniszczeniem. Przemiana uniwersytetu jako universitas studiorum, wspólnoty nauczających i nauczanych, w firmę świadczącą usługi edukacyjne byłaby bowiem przemianą substancjalną. A zważywszy na kulturotwórczą rolę uniwersytetu – byłaby to także substancjalna przemiana kultury. Odwołując się do analiz kard. H. Newmana, A. MacIntyre'a, T.Czeżowskiego, K. Twardowskiego charakteryzuję uniwersytet jako instytucję która: (a) służy ideałowi pełnej prawdy; (b) pełni funkcję badawczą, edukacyjna i wychowawczą, które są od siebie nieoddzielalne; (c) kształci nie specjalistów, a twórcze indywidualności; (d) a czyni to poprzez kształcenie kultury intelektualnej, moralnej i estetycznej. Ideał pełnej prawdy narzuca strukturę uniwersytetu i kształtuje wspólnotowe relacje między nauczającymi i nauczanymi, stając się źródłem norm wewnątrz-instytucjonalnych (etosu), a ideał twórczej indywidualności wyznacza „sylwetkę absolwenta” i „człowieka uniwersytetu”. Instytucja świadcząca usługi edukacyjne nie posiada wymienionych wyżej cech i przez to charakteryzują ją inne cele, inne relacje wewnątrz-instytucjonalne i inny etos. Inne są też „sylwetka absolwenta”, miara sukcesu instytucji w realizacji celów i racje krytyki. Wskazane różnice są argumentem na rzecz tezy, że uniwersytet i przedsiębiorstwo usługowe to dwie różne instytucje, a zrezygnowanie z klasycznego ideału i przerobienie uniwersytetów na instytucje świadczące usługi edukacyjne jest faktycznym wyeliminowaniem uniwersytetów z życia społecznego. Możliwy zarzut, iż przywołuje ideał, który nie ma racji bytu w nowoczesnym społeczeństwie uważam za chybiony, podzielając pogląd Geoffreya Boultona i Colina Lucasa, iż społeczno-gospodarcze „zyski” są „produktem ubocznym” realizacji klasycznych celów uniwersytetu, a przerobienie uniwersytetu na przedsiębiorstwo usługowo-produkcyjne szybko wyczerpie jego potencjał do dostarczania owych „zysków”.
  • Item
    Filozofia jako fundament badań nad ubóstwem i strategii jego zwalczania
    (KUL, 2011) Lekka-Kowalik, Agnieszka
    Artykuł analizuje metodologiczne aspekty pojęcia ubóstwa. Analiza ta pokazuje, że to pojęcie jest wielowymiarowe, syndromatyczne, nasycone wartościami i uteoretyzowane. W konsekwencji próby empirycznego mierzenia ubóstwa czy konstruowania strategii jego zwalczania wymagają przyjęcia definicji i wskaźników ubóstwa ( czy to jednostki, czy grupy, czy kraju), zaś przyjęcie owych definicji i wskaźników wymaga uzasadnienia, jeśli wyniki empiryczne pomiarów i idące za tymi wynikami programy społeczne nie mają być stanowione przez autorytet władzy. W artykule twierdzi się, że źródłem uzasadnienia definicji i wskaźników i ubóstwa jest filozofia, i to taka, która pokazuje dlaczego ubóstwo jest złem, dlaczego powinno być zwalczane, i dlaczego owo "powinno być zwalczane" ma charakter moralny. Filozofia klasyczna odwołująca się do tradycji arystotelesowsko-tomistycznej spełnia wskazane warunki.
  • Item
    Scientific essentialism in the light of classification practice in biology– a case study of phytosociology.
    (Komitet Naukoznawstwa PAN, 2012) Kubiak, Adam P.; Wodzisz, Rafał R.
    In our paper we investigate the difficulty that arises when one tries to reconsiliate essentialist’s thinking with classification practice in the biological sciences. The article outlines some varieties of essentialism with particular attention to the version defended by Brian Ellis. We underline the basic difference: Ellis thinks that essentialism is not a viable position in biology due to its incompatibility with biological typology and other essentialists think that these two elements can be reconciled. However, both parties have in common metaphysical starting point and they lack explicit track of methodological procedures. Methodological inquiry involves less demanding assumptions than metaphysical, and therefore it is justified to analyse abovementioned discrepancy between Ellis and other essentialist in this context. We do it by bottom-up investigation which focuses on the practice of taxonomists in the particular field of biology. A case study helps us to discover four characteristics of biological typology practice: impossibility of algorithmization, relativity, subjectivity and conventionality. These features prove non-realistic and therefore anti-essentialistic character of biological classification. We conclude by saying that any essentialism related to the notion of biological kind cannot be regarded as justified by scientific enterprise of creating typologies.
  • Item
    Diversity of macrophytes in riverine aquatic habitats: comparing active river channel and its cut-offs
    (2014) Kubiak, Adam P.; Krawczyk, Rafał
    The study area was a small lowland river valley (the Leg river) located in the south-east of Poland. The object of investigation was the macrophytes of 10 river lakes with corresponding active river channel stretches of the same length as the cut-offs. The aim was to check the difference in species diversity between cut-off and active river channels. The second aim was to test the following hypothesis: vegetation of river lake has been shaped under the influence of contiguous river stretch which has left a measurable mark in species abundance and composition. To test this, we checked whether a cut-off channel's flora is more similar to flora of the contiguous river stretch, than to flora of a farther river stretch. During the course of the study it was found that the average species richness was approximately two times higher in the cut-off channels than in the river stretches. The number of the species exclusive for the river lakes was nine times higher in comparison with the river's exclusives (not found in the cut-offs). The Shannon diversity index definitely spoke in favor of the river lakes. These results clearly show the significance of river lakes in maintaining biodiversity of aquatic ecosystems in a small river valley. We did not confirm our hypothesis concerning floristic relation between an active channel and its cut-offs. The floristic similarity between a given cut-off channel and the contiguous active river channel stretch is not stronger than the similarity between this lake and more distant river stretches. The cause of such a state of affairs may be high natural dynamics of investigated habitats and anthropogenic transformation of the river valley.
  • Item
    Myślenie utopijne w nauce, o nauce i dzięki nauce. Źródło inspiracji czy zagrożeń?
    (KUL, 2014) Lekka-Kowalik, Agnieszka
    W tekście rozważany jest schemat myślenia utopijnego w kontekście nauki rozumianej jako science. Punktem wyjścia jest dwuznaczność greckiego źródłosłowu terminu „utopia”: outopos tj „miejsce nieistniejące” i eutopia tj. „dobre miejsce”. Dwuznaczność ta wskazuje na rozziew między tym, co jest, a tym, co być powinno: prawdziwie dobre dla człowieka miejsce nie istnieje. Implicite jest to także diagnoza dotyczącą aktualnego świata: nie jest taki, jaki być powinien. Utopia staje się przez to projektem zbudowania doskonałego świata, czyli takiego jaki być powinien. Takie rozumowanie można odnaleźć w myśleniu naukowym: aktualna wiedza nie jest tym, co człowiek wiedzieć powinien i stąd konieczny jest nieustanny postęp naukowy bez względu na konsekwencje. Są też utopijne: koncepcje nauki - aktualna nauka nie jest taka, jak być powinna i wobec tego należy skonstruować jej lepsze paradygmaty; utopijna polityka nauka – ponieważ nauka nie osiąga spodziewanych rezultatów, narzucenie na czynności wiedzotwórcze zaplanowanych przez organa rządzące nauką procedur pozwoli zbudować naukę taką, jak ona być powinna. Nauka może też być źródłem utopii rozumianych jako alternatywy dla aktualnej organizacji świata, może mieć utopię jako konsekwencję swego rozwoju, i wreszcie może czynić utopie projektami atrakcyjnymi, gdy człowieka i świat ujmuje jedynie jako „materiał” do przekształcania zgodnie z pomysłem. Autorka broni tezy, iż utopijność da się wyrazić poprzez szereg prymatów: idei nad bytem, procedur nad człowiekiem, struktury społecznej nad jednostką, kontroli nad rozumieniem, wrażenia nad rzeczywistością, myślenia nad poznaniem, metody nad przedmiotem, paradygmatu nad faktem, skuteczności nad prawdą. Cechą charakterystyczną jest to, że człon prymarny (nadrzędny) jest produktem świadomości, a nie rezultatem poznania. Następuje pojetyzacja - zastąpieniem poznania teoretycznego twórczością. Akceptacja tych prymatów w nauce i myśleniu o nauce przekształci naukę w utopię z wszystkimi – także historycznie znanymi, a niepożądanymi – tego konsekwencjami tak dla nauki, jak i dla społeczeństwa. Wstępem dla rozważań są analizy niektórych aspektów utopii rozumianej jako projekt społeczny.
  • Item
    Filozoficzne podstawy problematyki bezpieczeństwa człowieka
    (Fundacja "Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej", 2014) Gondek, Paweł
    The issue of security has become in recent years the issue extensively considered and discussed in the various disciplines of social sciences area. However, the interdisciplinary study of human security needs the discipline which can integrates these issues. This discipline can be philosophy, which aim is to point out the integral understanding of man. The personalistic philosophy emphasizes primacy of the person and its dignity dimension as a condition to guarantee the safety of man. Human development as a person, manifested in a constant and multidirectional dynamism of action, does not allow for easy lineup conditions securing his existence. For man, his security is an important condition for the sovereign functioning in the world. Man realizes his personal potentiality mainly in relation to other people, as expressed through the creation of culture and participation in society. However, only the interpersonal community provides human security, which affirms the dignity and supports his personal development.
  • Item
    Hyperreality as an Instrument of Mass Communication
    (Fundacja "Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej", 2014) Gondek, Paweł
    Jean Baudrillard’s reflection on the mechanisms of how the mass media function bring us to the question of hyperreality. The problem of hyperreality results from the limitation of man’s cognitive abilities, which appear especially in the context of the media. The mass media produce a sphere saturated with signs that have no reference to reality. One effect of those processes is hyperreality, in which what is real is adapted to what is virtual. The inexpressibility of existence with respect to content contributes to the creation of hyperreality in communication processes. Therefore an important element in philosophical discussion on the media is an analysis of the possibility of a cognitive apprehension of reality, and in particular, an analysis of the possibility of the knowledge of things’ existence. This is because this is the starting point for reflections on the value of knowledge and on knowledge’s consequences in communication processes.
  • Item
    Zieleń Lublina jako element architektury miasta
    (Polskie Towarzystwo Botaniczne, 2016) Kulesza, Piotr; Żak-Kulesza, Małgorzata
  • Item
    Dendroflora of roadside sacral objects in the Trzydnik Duży commune (Lublin voivodeship)
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2017) Kulesza, Piotr; Lubiarz, Magdalena; Żak-Kulesza, Małgorzata
    Among numerous elements of the Polish landscape, especially noteworthy are the roadside sacral objects. They are a testimony to national and local identity, and express centuries-old religious values. What is more, roadside crosses and shrines, surrounded by trees and shrubs, accentuate the space with exceptional decorative and cultural value. The presence of vegetation enriches the compositional value of these objects, complements their spatial structure, and highlights the aesthetic value. This paper presents the results of a study of regarding roadside sacral objects, carried out in the Trzydnik Duży Commune, Lublin Voivodeship. The study was performed as an inventory, enabling us to determine the species composition, health condition, and age of the dendroflora accompanying the roadside sacral objects. Within the studied area, 73 roadside sacral objects were inventoried. It was found that 53 of them were surrounded by trees and shrubs that represent 42 species. The most common include limes, lilacs, and white cedars. Health condition of the dendroflora is varied, however 78 % of the examined trees and shrubs are of very good or good health condition.
  • Item
    Przedłużanie życia jako problem moralny
    (Tarnów : Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos., 2017) Ferdynus, Marcin
    The book aims at answering the question whether prolonging human life at all costs is morally acceptable. The main aim of the paper was executed over three chapters. The first chapter presents an empirical context of the issue analysed. This part of the book provides basic data on longevity and ageing processes as well as life-prolonging projects and technologies. Attention was brought to demographic changes being in progress all over the world and the question whether longer life leads to negative effects. It also aimed at identifying the arguments that motivate the human to prolong life. Moreover, it was assumed that the unique character of each human life is expressed in individual and unrepeatable existence of that person who is entitled to an objective value – personal dignity. It was also shown that a human entity exceeds the sphere of purely biological conditions. What is more, it was stated that human life is not an ultimate value, but a fundamental one. The second chapter discusses two problem areas: the issue of refraining from persistent therapy and the issue of obtaining and using ,,spare parts” for the purpose of prolonging human life. This part of the book asks what the limits of conduct are for a doctor acting to prolong the life of his patients, especially adults suffering from terminal illnesses and premature infants. The analysis executed allowed for a key conclusion that, in a situation when the patient cannot be treated because the therapy is ineffective, only the dying is prolonged, therefore the only rightful decision is to abandon persistent therapy. Such actions were considered morally acceptable. In the second chapter, questions were raised about the conditions that enable prolonging human life by ex vivo transplantation, ex mortuo transplantation, xenotransplantation, artificial elements, and stem cells. The analyses executed led to a conclusion that the life of one should not be prolonged at the cost of infringing the autonomy of others, nor at the cost of exposing others to a serious risk of health breakdown or death, nor at the cost of experimenting (artificial prolongation of life), nor at the cost of destroying human embryos in order to obtain human cells. The third chapter of the book focuses on biomedical interference exceeding the therapeutic scope – biomedical enhancement. In this part of the book, questions where posed about whether the nature of Homo sapiens species should be enhanced, is it about the enhancement of individuals or the species as a whole, whether human nature is a constans and should not be changed in its structure optimal for the species, or whether it is not an unchanging, metaphysical ,,constant” and as such it is not as ,,untouchable” so not to be interfered with. Also, it attempted to answer the question whether persistent actions aimed at prolonging life by means of biomedical enhancement will destroy what seems invaluable – the unique character of human life. The analyses executed showed that nor the supporters, nor the opponents of biomedical improvement, want to prolong human life at all costs. Both sides in the discussion arrive at the same conclusion but refer to different anthropological and ethical assumptions.
  • Item
    Jeżeli Bóg istnieje...Wolność człowieka a hipoteza teistyczna. Wybór tekstów
    (TN KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2018) Stefańczyk, Andrzej
  • Item
    Znaki i symbole. Filozofia w kazaniach Mikołaja z Kuzy
    (TN KUL, 2018) Grondkowska, Barbara
    Nicholas of Cusa (1401–1464) is one of the most prominent philosophers of the late Middle Ages. His paradoxes have inspired Giordano Bruno, Gottfried Leibniz, Hermann Hesse, and others. Furthermore, Cusanus was engaged in political and social activity. An influential player on the political scene of Europe in the 15th century, he was an author of conciliaristic ideas, supporter of the pope, mediator between the papacy and the kings, and, finally, bishop and cardinal involved in the reform of the Church. At the intersection of these activities, Sermones developed—a collection of 293 sermons in which Cusanus discussed ambitious philosophical issues using the genre of utilitarian literature, addressed to various social groups and based on an exegesis of biblical passages. The point of departure for the philosophical message are the symbols and images described by Cusanus with terms such as signa, exemplum, imago, symbolum, speculum et aenigma, similitudo. Their perception is the first stage of manuductio, i.e. a project at the intersection of the theory of cognition and theory of teaching, where the point of departure are symbols that can be grasped with the senses. By transcending them, looking beyond the image and above it, one can reach an understanding of the incomprehensible without the participation of reason, only with intellectualitas simplex. The meaning of symbols results from a specific concept of the world, according to which visibilia are signs leading to the extrasensory reality. This analogousness of the world is expressed in language as it materializes, so to speak, in the textual layer of Sermones. Images such as a spoon, ball game, map of the world, icon or hunting, are no ordinary examples. They are a trace left in the world of sensual experience by intelligible reality, and reading them makes it possible to explore this reality. Thus, the symbol becomes the language of philosophy. The symbol makes it possible to process data obtained through empirical cognition into conclusions concerning the spiritual world, and to move from a detailed view to a general view. From this arises a specific concept of the world according to which one should carefully watch the reality surrounding man on the one hand and, on the other, one should not content oneself with it because the literal meaning is just a medium for symbolic meanings that constitute the essence of the symbol. Ultimately, the whole world turns out to be a col- lection of symbols that are traces of God manifesting Himself, the media of theophany. Thus, the symbol becomes the only possible relationship between the Creator and God’s creation. Because of the double (linguistic and philosophical) interpretation of the relation between the sign and its meaning, I have decided to use the concept of metaphor as a key to the interpretation of the sermons by Nicholas of Cusa. It allows one to observe the textual dimension of Sermones but it also reveals one of the basic features of Cusanus’ thought, i.e. the discovery of analogies in many philosophical disciplines (metaphysics, epistemology, anthropology). The book starts with the introduction where I present an overview of research on Nicholas of Cusa as well as a description of manuscripts and critical editions of Sermones. The main part of the work consists of three chapters that analyse the sermons from dif- ferent points of view: historical, rhetorical and philosophical. The first chapter describes Cusanus as a preacher by introducing the biographical context, supplemented by the analysis of structure, language, listeners and sources of the sermons. This part is also a presentation of the current state of research, complemented by the results of my own analyses. The consecutive paragraphs present the context of ars praedicandi and a short discussion of the style and images in Sermones. The second chapter is devoted to the problem of manuductio. It begins with a presentation of Cusanus’ concept of the sermon and his understanding of philosophy. The manuductio is also presented as related with a genre of allegory, biblical exegesis, and a philosophical conception of the world. The third chapter analyses the philosophical system of Nicholas of Cusa as shown in Sermones. This part has been based on images typical of Cusanus. I have adopted the metaphor of the mirror as a criterion for the selection of material for analysis. The content has been ordered according to the main topics of Cusanus’ philosophy: the relationship between God and the world, theophanic structure of the world, conjectural cognition, anthropological idea of man as an image of God, and Christological plots. The book is significant for research because Sermones are often at the margin of scholars’ interests. Since the book concerns medieval sermons, its importance exceeds the history of philosophy. Thanks to the historical and cultural context, the results could be a source of inspiration for various researchers of the 15th century. In a broader sense, the book can inspire the search for the hidden meaning of texts and promote the art of interpretation.
  • Item
    Rola religii w kulturze w ujęciu Zofii J. Zdybickiej. Studium z filozofii religii
    (2018-10-24) Wójtowicz, Artur
    Przedmiotem pracy jest zagadnienie roli religii w kulturze w ujęciu Zofii J. Zdybickiej. Tej problematyce towarzyszą pytania pomocnicze: 1) Pytanie o rozumienie kultury, czym charakteryzuje się kultura w jej głównych dziedzinach - nauce-wiedzy, moralności, sztuce i religii; 2) pytanie o fakt religii, czym jest i dlaczego istnieje?; 3) pytanie o ludzką osobę, czy człowiek jest z natury religijny (homo religiosus)?; 4) pytanie o rozumienie cywilizacji, czym różni się od kultury oraz jaka jest rola religii w wyodrębnianiu cywilizacji? Główną tezą niniejszej pracy jest stwierdzenie, że według Z. J. Zdybickiej, religia jest „ogniskową” kultury, czyli będąc szczególną dziedziną kultury, religia tę kulturę przekracza (transcenduje), przenika jej pozostałe dziedziny tj. naukę, moralność i sztukę, oraz je swoiście integruje; bez religii nie może istnieć w pełni ludzka kultura. Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy dotyczy problemu istnienia religii i jej definicji. Zawiera analizę metafizyczną człowieka jako istoty religijnej - homo religiosus, problem interpretacji i wyjaśnienia faktu religii oraz formy i typy religii. Drugi rozdział dotyczy religii jako dziedziny kultury i zawiera m. in. problem rozumienia kultury, wyodrębnienia poszczególnych dziedzin kultury oraz zagadnienie cywilizacji. Trzeci rozdział dotyczy zagadnienia religii jako ogniskowej kultury i zawiera zagadnienie roli religii w: nauce (θεωρία [theorίa]); moralności (πρᾶζις [praksis]) - etyce, ekonomice i polityce; sztuce (τέꭓνη [téchne]) w znaczeniu sztuki pięknej i technicznej, oraz zagadnieniu roli religii w doskonaleniu osoby ludzkiej. W dysertacji zastosowano metodę analizy tekstów oraz metafizyczną metodę interpretacji i wyjaśniania zagadnienia religii, jej miejsca i roli w kulturze, w ujęciu Z. J. Zdybickiej.
  • Item
    Philipa Kitchera koncepcja nauki
    (2018-11-14) Starościc, Anna
    Niniejsza praca poświęcona jest piśmiennictwu Philipa Stuarta Kitchera. Będąc pierwszą na gruncie polskim, bardziej syntetycznie, aniżeli analitycznie czy komparatystycznie, rekonstruuje zasadnicze i najbardziej charakterystyczne elementy jego koncepcji nauki. Skoncentrowano się na istotnych dla tej koncepcji elementach, tylko wtórnie zaznaczając ewolucję poglądów jej autora. Sygnalizując inspirujący wpływ innych myślicieli, ukazano myśl Kitchera jako krytyczne wzbogacanie osiągnięć stanowiącej dziedzictwo neopozytywizmu filozofii analitycznej. Stąd zaznaczono wpływ pragmatyzmu (W. James, J. Dewey), demokracji dyskursywnej/deliberatywnej (M. Foucault, J. Habermas) czy myśli liberalnej (A. Smith, J.S. Mill, J. Rawls). Całość zagadnień dotyczących charakteru nauki w ujęciu Kitchera uporządkowano problemowo. W rozdziale pierwszym, najbardziej obszernym, podjęto zagadnienia epistemologiczne i metodologiczne, ukazując naukę jako formę poznania i wiedzy. W rozdziale drugim omówiono zagadnienie temporalności nauki. Ostatni, trzeci rozdział eksponuje społeczny wymiar nauki związany z wymiarem egzystencjalnym podmiotów poznających, oparty na właściwej Kitcherowi idei badania dobrze urządzonego. Zgodnie z tą ideą zarówno wybór problemów, jak i aplikację ich rozwiązań podporządkowuje się społecznemu kierownictwu.
  • Item
    Small Roadside Sacral Structures in the Borzechów Commune (Lublin Region) and Their Dendroflora
    (Vydavateľstva Slovenskej poľnohospodárskej univerzity v Nitre, 2019) Lubiarz, Magdalena; Kulesza, Piotr; Żak-Kulesza, Małgorzata
    Trees and shrubs significantly increase the visual value of roadside crosses and shrines. The paper presents results of the inventory of small roadside sacral structures in Borzechów Commune (Central-Eastern Poland). The species composition and the age status of dendroflora surrounding small roadside sacral structures were examined. We have inventoried 94 small roadside sacral structures in Borzechów Commune. Only 68 of them were surrounded by trees and shrubs that represent 39 species. The most common deciduous species are small leaved lime (Tilia cordata Mill.) and common lilac (Syringa vulgaris L.), but the most common coniferous species is northern white-cedar (Thuja occidentalis L.). In the research area, the most common small roadside sacral structures are crosses. Shrines and statues of saints are very rare.
  • Item
    Metoda waloryzacji przydrożnych obiektów sakralnych
    (Polskie Towarzystwo Geograficzne, 2019) Kulesza, Piotr; Lubiarz, Magdalena; Żak-Kulesza, Małgorzata
    Przydrożne obiekty sakralne stanowią ważny element polskiego krajobrazu kulturowego świadcząc o jego dziedzictwie i tożsamości. Dotychczasowe studia nad tego typu obiektami są różnorodne, jednak wiążą się przede wszystkim z ich znaczeniem kulturowym. Niewiele jest badań dotyczących także roślinności towarzyszącej przydrożnym obiektom sakralnym oraz poruszających kwestie analiz krajobrazowych. Niniejsza praca prezentuje próbę połączenia powyższych zagadnień. Autorzy zaproponowali wieloaspektową metodę oceny przydrożnych obiektów sakralnych w trzech ujęciach: krajobrazowym (ocena wizualno-przestrzenna), kulturowym (ocena unikalności) i przyrodniczym (ocena roślinności towarzyszącej). Metoda jest rodzajem bonitacji punktowej, gdzie poszczególnym kryteriom ewaluacyjnym przyznawane są wartości punktowe. Im wyższy wynik końcowy, tym większa wartość krajobrazowa badanego obiektu. Zaletą metody jest powtarzalność, a czytelność formularza ewaluacyjnego zapewnia możliwość jej stosowania przez różnych badaczy.
  • Item
    Jedność i wielość logik modalnych
    (TN KUL, 2019) Tkaczyk, Marcin
  • Item
    Jerzy Neyman’s Conception of Scientific Inference and Its Relation to Bayesianism
    (2019-02-06) Kubiak, Adam Paweł
    The main thesis of the dissertation was that Neyman’s frequentist statistical paradigm is not a worse tool for conducting scientific research than the Bayesian paradigm. We found the statement to be justified by the following results demonstrated by us: (1) various types of knowledge, pre-existing the research, regarding the examined aspect of reality as well as the socio-economic aspects that accompany the research, are used by Neyman in an unambiguous, correct way that increases the epistemic reliability of his method, (2) Neyman's testing method is always epistemically reliable and, appropriately used, can be epistemically reliable at the desired level, (3) the influence of non-cognitive values directly introduced to the inferential patterns of Neyman's methods of estimation and testing is a favorable solution due to the increase in the epistemic reliability of the method, (4) decision-theoretic interpretation for a single result in Neyman’s statistical scheme does not have to be considered a disadvantage of the method as a tool for conducting scientific research.