Studia Norwidiana, 2022, Vol. 40
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Studia Norwidiana, 2022, Vol. 40 by Issue Date
Now showing 1 - 14 of 14
Results Per Page
Sort Options
- ItemList Cypriana Norwida do Bronisława Zaleskiego z kolekcji dzikowskiej hrabiów Tarnowskich(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Radowska-Lisak, MirosławaArtykuł dotyczy nieznanego norwidologom, niewydanego dotąd listu Cypriana Norwida z dn. 4 lutego 1870 roku. Publikowany z komentarzem autograf, do niedawna uznawany za zaginiony, znajduje się w zasobach Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega, dokąd wrócił jesienią 2021 roku jako część znamienitej kolekcji dzikowskiej, stworzonej w pierwszych latach XIX wieku przez Walerię ze Stroynowskich i jej męża Jana Feliksa Tarnowskiego. Po krótkiej prezentacji dziejów i zawartości zbiorów rodziny Tarnowskich omówione zostały okoliczności powstania listu oraz poruszony przez Norwida temat przygotowań do wieczoru literackiego (organizowanego przez Eleonorę Czapską w jej paryskim salonie), podczas którego poeta, uprzednio korespondencyjnie zachęcany przez hrabinę, miał wygłosić jedną rapsodię Homera i trzy ustępy z Odysei we własnym przekładzie.
- ItemIronia, cnota i „strach śmieszności”. (Herbert – Norwid)(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Banowska, LidiaArtykuł dotyczy związku ironii oraz cnoty w poezji Cypriana Norwida oraz Zbigniewa Herberta jako pojęć kluczowych dla twórczości obu autorów i sytuuje się w obszarze badań nad tradycją norwidowską w pisarstwie autora Pana Cogito. Słynny wiersz Herberta Pan Cogito o cnocie zostaje potraktowany jako studium przypadku. Na podstawie interpretacji tego tekstu autorka stawia tezę, iż obrazową matrycą myślenia Herberta o cnocie była wyobraźnia ironiologiczna autora Quidama, a ironia odsłania się jako jedna z możliwych konkretyzacji cnoty. Podstawę dla budowania obrazowych przedstawień obu pojęć stanowią zabiegi personifikacji alegorii, którym nośność i oryginalność zapewnia dekonwencjonalizujący gest równoczesnej antropomorfizacji, prowadzący do ironizacji w ujęciu obu kobiecych bohaterek. Ważnym wątkiem rozważań jest związek między cnotą i ironią sytuowany w perspektywie kulturowej. Rodzaj relacji między obu pojęciami dobrze oddaje metafora siostrzeństwa: ironia jako siostra prawdy jest zarazem siostrą cnoty. Cnota jako aksjologiczna pamięć kultury warunkuje cywilizacyjny postęp; ironia sytuacji diagnozowanej przez obu twórców polega na odwróceniu znaczeń i wartości, w którym pod pręgierzem drwiny odrzucane jest to, co jedynie gwarantuje rozwój, a pojawiający się w związku z tym lęk przed wyśmianiem wywołuje u większości niechęć do praktykowania cnót – paradoksalnie uniemożliwiając rozwój. Związek między cnotą a ironią polega zatem tutaj na ujawnianiu niewłaściwości takiego biegu spraw; ironia odsłania się tym samym jako odpowiedź na nie-cnotę czasów i ludzi czasy te współtworzących, w degeneracji których istotnym czynnikiem okazuje się odrzucenie „myślenia według wartości”. Tym samym najgłębsza wartość związku obu omawianych pojęć zdaje się polegać na próbie przywrócenia aksjologicznego ładu.
- Item„Czucie i uczucie człowieka”. Uwagi o Assuncie Norwida w świetle młodopolskiej recepcji(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Ratuszna, HannaAssunta jest poematem dygresyjnym, ujawniającym poglądy Norwida na sztukę, filozofię i religię. Zgodnie z założeniami estetycznymi romantyzmu sztuka ma swoje źródła w doświadczeniu wewnętrznym, przeżyciu religijnym, ma charakter metafizyczny. Modernistyczne interpretacje twórczości Norwida, którym został poświęcony artykuł, odsłaniają jej metafizyczne aspekty. Ustalenie kierunku i znaczenia wpływów staje się niezwykle ważnym zadaniem. Autor Assunty był postrzegany u schyłku wieku dziewiętnastego jako patron modernizmu, jego imię wymieniano wraz z imieniem Baudelaire’a, uwagi o nim pojawiały się w kontekście dyskusji na temat nowoczesnej literatury, teatru, sztuki aktorskiej. Twórczość Norwida wpisywała się w „paradygmat wzrokocentryzmu”, poeta nie stronił od optycznych metafor, stosował poetykę światłocienia, kadrowania przestrzeni, która w poemacie Assunta zyskała wertykalny charakter. Motywy doskonalenia, wzrastania pełniły w utworze istotną rolę. Refleksja nad ich znaczeniem pozwoliła ustalić rangę metapoetyckich uwag zawartych w Assuncie. Przypomniana w epoce modernizmu twórczość Norwida doczekała się wielu interpretacji, także krytycznych, opierających się na „kłopotliwych” przemilczeniach. Zenon Przesmycki sądził, że twórczość ta nie została w pełni zrozumiana, choć podjęto próby wpisania jej w estetykę modernizmu. Uznano jednak, że stanowi ona brakujące ogniwo w rozwoju polskiej poezji symbolistycznej (warto także podkreślić jej związki z „kolorystami” – jak nazywano impresjonistów). W Assuncie nawiązującej do Boskiej Komedii Dantego i Hamleta Szekspira zostaje ukazana kontemplacyjna ścieżka poznania. „Spojrzenie w niebo” jest więc aktem poznawczym, w którym rozum współistnieje z wiarą.
- ItemNorwidowski dramat w nowych dekoracjach(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Ziołowicz, AgnieszkaArtykuł jest recenzją naukową książki: Dramaty Cypriana Norwida. Teksty – konteksty – interteksty, red. naukowa W. Rzońca, K. Samsel, Warszawa 2019. Autorka dokonuje przeglądu i interpretacji zamieszczonych w książce studiów, sytuując je na tle aktualnego stanu badań nad dramaturgią Norwida. Recenzja ukazuje wartość książki, polegającą przede wszystkim na prezentacji nowych odczytań Norwidowskiego dramatu ‒ przez pryzmat nowych kontekstów i z różnorodnych perspektyw badawczych: filologicznej, teatrologicznej, tekstologiczno-edytorskiej, estetycznej, antropologicznej, kulturologicznej, komparatystycznej. Książka jest też głosem w sprawie miejsca dramaturgii Norwida w procesie literackim, bowiem w większości opublikowanych w niej prac wyeksponowany został ścisły związek pisarza z literaturą i kulturą premodernizmu lub modernizmu. W związku z tym podjęta została w recenzji kwestia znaczenia tradycji dramatu romantycznego dla specyfiki postawy twórczej Norwida-dramaturga.
- ItemNorwid w pamięci Wielkopolan. Maria z Łubieńskich i Franciszek Chłapowscy – dawni właściciele Albumu berlińskiego i Modlitewnika dla Włodzimierza Łubieńskiego(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Lijewska, ElżbietaArtykuł rekonstruuje losy kilku pamiątek Norwidowskich związanych z Wielkopolską, wskazuje na rolę sióstr Włodzimierza Łubieńskiego oraz małżeństwa Marii i Franciszka Chłapowskich w ich przechowaniu oraz przekazaniu kolejnym pokoleniom. Przypomina ważny odczyt o poecie wygłoszony przez doktora Chłapowskiego w 1904 r. w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk. Prezentuje w całości (znane dotąd we fragmentach) listy Chłapowskiego do Przesmyckiego, poświęcone m.in. norwidowskim kwerendom na początku XX wieku. Wskazuje na cenny sąd Chłapowskiego o relacji Norwid – Maria Kalergis.
- ItemPolska Norwida(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Stanisz, MarekArtykuł prezentuje wizję Polski i polskości Cypriana Norwida jako jeden z wielkich tematów Norwida, powracający w jego refleksji nieustająco. Autor analizuje wypowiedzi Norwida dotyczące terytorium Polski, jej pozycji na mapie Europy, ustroju, struktury społecznej, kulturowej i etnicznej. Uwagi na ten temat sytuuje w kontekście doświadczenia biograficznego poety. W świetle tych wizji i postulatów Cyprian Norwid jawi się jako przenikliwy, odważny i otwarty na różnorodność myśliciel, republikanin nowocześnie myślący i głęboko przywiązany do tradycji, patriota poszukujący porozumienia między przedstawicielami różnych opcji, także jako uniwersalista głęboko zakorzeniony w wartościach religijnych.
- ItemProfesorowi Mieczysławowi Inglotowi – przy wręczeniu medalu za zasługi w upowszechnianiu twórczości Cypriana Norwida(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Chlebowski, Piotr
- ItemNorwid i Potoccy z Wilanowa(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Gadamska-Serafin, RenataWilanów to miejsce na biograficznej i intelektualnej mapie norwidowskiej bardzo ważne nie tylko ze względu na kultywowaną w nim pamięć o wielkim „przodku” poety – Janie III Sobieskim. Norwid uczył się w warszawskiej „malarni” związanego z Wilanowem Aleksandra Kokulara, utrzymywał także bliskie kontakty z najbliższą rodziną właściciela dóbr wilanowskich – hrabiego Aleksandra Potockiego: jego drugą żoną hrabiną Izabellą z Mostowskich, primo voto Potocką, secondo voto Starzyńską, oraz z jej synem Stanisławem Potockim (wnukiem Stanisława Kostki Potockiego). Cieszył się nawet protekcją hrabiny Starzyńskiej, a z jej synem, kolekcjonerem, wielokrotnie spotykał się w Paryżu i prowadził z nim korespondencję poświęconą głównie kwestiom sztuki. Być może wizytowali też wspólnie paryski dom aukcyjny Hôtel Drouot.
- ItemEkwiwalencja i akceptowalność anglojęzycznych tłumaczeń utworów Norwida(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Brajerska-Mazur, AgataArtykuł jest kontynuacją i próbą rewizji badań autorki, poświęconych tłumaczeniom utworów Norwida na język angielski. Zawarte w nim dane dotyczące przekładu tekstów poety (które tłumaczono? w jaki sposób? kto je przekłada? dlaczego?) są interpretowane z translatologicznego punktu widzenia. Autorka pokazuje m.in. rozdźwięk pomiędzy sposobem przekładu dzieł Norwida (idącym konsekwentnie wbrew modom i normom translatorycznym kultury docelowej – tj. dążącym do pełnej ekwiwalencji z oryginałem), a przyjęciem tych przekładów przez odbiorców translacji. Akceptowalność zależy od pełni zrozumienia tłumaczeń przez czytelników, którzy w bardzo ograniczonym zakresie pojmują ich polskie konotacje, ponieważ graniczą one z nieprzekładalnością.
- ItemCzy Norwid jest autorem sonetu Samotność?(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Chlebowski, PiotrArtykuł dotyczy weryfikacji przyjętego przez Juliusza W. Gomulickiego jako wiersz Norwida sonetu Samotność i umieszczonego przez tegoż edytora w kanonie lirycznym poety. Ani sposób ujęcia problematyki samotności, ani elementy stylu, ani przebiegu myśli oraz jej konstrukcji nie potwierdzają wskazanej przez edytora Pism wszystkich atrybucji.
- ItemBrodaty mężczyzna w antykizowanej szacie – nieznany rysunek Norwida(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Chlebowska, EdytaArtykuł ma na celu prezentację dotychczas nieznanego rysunku Norwida "Brodaty mężczyzna w antykizowanej szacie" powstałego w Rzymie w 1847 r., który został sprzedany przez dom aukcyjny Desa-Unicum. Rysunek stanowi reprezentatywny przykład rysunkowej twórczości Norwida z drugiej połowy lat 40. XIX w.
- ItemNerwy wiary Norwida(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Korotkich, KrzysztofArtykuł jest interpretacją wiersza Norwida Nerwy z cyklu Vade-mecum. Kontekstem lektury tego utworu była korespondencja Poety z Joanną Kuczyńską, w której ważnym akcentem okazuje się swoiste pojmowanie przez romantyka wiary i chrześcijaństwa, w obranym przez siebie kontekście kulturowym. Kluczem do tej interpretacji wiersza była rewizja religijności, wiary, konieczne odrodzenie chrześcijaństwa w duchu antycznej kalokagatii.
- ItemMit, procesy mityzacji na przykładzie norwidowskiego obrazu Syberii. Rekonesans(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Abriszewska, PaulinaArtykuł jest analizą mitu Syberii w odczytach O Juliuszu Słowackim (oraz, kontekstowo, w wierszu Syberie), wykorzystującą trzy perspektywy teoretyczne: fenomenologię mitu Mircea Eliadego, funkcjonalizm antropologiczny oraz koncepcję mitu Rolanda Barthes’a. Autorka przedstawia, w jaki sposób Norwid pragnący, podobnie jak jego poprzednicy, mitu żywego, tworzy syberyjski mit rozumiany pragmatycznie, funkcjonalnie, czyli organizuje wspólnotę, nadając kształt narodowi pozbawionemu państwowości. Taką właśnie funkcję pełnić ma mit Syberii, który wyrasta ponad etnocentryczną perspektywę, wskazując na chrześcijaństwo jako ów mityczny środek spajający kulturę europejską. W swoim odczytaniu Anhellego oraz w wierszu Syberie Norwid tworzy obraz metaforycznej Syberii, która „rozlała się” na świat, zaś geograficzna, uwikłana w polityczną współczesną sytuację realna Syberia staje się dla poety tylko podstawą dla mitycznej narracji, czyli znaczeniem pierwotnym, nad którym nadbudował się wtórny system semiologiczny, jakim jest mit w ujęciu Barthes’a.
- ItemJeszcze o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Marii Panny w twórczości Norwida(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Sawicki, StefanGłos w dyskusji: czy Norwid właściwie rozumiał dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Marii Panny.