Vox Patrum, 2020, Vol. 75: Księga Jubileuszowa ks. prof. Tomasza Kaczmarka
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Vox Patrum, 2020, Vol. 75: Księga Jubileuszowa ks. prof. Tomasza Kaczmarka by Issue Date
Now showing 1 - 20 of 30
Results Per Page
Sort Options
- ItemSi vis pacem, para bellum - wizja rzymskiej armii i sztuki wojennej w świetle "Epitome rei militaris" Wegecjusza(Wydawnictwo KUL, 2020) Łuć, IreneuszZacytowana w tytule sentencja "Si vis pacem, para bellum" dobrze pasuje do myśli dzieła Wegecjusza "Epitome rei militaris". Traktat ten był adresowany zarówno do rzymskich dowódców, jak i do oficerów niższego szczebla, a nawet do szeregowych żołnierzy. Starał się w nim przekazać podstawową wiedzę wojskową, która miała podnosić w armii ducha walki. "Epitome rei militaris" mówi nie tylko o rekrutacji i szkoleniu rekrutów. Jednak autor poświęca tym właśnie zagadnieniom wiele miejsca. To zaś dowodzi wagi problemu, z którym borykały się ówczesne legiony. Wegecjusz pragnął zaś, aby jednostki armii cesarskiej były dobrze wyszkolone i skuteczne w działaniu. Wierzył on, że powrót do sprawdzonych sposobów rekrutacji, ćwiczeń i organizacji rzymskich sił zbrojnych wyeliminuje popełniane w jego czasach błędy w wyszkoleniu zarówno oficerów, jak i szeregowych legionistów. To zaś miało stanowić podstawę do odrodzenia rzymskiej potęgi militarnej, która miała się, w jego mniemaniu, stać na powrót postrachem dla wrogów imperium. Niestety przyszłość pokazała, jak ogromna przepaść dzieliła jego sny o odrodzonej potędze od rzeczywistości.
- Item"De ecclesia" - centon chrześcijański(Wydawnictwo KUL, 2020) Piątek, MariuszCenton De ecclesia jest jednym z czterech chrześcijańskich centonów, które powstały na podstawie dzieł Wergiliusza. Artykuł przedstawia analizę centonu z perspektywy formalnej i teologicznej. W pierwszej części omówione zostały zagadnienia dotyczące autorstwa utworu jak i samej jego struktury. Druga część prezentuje natomiast bogactwo teologiczne centonu, który obfituje w zagadnienia z zakresu chrystologii, soteriologii, eklezjologii i eschatologii. Wykorzystanie metody filologicznej i dokładna analiza poszczególnych fragmentów pozwalają również na określenie sposobu pracy centonisty, który nie jest jednorodny. Autor inspiruje się literą, kontekstem i postaciami, które pojawiają się w utworach Wergiliusza. W aneksie zostało umieszczone polskie tłumaczenie poematu.
- ItemMysterium mortis w ujęciu Anastazego Synaity(Wydawnictwo KUL, 2020) Piasecki, DariuszArtykuł prezentuje myśl Anastazego Synaity, odnoszącą się do śmierci w aspekcie chrześcijańskim. Autor stara się w szczegółowy sposób opisać proces odejścia człowieka z uwzględnieniem nie tylko samego momentu śmierci, ale przedstawia cały wachlarz zachowań, gestów, a także wypowiedzi zarówno ze strony umierającego, jak i jemu towarzyszących. Mowę pogrzebową autor opiera na tekstach biblijnych. Wykorzystuje również motywy zaczerpnięte z życia i zachowania ludzi i zwierząt. Homilia ma charakter dydaktyczno-konsolacyjny.
- ItemDziełko o duszy(Wydawnictwo KUL, 2020) Kochańczyk-Bonińska, Karolina
- ItemFragmenta i testimonia hermetyczne u autorów różnych. Wstępny przegląd źródeł(Wydawnictwo KUL, 2020) Sowińska, Agata EwaNiniejszy przyczynek daje możliwość wglądu w historię literatury hermetycznej w obszarze jej oddziaływania na słowo pisane czasów zamierzchłych po średniowiecze. Artykuł stanowi punkt odniesienia do dalszych badań nad wykorzystaniem literatury hermetycznej w dyskursie literackim – zwłaszcza w obrębie tematyki religijno-filozoficznej.
- ItemOrdo initiationis christianae adultorum przykładem recepcji katechumenatu wczesnochrześcijańskiego w teologii liturgicznej Aidana Kanvanagha (1929-2006)(Wydawnictwo KUL, 2020) Głowacki, Zbigniew MichałPrzywrócenie w Kościele po Drugim Soborze Watykańskim katechumenatu na podstawie źródła patrystyczne jest powrotem do tradycyjnego traktowania inicjacji chrześcijańskiej. W świetle teologii liturgicznej Aidana Kavanagha model chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych jest dziś jak w czasach Ojców Kościoła modelem podstawowym i odpowiadającym obecnym czasom. Powrót do pierwotnego katechumenatu wyraża się w traktowaniu inicjacji jako procesu opartego o nawrócenie, na drodze katechezy misteryjnej i mistagogicznej. Nieodłącznym elementem są tutaj sakramenty widziane jako wejście w misterium Chrystusa i złączone ściśle z katechezą. Model obecnego wtajemniczenia dorosłych, będąc przywróceniem eklezjologii pierwszych wieków, stanowi paradygmat życia chrześcijańskiego i przykład recepcji katechumenatu patrystycznego.
- ItemW miejsce biografii(Wydawnictwo KUL, 2020) Kaczmarek, Tomasz
- ItemZadania opata określone w prawodawstwie monastycznym kręgu św. Fruktuoza z Bragi(Wydawnictwo KUL, 2020) Czyżewski, Bogdan StanisławPrzedmiotem opracowania są pisma monastyczne zaliczane do kręgu św. Fruktuoza z Bragi. Jedno z nich - Reguła mnichów – wyszło spod pióra Fruktuoza, pozostałe powstały za jego czasów. Zawierają one obraz życia monastycznego na Półwyspie Iberyjskim. W strukturze organizacyjnej klasztorów najważniejszy był opat (abbas), którego zadania zostały dosyć dokładnie określone. Musiał posiadać wysokie kwalifikacje moralne i intelektualne, odpowiedzialny był za modlitwę w podległym mu klasztorze, ale też za każdego mnicha. Swoje obowiązki dzielił często z przełożonymi, przez co jego władza została nieco ograniczona. Opaci wykazywali się także postawami demokratycznymi, które w pewnym sensie zostały im narzucone przez Reguły. Polegały one na tym, że wraz z przełożonymi i starszymi dzielili odpowiedzialność za życie w klasztorze, opat i starsi nakładali na mnichów kary, ważne zaś decyzje zapadały na tak zwanej radzie braci. Demokracja w klasztorach fruktuozjańskich przejawiała się także w tym, że istniał związek pomiędzy klasztorami. Polegał on na tym, że opaci spotykali się, być może raz w miesiącu, by zapewnić wspólną dyscyplinę w podległych im klasztorach.
- ItemBertariusz z Cassinum, Wiersz opata Bertariusza o cudach świętego ojca Benedykta(Wydawnictwo KUL, 2020) Gacia, TadeuszTłumaczenie na język polski: Bertariusz z Cassinum, Wiersz opata Bertariusza o cudach świętego ojca Benedykta
- ItemAfrahat, Mowa XIX – Przeciwko Żydom, którzy mówią, że na nowo zostaną zgromadzeni(Wydawnictwo KUL, 2020) Uciecha, AndrzejMowa Przeciwko Żydom, którzy mówią, że na nowo zostaną zgromadzeni jest dziewiętnastym wykładem w całej kolekcji Afrahata. Mędrzec perski kontynuuje i rozwija polemikę z nauczaniem judaizmu i rabinów babilońskiej diaspory. Pers podważa przekonanie Żydów oparte na prorockich obietnicach o ponownym zgromadzeniu Izraela i dowodzi fałszu ich interpretacji. Bóg odrzucił swój Naród Wybrany. Prorockie zapowiedzi odbudowy Izraela wypełnione zostały ostatecznie w powrocie z niewoli babilońskiej. Uprzywilejowaną postacią w antyżydowskiej argumentacji Persa jest prorok Daniel. Jego wizje wypełniły się w Jezusie Chrystusie i w zniszczeniu Jeruzalem, które nigdy już nie zostanie odbudowane.
- ItemAnonim "Epitafium Leandra, Izydora i Florentyny"(Wydawnictwo KUL, 2020) Krynicka, TatianaPrzekład z opracowaniem "Epitaphium Leandri, Isidori et Florentine" (ICERV 272)
- ItemWykaz publikacji ks. dr. hab. Tomasza Kaczmarka(Wydawnictwo KUL, 2020) Kaczmarek, Tomasz
- ItemHeretycki szał czy recepcja cesarskiego prawodawstwa w polityce religijnej królów wandalskich? Codex Theodosianus XVI a Edictum Hunirici(Wydawnictwo KUL, 2020) Wilczyński, MarekWiedzy o polityce religijnej królów wandalskich dostarczają wyłącznie wrogie Wandalom źródła, pisane przez wyznawców nicejskiej ortodoksji. Źródła proweniencji ariańskiej z tego okresu nawet jeżeli istniały nie zachowały się. Zachowane źródła koncentrują się na drastycznych często formach prześladowań i narzucania siłą herezji ariańskiej. Powodem bezwzględności wandalskich monarchów miała być, zdaniem autorów źródeł, dzikość barbarzyńców i fanatyczny szał typowy dla heretyków. Porównanie prawodawstwa cesarskiego z działaniami Wandalów, a szczególnie z jedynym zachowanym aktem prawnym, jakim jest Edykt Huneryka pozwala ukazać działania te w innym aspekcie. Wandalscy królowie dość wiernie przejmowali i naśladowali metody zwalczania herezji zalecane w prawodawstwie rzymskim. Wiedzy o tym prawodawstwie dostarczać mogli zarówno rzymscy urzędnicy administracji królewskiej, jak i rzymskie środowiska ariańskie współpracujące z Wandalami. Król Huneryk w swoim edykcie bezpośrednio wskazuje prawa wydawane przez cesarzy jako podstawę wydanych przez niego regulacji prawnych skierowanych przeciw wyznawcom nicejskiej ortodoksji. Dokładniejsza analiza występujących podobieństw może być ważnym przyczynkiem do badań nad szerokim wykorzystywaniem rzymskiej administracji i prawa w królestwach barbarzyński na terenach zachodniego cesarstwa rzymskiego.
- ItemLe fonti e le tematiche teologiche della Regula di Eugippio(Wydawnictwo KUL, 2020) Degórski, BazyliThe article demonstrates the following sources of Eugippius’ “Rule” and discusses them: St. Augustine of Hippo (the Ordo monasterii and the Praeceptum); the “Rules”: the Regula quattuor Patrum and the Regula Magistri; St. Basil the Great (the Regula [a Rufino latine versa]); St. Pachomius the Great (the Regula); Novatus Catholicus (the Sententia de humilitate et oboedientia et de calcanda superbia); St. John Cassian (the Conlationes Patrum and the De institutis coenobiorum); St. Jerome (the Epistula 125, 9). In its second part, the article discusses the theological subject matter of the Regula of Eugippius, also pointing to the timeliness of its message and its relevance to our times.
- ItemŹródło usprawiedliwienia w świetle "Homilii na List św. Pawła do Rzymian" Jana Chryzostoma(Wydawnictwo KUL, 2020) Drygier, MariuszW Homiliach na List św. Pawła do Rzymian Jan Chryzostom wyłożył tradycyjną naukę Kościoła na temat usprawiedliwienia człowieka. Za podstawę uważał sprawiedliwość Boga, który, czego dowodzi przykład Abrahama, od początku historii zbawienia dążył do udzielenia ludziom darmowej łaski usprawiedliwienia, opierającej się nie na uczynkach wynikających z Prawa Mojżeszowego, ale na wierze w Bożą obietnicę. Źródłem łaski usprawiedliwienia była dla Złotoustego Ewangelia, a zwłaszcza męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Przez pośrednictwo Odkupiciela sprawiedliwość Boża staje się dostępna śmiertelnikowi. Aby jednak człowiek rzeczywiście i skutecznie został przeniesiony w stan sprawiedliwości, wymagane są dwa jego osobiste akty: wiara Bogu i chrzest będący znakiem zjednoczenia z Chrystusem.
- ItemSyn reprezentujący Ojca w "De Trinitate" św. Hilarego z Poitiers(Wydawnictwo KUL, 2020) Grzywaczewski, JózefArtykuł oparty jest na dziele De Trinitate św. Hilarego z Poitiers, a ściślej mówiąc na tych fragmentach, które dotyczą doświadczenia Boga w rodzinie Abrahama. Tam, gdzie w Starym Testamencie jest mowa o Aniele Boga (aniele Jahwe), Hilary dopatrywał się Syna Bożego. W ten sposób wykazywał, że nauka o Synu Bożym znajduje się już w Starym Testamencie. Jeśli się czyta odpowiednio księgi Starego Przymierza, to można w nich dostrzec istnienie Syna oraz to, że jest On równy Ojcu. Niniejszy artykuł ukazuje zagrożenie dla wiary w Bóstwo Chrystusa w IV w. oraz wysiłek teologów, w tym św. Hilarego z Poitiers, w celu przedstawienia prawidłowej nauki na temat relacji Syna do Ojca.
- ItemZasada wewnętrzności w myśli świętego Augustyna(Wydawnictwo KUL, 2020) Turzyński, PiotrArtykuł prezentuje miejsce zasady wewnętrzności w myśli św. Augustyna. Zapożyczył on ją ze starożytnej myśli filozoficznej i uczynił swoją tak, że stała się fundamentalna dla jego filozofii. Zasada znajduje swoje zastosowania w retoryce i teorii znaku, ale także w metafizyce i teorii poznania. Staje się metodą odkrywania głębszych pokładów bytu. Jest ważna w antropologii i tu jest sposobem dotarcia do Boga, który jest głębszy niż to co w człowieku najgłębsze i wyższy od tego co w człowieku najwyższe. Artykuł pokazuje drogę augustyńskiego doświadczenia estetycznego, w którym przechodzi się do rzeczy cielesnych do niecielesnych i ostatecznie ku pięknu źródłowemu. Zasada wewnętrzności ma swoje zastosowanie w chrystologii, gdzie w cierpiącym Chrystusie każe szukać ukrytej chwały i niezmiennego bóstwa.
- ItemIslam w rozdziale 100/101 De Haeresibus Jana z Damaszku. Analiza źródłoznawcza – wybrane zagadnienia(Wydawnictwo KUL, 2020) Karczewski, ŁukaszW niniejszym artykule zaprezentowane zostały wybrane fragmenty z dzieła Jana z Damaszku pt. Historia herezji. W skład tego dzieła wchodzi rozdział 100/101, który jest stosunkowo niedługim opisem herezji Izmaelitów – Islamu. Rozdział ten, pomimo stosunkowo niewielkiej objętości treściowej, jest bardzo rozbudowany pod kątem opisu wierzeń przedmuzułmańskiej Arabii, roszczeń prorockich Mahometa, zarysu kontrowersji chrześcijańsko-muzułmańskich na temat wiary. Według obecnego stanu badań rozdział 100/101 jest autorstwa Jana z Damaszku. Mając na uwadze życiorys Jana jako potomka rodziny, która, jak i on sam, pełniła funkcje publiczne w Kalifacie, oraz jego wykształcenie i znajomość wczesnej kultury muzułmańskiej, tekst rozdziału 100/101 stanowi cenne źródło historyczne. Tekst ten powstał w określonym środowisku (Sitz im Leben). Środowiskiem tym był obszar Bliskiego Wschodu wraz z jego zróżnicowaną kulturą oraz środowiskiem językowym tworzonym przez semicki substrat etniczny (język aramejski i arabski), jak i przebywających na tym obszarze od czasów Aleksandra Macedońskiego Greków (substrat hellenistyczny). Święty Jan z Damaszku, jak zostało to wykazane, wywodził się z elementu semickiego, na co wskazywałby imiona rodowe dziadka i ojca oraz, pośrednio, stosunkowo późne zapoznanie się z kulturą i językiem greckim. Niemniej jednak to właśnie to pochodzenie pozwoliło Janowi przekazać za pośrednictwem języka greckiego jeden z najwcześniejszych opisów islamu w zachodniej, grecko-rzymskiej kulturze. Jan, który rozpoczął swój opis od zaprezentowania kontekstu historycznego pojawienia się religii islamu nazywanego przez niego chrześcijańską herezją, przechodzi stopniowo do prezentacji samej treści. Prezentując niektóre wątki zawarte w Księdze Mahometa, stara się udostępnić, poprzez adaptację arabskich terminów na grunt języka greckiego, opis treści posłannictwa Mahometa. Niestety, zabiegi Jana względem adaptacji terminologii koranicznej na grunt języka greckiego zatarły pewne prawidłowe rozumienie przekazu. Wymagało to ponownego porównania tekstu Jana z podobnymi pod względem przekazu źródłami. Analiza pod względem historycznym i pojęciowym tekstów polemicznych z islamem oraz tekstu samego Koranu wykazały dobrą znajomość przez Jana z Damaszku treści religii muzułmańskiej. Damasceńczyk pokazuje bardzo dobre wyczucie w adaptacji terminologii dotyczącej opisania chrześcijańskiej koncepcji Trójcy Świętej, mając za podstawę słownictwo koraniczne. Jak można było się o tym przekonać, jest to cecha wszystkich tekstów polemicznych pisanych w języku arabskim i syryjskim. Zasługą Jana na tym polu jest adaptacja, w możliwie jak najlepszy sposób, terminologii Koranu na grunt języka greckiego. Zaprezentowany zarys treści rozdziału 100/101 De Haeresibus wykazuje w zestawieniu z innymi źródłami na temat islamu, że święty Jan z Damaszku potrafił wykorzystać swoją wiedzę teologiczną i znajomość języka arabskiego dla zaprezentowania nauk głoszonych przez Mahometa jako zagrożenie dla wiary chrześcijańskiej. Wykazał dobrą orientację w materii Koranu w celu wykazania fałszywych roszczeń Mahometa jako proroka.
- Item“Daremnie próbuje się wybielić Etiopa” – postrzeganie i polityka Bizancjum wobec koczowników stepów czarnomorskich (X-XII w.)(Wydawnictwo KUL, 2020) Paroń, AleksanderProblem relacji z ludami koczowniczymi stepów czarnomorskich należy do najważniejszych zagadnień historii Bizancjum. Średniowieczni greckojęzyczni Rzymianie odziedziczyli ten niewątpliwy kłopot po swych antycznych przodkach i musieli borykać się z nim po kres istnienia imperium. Przyjmuje się zwykle, że długie doświadczenie kontaktów ze stepowcami sprawiło, że bizantyńska elita polityczna pozyskała głęboką i wieloaspektową wiedzą na ich temat. Celem niniejszego stadium jest ponowne przemyślenie communis opinio, według której precyzyjne i zaktualizowane dane miały być wykorzystywane przez dyplomację konstantynopolitańską w relacjach z koczowniczymi partnerami. W oparciu o materiał źródeł pisanych z X-XII wieku zamierzam dowieść, że tego rodzaju poglądy wydają się naukowymi przesądami.
- ItemEklezjalne cele „Pierwszej mowy o pokoju” Grzegorza z Nazjanzu(Wydawnictwo KUL, 2020) Widok, NorbertSpośród trzech mów na temat pokoju pierwszą z nich Grzegorz z Nazjaznu wygłosił najprawdopodobniej w lutym 364 r. Jej wątkiem wiodącym było przywrócenie pokoju i zgody u zwaśnionych stron we wspólnocie kościelnej Nazjanzu. Powodem sporu okazało się opaczne złożenie podpisu przez Grzegorza Starszego pod wyznaniem wiary, które było w tej miejscowości rozpowszechniane przez ariańskiego przedstawiciela. Dla mówcy podłożem do przywrócenia pokoju były wspólne idee łączące zwaśnione strony, czyli wiara w jednego Boga, zgodne interpretacje zagadnień trynitarnych i pragnienie jedności. Pokój, o który zabiegał Grzegorz, okazał się wartością jednoczącą wszystkich tworzących społeczność kościelną w Nazjanzie i jednocześnie płaszczyzną wprowadzającą jednomyślność w sprawach wiary. Dzięki wyjaśnieniom teologicznym młodego wówczas prezbitera mogło nastąpić przywrócenie eklezjalnej jedności i wzajemnej pokojowej relacji w Nazjanzie.