Vox Patrum, 2021, Vol. 80: Mariologia patrystyczna
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Vox Patrum, 2021, Vol. 80: Mariologia patrystyczna by Issue Date
Now showing 1 - 20 of 31
Results Per Page
Sort Options
- ItemGiovanni MANELLI, Il parallelismo Eva-Maria in Sant’Agostino. Analisi dei testi e delle fonti, Frigento (AV) 2016, Casa Mariana Editrice, ss. 367(Wydawnictwo KUL, 2021) Jaśkiewicz, SylwesterRecenzja książki: Giovanni MANELLI, Il parallelismo Eva-Maria in Sant’Agostino. Analisi dei testi e delle fonti, Frigento (AV) 2016, Casa Mariana Editrice, ss. 367.
- ItemMaryja w teologicznej refleksji i pobożności św. Ildefonsa z Toledo(Wydawnictwo KUL, 2021) Wygralak, PawełW artykule zostało omówione nauczanie Ildefonsa z Toledo na temat Maryi na podstawie dzieła „De virginitate Sanctae Mariae”. Autor dzieła skupia się przede wszystkim na ukazaniu dziewictwa Maryi oraz Jej dziewiczego macierzyństwa. Wskazuje, że Maryja, jako wybrana przez Boga do udziału w dziele zbawienia człowieka, cieszy się wyjątkowymi łaskami, spośród których na pierwszym miejscu wymienia Jej nieskazitelność, czyli wolność od grzechu. W swojej argumentacji o wiecznym dziewictwie Maryi Ildefons odwołuje się do tekstów z Pisma Świętego, także do proroctw zapisanych w Starym Testamencie. Cechą charakterystyczną dzieła jest przeplatanie się refleksji teologicznej z tekstami modlitw, które biskup Toledo kieruje do Maryi. Ich treść wyraża pragnienie całkowitego oddania się Maryi w niewolę. W ten sposób Ildefons wprowadził do ascetyki Kościoła łacińskiego nowy rodzaj pobożności maryjnej. W całym dziele Maryja ukazana jest jako ta, która prowadzi człowieka do Chrystusa.
- ItemMyśl mariologiczna Jana Chryzostoma w świetle "In Matthaeum homiliae"(Wydawnictwo KUL, 2021) Szczur, PiotrW artykule zajęto się opracowaniem nauczania Jana Chryzostoma na temat Maryi, zawartego w jego „Homiliach na Ewangelię według św. Mateusza”, jednak w zasadzie skupiono się na analizie trzech (4, 5 i 44) spośród dziewięćdziesięciu homilii, gdyż w nich zawarte są najważniejsze treści na ten temat. Z wypowiedzi kaznodziei wynika, że postrzegał on Maryję jako tę, dzięki której mógł zostać zrealizowany Boży plan odkupienia człowieka. Maryja – będąc dziewicą – poczęła w cudowny sposób (bez udziału mężczyzny) i urodziła Jezusa. Niezwykłość tych faktów jest pewna i niepodważalna, i dlatego wszelkie dociekania i dyskusje na ten temat są zbyteczne i jałowe. Mówiąc o narodzinach Chrystusa Chryzostom – zgodnie z założeniami chrystologii antiocheńskiej – podkreślał rzeczywistość Jego ludzkiej natury. Maryja była dla niego przede wszystkim matką człowieka Jezusa (podkreślał to nauczyciel i mistrz Jana Chryzostoma – Diodor z Tarsu), co najprawdopodobniej było też przyczyną nieposługiwania się terminem Θεοτόκος w odniesieniu do Maryi. Kaznodzieja akcentował też wieczne dziewictwo Maryi: jest ona dziewicą zarówno przed, jak i po urodzeniu Jezusa. Chociaż Chryzostom przypisywał Maryi pewne „niedoskonałości” czysto ludzkie (nieznajomość Pisma Świętego, mała wiara, czy nawet próżność), to jednak wyraźnie wskazywał ją słuchaczom kazań jako wzór godny naśladowania, gdyż potrafiła pełnić w życiu wolę Bożą.
- ItemMiędzynarodowa konferencja "New Horizons in Early Christian Studies: Challenges and Opportunities" (26-27 marca 2021, online)(Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, MarcinSprawozdanie z międzynarodowej konferencji "New Horizons in Early Christian Studies: Challenges and Opportunities", która odbyła się online 26-27 marca 2021.
- ItemVirgo et Mater. Maryja a Kościół w duszpasterskiej myśli Ambrożego z Mediolanu i Augustyna z Hippony(Wydawnictwo KUL, 2021) Kamczyk, WojciechParabola Maryja-Kościół stanowi interesujący wątek rozwijających się we wczesnym chrześcijaństwie teologii i duszpasterstwa. Wielcy doktorzy Kościoła zachodniego, Ambroży z Mediolanu i Augustyn z Hippony, inspirując się dotychczasowymi refleksjami, rozwijają tę myśl i starają się wykorzystać duszpastersko. Niniejszy artykuł podejmuje próbę zestawienia myśli obu autorów, akcentując zwłaszcza ich pasterskie nauczanie. Dostrzegając źródła powiązania myśli mariologicznej z eklezjologiczną w postaciach biblijnych niewiast, rozważa dwa główne jej aspekty: dziewictwo i macierzyństwo zarówno Maryi, jak i Kościoła. Myśl ta stanowiła nie tylko przedmiot teoretycznych rozważań, lecz także ważny element pasterskiego nauczania obu biskupów.
- ItemŚw. Jan Chryzostom, Mowy do Antiocheńczyków o posągach, przekład i komentarz Jan Iluk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017, ss. XXIV + 281(Wydawnictwo KUL, 2021) Eckmann, AugustynRecenzja książki: Św. Jan Chryzostom, Mowy do Antiocheńczyków o posągach, przekład i komentarz Jan Iluk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017, ss. XXIV + 281.
- ItemRufin z Akwilei, „O Grzegorzu Cudotwórcy” („De Gregorio Thaumaturgo”), czyli wyjątek z VII księgi jego łacińskiego przekładu „Historii kościelnej” Euzebiusza z Cezarei(Wydawnictwo KUL, 2021) Libowski, ŁukaszPoprzedzone wstępem i opatrzone komentarzami tłumaczenie dzieła "De Gregorio Thaumaturgo" Rufina z Akwilei, czyli wyjątku z VII księgi jego łacińskiego przekładu „Historii kościelnej” Euzebiusza z Cezarei.
- ItemBeda Czcigodny, Natura wszechświata. Czas i jego rodzaje. Rachuba czasu, Tłumaczenie zbiorowe z języka łacińskiego, red. T. Gacia, wstęp H. Wąsowicz, objaśnienia N. Turkiewicz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2015, ss. 352(Wydawnictwo KUL, 2021) Eckmann, AugustynRecenzja książki: Beda Czcigodny, Natura wszechświata. Czas i jego rodzaje. Rachuba czasu, Tłumaczenie zbiorowe z języka łacińskiego, red. T. Gacia, wstęp H. Wąsowicz, objaśnienia N. Turkiewicz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2015, ss. 352.
- ItemPostulatio spiritalis Ecclesie. Interpretacja dialogu Matki Jezusa z Synem podczas wesela w Kanie Galilejskiej w "Tractatus Super Quatuor Evangelia" Joachima z Fiore(Wydawnictwo KUL, 2021) Grzeszczak, JanW artykule podjęto problem interpretacji dialogu Matki Jezusa z Synem (J 2, 3-4) w "Tractatus super quatuor evangelia" Joachima z Fiore (1135-1202). Przeprowadzona analiza wychodzi od charakterystyki źródła, głównych linii prowadzonej w nim argumentacji, popularności tego dzieła w średniowieczu, a także kontrowersji, jakie wzbudzało. W artykule zastosowano metodę analityczną i porównawczą. Analiza źródeł patrystycznych, literatury przedmiotu oraz porównanie treści zawartych w głównym źródle, czyli "Tractatus super quatuor evangelia", z treścią wybranych dzieł Joachima z Fiore, pozwala na stwierdzenie, że w przypadku Joachimowej egzegezy J 2, 3-4 możemy mówić o autentycznym nowatorstwie widocznym u tego średniowiecznego autora i osadzonym w jego oryginalnej wizji dziejów. W artykule sięgnięto do egzegezy tego fragmentu Ewangelii według św. Jana widocznej u Gaudencjusza z Brescii i św. Augustyna. Matka Jezusa w Joachimowej interpretacji jawi się przede wszystkim jako zapowiedź mającego dopiero nadejść duchowego Kościoła (ecclesia spiritalis), a jej prośba do Syna oznacza uruchomienie dziejowego procesu spirytualizacji Kościoła i świata, która ma – zdaniem Joachima – poprzedzić paruzję. Joachimowe spojrzenie na J 2, 3-4 jest interesującym przykładem twórczej recepcji egzegezy Ojców Kościoła oraz wypracowanych przez nich i przyjętych w średniowieczu rozwiązań interpretacyjnych.
- ItemPierre-André Burton, Aelred of Rievaulx, 1110-1167. An Existential and Spiritual Biography, tł. Ch. Coski, Cistercian Publications, Liturgical Press, Collegeville, Minnesota, 2020, ss. 598(Wydawnictwo KUL, 2021) Groń, Ryszard StefanRecenzja książki: Pierre-André Burton, Aelred of Rievaulx, 1110-1167. An Existential and Spiritual Biography, tł. Ch. Coski, Cistercian Publications, Liturgical Press, Collegeville, Minnesota, 2020, ss. 598.
- ItemMądrość kontra ignorancja – spór o tytuł Theotokos w świetle "Historii kościelnej" Sokratesa z Konstantynopola(Wydawnictwo KUL, 2021) Bralewski, SławomirKonflikt o tytuł przysługujący Maryi, Matce Jezusa Chrystusa - Theotokos, w rzeczywistości spór chrystologiczny, dotyczył najważniejszych kwestii doktrynalnych rozpatrywanych w piątym wieku. Przekaz Sokratesa z Konstantynopola odnoszący się do genezy i przebiegu owej kontrowersji jest zaś najstarszym znanym nam źródłem zdającym relację na ten temat. Celem niniejszego artykułu jest analiza „Historii kościelnej” Sokratesa pod kątem punktu widzenia jej autora na bieg wydarzeń związanych ze sporem o Theotokos. Sokrates bardzo krytycznie oceniał działania podejmowane przez Nestoriusza od pierwszych dni jego pontyfikatu, widząc w nim wichrzyciela, którego spotkała na soborze w Efezie (431) słuszna kara. Aczkolwiek nie widział w Nestoriuszu heretyka, to wydawał się akceptować wyrok soboru w Efezie, który za takiego go uznał. W sprawie tytułu Theotokos przyjmował nauczanie Orygenesa. Zarzucał głównie Nestoriuszowi brak wykształcenia. Jak się wydaje, nie było w tym przypadku. Sokrates podkreślał wszak, że w opozycji do Nestoriusza stanęli też ludzie mądrzy, umiejący rozumować poprawnie, co pozwala łączyć ich ze środowiskiem Troilosa Sofisty, obdarzanego przez historyka wielką atencją.
- ItemPosiedzenia Komisji Bizantynistycznej Polskiego Towarzystwa Historycznego (KB PTH) w roku akademickim 2020/2021(Wydawnictwo KUL, 2021) Kochanek, PiotrSprawozdanie z posiedzeń Komisji Bizantynistycznej Polskiego Towarzystwa Historycznego (KB PTH) w roku akademickim 2020/2021
- ItemModlitwa „Sub Tuum praesidium”: czas powstania, miejsce w liturgii oraz recepcja w kulturze muzycznej. Zarys problematyki(Wydawnictwo KUL, 2021) Towarek, Piotr„Sub Tuum praesidium” uważane jest za najstarszą modlitwę prośby skierowanej do Najświętszej Maryi Panny. Jej grecki tekst znajduje się odnalezionym w Egipcie na początku XX w. papirusie, który został zakupiony w 1917 r. przez John Rylands Library w Manchester i wydany w 1938 przez Colina Hendersona Robertsa. Dotychczas uważano, że jest to najstarsza zachowana wersja tej modlitwy. W dyskusji nad kwestią jej datacji wielu badaczy wskazywało np. na III wiek (Giamberardini, Starowieyski). Okazuje się jednak, że w świetle najnowszych badań paleograficznych, należy przesunąć ten czas na VI/VII, a nawet VIII/IX wiek (Hans Förster, Theodore de Bruyns, Arne Effenberger). Według Förstera to wiedeński zapis antyfony, pochodzący z VI/VII w. powinien być dziś uważany za najstarszy (ed. Treu i Diethart, 1993). „Sub Tuum praesidium” włączono w wiekach średnich w ramy oficjum brewiarzowego, co potwierdzają księgi liturgiczne: Antyfonarz z Compiègne (IX w.), Lekcjonarz z Cluny (XI w.), Antyfonarz z Saint-Maur-des-Fossés, Antyfonarz ambrozjański (XII w.). Modlitwa ta znalazła także miejsce w obrzędzie błogosławieństwa obrazu Najświętszej Dziewicy (Pontyfikał Duranda) oraz w liturgii mszalnej w rycie ambrozjańskim (Missale Ambrosianum). Po Soborze Watykańskim II włączono ją w zakończenie komplety (Liturgia Godzin) oraz do „Graduale romanum”. Antyfona „Sub Tuum praesidum” miała także wpływ na ukształtowanie się wielkich form muzycznych inspirowanych jej tekstem i gregoriańską melodyką. Do grupy tej należą m.in. dwa cykle mszalne (Obrecht, La Rue), motety (Palestrina, Mielczewski, Pękiel, Charpentier, Zelenka, Mozart, Gounod, Saint-Saëns, Moniuszko) oraz kompozycje współczesne, które powstały w XX w. (Perosi, van Looy, Sawa, Bartolucci) oraz XXI wieku (Villard, Molinari, Ward, Pandolfo, Militello, Majka, Czerniewicz, Łukaszewski, Kramarz).
- ItemSłowa Maryi w Kanie Galilejskiej: 'Wina nie mają' (J 2, 3) w recepcji patrystycznej(Wydawnictwo KUL, 2021) Nieścior, LeonSłowa skierowane do Jezusa przez Maryję w Kanie znajdują stosunkowo skromne echo w starożytności. Egzegeza patrystyczna J 2,3 jest podporządkowana historiozbawczemu myśleniu, w którym brak wina na uczcie weselnej jest obrazem wielorakiej niemocy natury ludzkiej i żydowskiego Prawa w odrodzeniu człowieka. Cudownie uczynione przez Chrystusa wino jest symbolem Jego łaski, która wyprowadza człowieka z tego stanu. Ojcowie spekulują nad szczegółami związanymi z godami w Kanie, a zwłaszcza nad alegorycznym znaczeniem sześciu stągwi. Otwierają pole liczniejszym spekulacjom średniowiecznym na ten temat. Wiodącą rolę w interpretacji duchowej zajmuje Maksym Wyznawca, który dokonuje obszernego objaśnienia symboliki związanej z relacją J 2,1-11 w aspekcie historiozbawczym i moralno-ascetycznym. Ojcowie na ogół nie zatrzymują się nad postawą samej Maryi, która wstawia się do Syna za gospodarzami uczty. Dopiero Jan Chryzostom, na gruncie egzegezy antiocheńskiej, snuje ściśle maryjną refleksję. Zastanawia się nad kształtowaniem się wiary Maryi w cudotwórczą i boską moc Syna, która doprowadziła ją do tak subtelnej prośby. Wątek rozwijany przez Chryzostoma znajduje echo u późniejszych pisarzy, a zwłaszcza w hymnach Romana Melodosa. Chociaż Ojcowie Kościoła chętnie interpretują w sposób alegoryczny niektóre szczegóły związane z weselem w Kanie, np. w braku wina dostrzegają całą niedolę nieodkupionej jeszcze ludzkości. Tymczasem prezentując rolę Maryi w całym zdarzeniu, w zasadzie nie wychodzą poza sens dosłowny.
- ItemCuda św. Menasa według rękopisu Pierpont Morgan Library M.590 (Coptic Literary Manuscript ID 221; Clavis Coptica 398)(Wydawnictwo KUL, 2021) Piwowarczyk, PrzemysławArtykuł zawiera przekład i wprowadzenie do najstarszego zachowanego rękopisu cudów św. Menasa. Kolekcja liczy oryginalnie 17 cudów, ale ze względu na zły stan zachowania rękopisu nie wszystkie były zdatne do wydania. Szczególnie interesujące są ostatnie cuda w kolekcji niezachowane w żadnym innym rękopisie koptyjskim, zaś cud 17 nie jest potwierdzony nawet w wersjach greckich. Przekład zbiera trzy rozproszone edycje i po raz pierwszy w literaturze przedstawia je razem.
- ItemNajstarsze patrystyczne świadectwa refleksji mariologicznej (Ignacy Antiocheński, Justyn Męczennik, Ireneusz z Lyonu)(Wydawnictwo KUL, 2021) Turek, Waldemar JanArtykuł podejmuje temat refleksji mariologicznej w najstarszych tekstach patrystycznych autorstwa św. Ignacego Antiocheńskiego, św. Justyna męczennika i św. Ireneusza, biskupa Lyonu. Ukazuje mocne powiązanie mariologii z chrystologią u wszystkich trzech autorów. Św. Ignacy odrzuca zdecydowanie nauczanie doketów i ukazuje, że Maryja zrodziła Chrystusa, dała Mu prawdziwe ciało ludzkie, które później pozwoliło Mu cierpieć i umrzeć. U św. Justyna pojawia się przeciwstawienie dzieła Ewy i Maryi, a narodzenie Jezusa Chrystusa z Dziewicy ukazane jest w świetle zapowiedzi starotestamentalnych. Z kolei św. Ireneusz pogłębia w kontekście polemiki z gnostycyzmem paralelizm Ewa – Maryja, biorąc pod uwagę także porównanie między Adamem i Chrystusem. Jak Adam został uformowany z dziewiczej ziemi, tak Chrystus, nowy Adam, został ukształtowany z Dziewicy Maryi, która przez swoją wiarę i posłuszeństwo otworzyła rodzajowi ludzkiemu drogę do nowego życia.
- ItemKonferencja nt. Studiów Cysterskich i Mediewistycznych w Kalamazoo (3-7 maj 2021)(Wydawnictwo KUL, 2021) Groń, Ryszard StefanSprawozdanie z Konferencja nt. Studiów Cysterskich i Mediewistycznych w Kalamazoo (3-7 maj 2021).
- ItemMarzena Górecka, Memoria Dei et hominis. Christliche Gedächtniskultur der Literatur des deutschen Frűhmittelalters, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019, ss. 200(Wydawnictwo KUL, 2021) Eckmann, AugustynRecenzja książki: Marzena Górecka, Memoria Dei et hominis. Christliche Gedächtniskultur der Literatur des deutschen Frűhmittelalters, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019, ss. 200.
- ItemMaryja jako hetmanka na podstawie hymnu Akatyst(Wydawnictwo KUL, 2021) Grzywaczewski, JózefWe wstępie do hymnu „Akatyst” znajduje się wyrażenie „Waleczna Hetmanka” odnoszące się do Maryi. Możliwe, że zostało ono wprowadzone w czasie oblężenia Konstantynopola (626), ale nie jest czymś obcym w całości hymnu. Maryja została tak określona na podstawie Rdz 3, 14 oraz Ap 12, 1-18. Egzegeza patrystyczna ukazuje Maryję nie tylko jako pełną łaski, ale i pełną mocy, czyli pomagającą ludziom w trudnościach nadprzyrodzonych i doczesnych. Mieszkańcy Konstantynopola mieli świadomość, że są obywatelami miasta chrześcijańskiego, a zagraża im pogaństwo. Modlili się do Maryi o odwrócenie grożącej klęski militarnej.
- ItemKonferencja „Paulin, Nola i Śródziemiomorze” (10, 11, 17, 18 maja 2021, online)(Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, MarcinSprawozdanie z konferencji online: Paulin, Nola i Śródziemiomorze (10, 11, 17, 18 maja 2021)