Vox Patrum, 2021, Vol. 80: Mariologia patrystyczna
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Vox Patrum, 2021, Vol. 80: Mariologia patrystyczna by Issue Date
Now showing 1 - 20 of 31
Results Per Page
Sort Options
- ItemVirgo Mater w kazaniach na Boże Narodzenie św. Augustyna(Wydawnictwo KUL, 2021) Jaśkiewicz, SylwesterArtykuł wychodząc naprzeciw ożywionemu zainteresowaniu problematyką dziewictwa i macierzyństwa Maryi we współczesnej mariologii, stara się ukazać te dwie ważne prawdy w nauczaniu św. Augustyna w oparciu o jego kazania (sermones) wygłoszone na Boże Narodzenie. Jako najbardziej reprezentatywny dla podejmowanej problematyki został wybrany tytuł maryjny Virgo Mater i to on jest przewodnikiem w rozważaniach, które obok wstępu i zakończenia obejmują następujące zagadnienia: Sermones de Natali Domini, Nativitas Christi duplex, Maria Virgo Mater, Virginalis maternitas Mariae oraz Maria Mater et Virgo et Ecclesia mater et virgo. Podstawową metodą pracy jest metoda historiozbawcza, z wyraźnym wykorzystaniem narzędzi hermeneutyki języka, obrazu i symbolu, a także charakterystycznej dla osoby Maryi mistagogii. Uważna lektura maryjnego przesłania wielkiego Ojca i Oratora starożytności chrześcijańskiej prowadzi do wniosku, że tak istotne w tajemnicy Wcielenia – dziewictwo i macierzyństwo Maryi są nie tylko „narzędziami zbawienia”, ale niepowtarzalnymi i indywidualnymi elementami osobowości Maryi. Tak, jak w pierwszej kolejności Dziewica Matka ofiarowała się Boskiemu Synowi, tak teraz ofiaruje się Kościołowi, wszystkim chrześcijanom (omnes Christiani) i całej ludzkości. Kazania na Boże Narodzenie biskupa Hippony w żaden sposób nie mogą mierzyć się z jego wiekopomnymi dziełami, nie sposób jednak nie podkreślić, że swym przesłaniem wyrażonym w charakterystycznej formie i stylu, przez wieki żywiły pobożność wielu pokoleń chrześcijan zwłaszcza w późnej starożytności chrześcijańskiej i wczesnym średniowieczu.
- ItemBrunon Koniecko, Nie żartujcie sobie z Bóstwa! Kontrowersje teologiczne w IV w. dotyczące Ducha Świętego na podstawie „Listów do Serapiona” św. Atanazego Wielkiego oraz dzieła „O Duchu Świętym” św. Bazylego Wielkiego, Kraków 2019, ss. 205(Wydawnictwo KUL, 2021) Witowski, Wojciech MarekRecenzja książki: Brunon Koniecko, Nie żartujcie sobie z Bóstwa! Kontrowersje teologiczne w IV w. dotyczące Ducha Świętego na podstawie „Listów do Serapiona” św. Atanazego Wielkiego oraz dzieła „O Duchu Świętym” św. Bazylego Wielkiego, Kraków 2019, ss. 205.
- ItemGiovanni MANELLI, Il parallelismo Eva-Maria in Sant’Agostino. Analisi dei testi e delle fonti, Frigento (AV) 2016, Casa Mariana Editrice, ss. 367(Wydawnictwo KUL, 2021) Jaśkiewicz, SylwesterRecenzja książki: Giovanni MANELLI, Il parallelismo Eva-Maria in Sant’Agostino. Analisi dei testi e delle fonti, Frigento (AV) 2016, Casa Mariana Editrice, ss. 367.
- ItemMarzena Górecka, Memoria Dei et hominis. Christliche Gedächtniskultur der Literatur des deutschen Frűhmittelalters, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019, ss. 200(Wydawnictwo KUL, 2021) Eckmann, AugustynRecenzja książki: Marzena Górecka, Memoria Dei et hominis. Christliche Gedächtniskultur der Literatur des deutschen Frűhmittelalters, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019, ss. 200.
- ItemMąż Maryi – Józef w apokryfach Nowego Testamentu (cz. 2: od narodzin Jezusa w Betlejem do śmierci Józefa)(Wydawnictwo KUL, 2021) Nocoń, ArkadiuszZ bogatego materiału badawczego dotyczącego męża Maryi – Józefa, autor starał się wydobyć najważniejsze dane dotyczące jego „biografii” (od narodzin Jezusa w Betlejem do śmierci Józefa) i przedstawić jego relacje z Maryją i z Jezusem. Chodziło o to, aby ukazać jaki obraz Józefa funkcjonował w mentalności ludzi tamtych czasów. Odpowiadając na to pytanie, można powiedzieć, że był to obraz wielobarwny: z jednej strony Józef ukazywany jest jako człowiek sprawiedliwy, mądry, ufny i pobożny, z drugiej natomiast, jako ktoś targany wątpliwościami, podejrzliwy i lękliwy. Można przypuszczać, że był to zabieg celowy, aby ukazać go jako zwykłego człowieka, z cnotami i słabościami, po to, aby uwiarygodnić jego świętość i jego przesłanie. Jakie to przesłanie? Takie, że nawet będąc blisko Boga można przeżywać „noce ducha”: rozterki, cierpienia, pokusy, sytuacje po ludzku bez wyjścia. Pokładając jednak – jak św. Józef – całkowitą ufność w Bogu, można mieć niezawodną nadzieję, że Bóg nie opuści swego sługi.
- ItemMaryja w teologicznej refleksji i pobożności św. Ildefonsa z Toledo(Wydawnictwo KUL, 2021) Wygralak, PawełW artykule zostało omówione nauczanie Ildefonsa z Toledo na temat Maryi na podstawie dzieła „De virginitate Sanctae Mariae”. Autor dzieła skupia się przede wszystkim na ukazaniu dziewictwa Maryi oraz Jej dziewiczego macierzyństwa. Wskazuje, że Maryja, jako wybrana przez Boga do udziału w dziele zbawienia człowieka, cieszy się wyjątkowymi łaskami, spośród których na pierwszym miejscu wymienia Jej nieskazitelność, czyli wolność od grzechu. W swojej argumentacji o wiecznym dziewictwie Maryi Ildefons odwołuje się do tekstów z Pisma Świętego, także do proroctw zapisanych w Starym Testamencie. Cechą charakterystyczną dzieła jest przeplatanie się refleksji teologicznej z tekstami modlitw, które biskup Toledo kieruje do Maryi. Ich treść wyraża pragnienie całkowitego oddania się Maryi w niewolę. W ten sposób Ildefons wprowadził do ascetyki Kościoła łacińskiego nowy rodzaj pobożności maryjnej. W całym dziele Maryja ukazana jest jako ta, która prowadzi człowieka do Chrystusa.
- ItemMariologia Ojców Kościoła – spotkanie Sekcji Patrystycznej (Olsztyn, 19-22 września 2021)(Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, MarcinSprawozdanie ze spotkania Sekcji Patrystycznej na temat: "Mariologia Ojców Kościoła", które odbyło się w Olsztynie, 19-22 września 2021 roku.
- ItemMiędzynarodowa konferencja "New Horizons in Early Christian Studies: Challenges and Opportunities" (26-27 marca 2021, online)(Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, MarcinSprawozdanie z międzynarodowej konferencji "New Horizons in Early Christian Studies: Challenges and Opportunities", która odbyła się online 26-27 marca 2021.
- ItemŚw. Jan Chryzostom, Mowy do Antiocheńczyków o posągach, przekład i komentarz Jan Iluk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017, ss. XXIV + 281(Wydawnictwo KUL, 2021) Eckmann, AugustynRecenzja książki: Św. Jan Chryzostom, Mowy do Antiocheńczyków o posągach, przekład i komentarz Jan Iluk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017, ss. XXIV + 281.
- ItemMaryja jako hetmanka na podstawie hymnu Akatyst(Wydawnictwo KUL, 2021) Grzywaczewski, JózefWe wstępie do hymnu „Akatyst” znajduje się wyrażenie „Waleczna Hetmanka” odnoszące się do Maryi. Możliwe, że zostało ono wprowadzone w czasie oblężenia Konstantynopola (626), ale nie jest czymś obcym w całości hymnu. Maryja została tak określona na podstawie Rdz 3, 14 oraz Ap 12, 1-18. Egzegeza patrystyczna ukazuje Maryję nie tylko jako pełną łaski, ale i pełną mocy, czyli pomagającą ludziom w trudnościach nadprzyrodzonych i doczesnych. Mieszkańcy Konstantynopola mieli świadomość, że są obywatelami miasta chrześcijańskiego, a zagraża im pogaństwo. Modlili się do Maryi o odwrócenie grożącej klęski militarnej.
- ItemCuda św. Menasa według rękopisu Pierpont Morgan Library M.590 (Coptic Literary Manuscript ID 221; Clavis Coptica 398)(Wydawnictwo KUL, 2021) Piwowarczyk, PrzemysławArtykuł zawiera przekład i wprowadzenie do najstarszego zachowanego rękopisu cudów św. Menasa. Kolekcja liczy oryginalnie 17 cudów, ale ze względu na zły stan zachowania rękopisu nie wszystkie były zdatne do wydania. Szczególnie interesujące są ostatnie cuda w kolekcji niezachowane w żadnym innym rękopisie koptyjskim, zaś cud 17 nie jest potwierdzony nawet w wersjach greckich. Przekład zbiera trzy rozproszone edycje i po raz pierwszy w literaturze przedstawia je razem.
- ItemPierre-André Burton, Aelred of Rievaulx, 1110-1167. An Existential and Spiritual Biography, tł. Ch. Coski, Cistercian Publications, Liturgical Press, Collegeville, Minnesota, 2020, ss. 598(Wydawnictwo KUL, 2021) Groń, Ryszard StefanRecenzja książki: Pierre-André Burton, Aelred of Rievaulx, 1110-1167. An Existential and Spiritual Biography, tł. Ch. Coski, Cistercian Publications, Liturgical Press, Collegeville, Minnesota, 2020, ss. 598.
- ItemKonferencja nt. Studiów Cysterskich i Mediewistycznych w Kalamazoo (3-7 maj 2021)(Wydawnictwo KUL, 2021) Groń, Ryszard StefanSprawozdanie z Konferencja nt. Studiów Cysterskich i Mediewistycznych w Kalamazoo (3-7 maj 2021).
- ItemKonferencja „Paulin, Nola i Śródziemiomorze” (10, 11, 17, 18 maja 2021, online)(Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, MarcinSprawozdanie z konferencji online: Paulin, Nola i Śródziemiomorze (10, 11, 17, 18 maja 2021)
- ItemModlitwa „Sub Tuum praesidium”: czas powstania, miejsce w liturgii oraz recepcja w kulturze muzycznej. Zarys problematyki(Wydawnictwo KUL, 2021) Towarek, Piotr„Sub Tuum praesidium” uważane jest za najstarszą modlitwę prośby skierowanej do Najświętszej Maryi Panny. Jej grecki tekst znajduje się odnalezionym w Egipcie na początku XX w. papirusie, który został zakupiony w 1917 r. przez John Rylands Library w Manchester i wydany w 1938 przez Colina Hendersona Robertsa. Dotychczas uważano, że jest to najstarsza zachowana wersja tej modlitwy. W dyskusji nad kwestią jej datacji wielu badaczy wskazywało np. na III wiek (Giamberardini, Starowieyski). Okazuje się jednak, że w świetle najnowszych badań paleograficznych, należy przesunąć ten czas na VI/VII, a nawet VIII/IX wiek (Hans Förster, Theodore de Bruyns, Arne Effenberger). Według Förstera to wiedeński zapis antyfony, pochodzący z VI/VII w. powinien być dziś uważany za najstarszy (ed. Treu i Diethart, 1993). „Sub Tuum praesidium” włączono w wiekach średnich w ramy oficjum brewiarzowego, co potwierdzają księgi liturgiczne: Antyfonarz z Compiègne (IX w.), Lekcjonarz z Cluny (XI w.), Antyfonarz z Saint-Maur-des-Fossés, Antyfonarz ambrozjański (XII w.). Modlitwa ta znalazła także miejsce w obrzędzie błogosławieństwa obrazu Najświętszej Dziewicy (Pontyfikał Duranda) oraz w liturgii mszalnej w rycie ambrozjańskim (Missale Ambrosianum). Po Soborze Watykańskim II włączono ją w zakończenie komplety (Liturgia Godzin) oraz do „Graduale romanum”. Antyfona „Sub Tuum praesidum” miała także wpływ na ukształtowanie się wielkich form muzycznych inspirowanych jej tekstem i gregoriańską melodyką. Do grupy tej należą m.in. dwa cykle mszalne (Obrecht, La Rue), motety (Palestrina, Mielczewski, Pękiel, Charpentier, Zelenka, Mozart, Gounod, Saint-Saëns, Moniuszko) oraz kompozycje współczesne, które powstały w XX w. (Perosi, van Looy, Sawa, Bartolucci) oraz XXI wieku (Villard, Molinari, Ward, Pandolfo, Militello, Majka, Czerniewicz, Łukaszewski, Kramarz).
- ItemNajstarsze patrystyczne świadectwa refleksji mariologicznej (Ignacy Antiocheński, Justyn Męczennik, Ireneusz z Lyonu)(Wydawnictwo KUL, 2021) Turek, Waldemar JanArtykuł podejmuje temat refleksji mariologicznej w najstarszych tekstach patrystycznych autorstwa św. Ignacego Antiocheńskiego, św. Justyna męczennika i św. Ireneusza, biskupa Lyonu. Ukazuje mocne powiązanie mariologii z chrystologią u wszystkich trzech autorów. Św. Ignacy odrzuca zdecydowanie nauczanie doketów i ukazuje, że Maryja zrodziła Chrystusa, dała Mu prawdziwe ciało ludzkie, które później pozwoliło Mu cierpieć i umrzeć. U św. Justyna pojawia się przeciwstawienie dzieła Ewy i Maryi, a narodzenie Jezusa Chrystusa z Dziewicy ukazane jest w świetle zapowiedzi starotestamentalnych. Z kolei św. Ireneusz pogłębia w kontekście polemiki z gnostycyzmem paralelizm Ewa – Maryja, biorąc pod uwagę także porównanie między Adamem i Chrystusem. Jak Adam został uformowany z dziewiczej ziemi, tak Chrystus, nowy Adam, został ukształtowany z Dziewicy Maryi, która przez swoją wiarę i posłuszeństwo otworzyła rodzajowi ludzkiemu drogę do nowego życia.
- ItemVirgo et Mater. Maryja a Kościół w duszpasterskiej myśli Ambrożego z Mediolanu i Augustyna z Hippony(Wydawnictwo KUL, 2021) Kamczyk, WojciechParabola Maryja-Kościół stanowi interesujący wątek rozwijających się we wczesnym chrześcijaństwie teologii i duszpasterstwa. Wielcy doktorzy Kościoła zachodniego, Ambroży z Mediolanu i Augustyn z Hippony, inspirując się dotychczasowymi refleksjami, rozwijają tę myśl i starają się wykorzystać duszpastersko. Niniejszy artykuł podejmuje próbę zestawienia myśli obu autorów, akcentując zwłaszcza ich pasterskie nauczanie. Dostrzegając źródła powiązania myśli mariologicznej z eklezjologiczną w postaciach biblijnych niewiast, rozważa dwa główne jej aspekty: dziewictwo i macierzyństwo zarówno Maryi, jak i Kościoła. Myśl ta stanowiła nie tylko przedmiot teoretycznych rozważań, lecz także ważny element pasterskiego nauczania obu biskupów.
- ItemSłowa Maryi w Kanie Galilejskiej: 'Wina nie mają' (J 2, 3) w recepcji patrystycznej(Wydawnictwo KUL, 2021) Nieścior, LeonSłowa skierowane do Jezusa przez Maryję w Kanie znajdują stosunkowo skromne echo w starożytności. Egzegeza patrystyczna J 2,3 jest podporządkowana historiozbawczemu myśleniu, w którym brak wina na uczcie weselnej jest obrazem wielorakiej niemocy natury ludzkiej i żydowskiego Prawa w odrodzeniu człowieka. Cudownie uczynione przez Chrystusa wino jest symbolem Jego łaski, która wyprowadza człowieka z tego stanu. Ojcowie spekulują nad szczegółami związanymi z godami w Kanie, a zwłaszcza nad alegorycznym znaczeniem sześciu stągwi. Otwierają pole liczniejszym spekulacjom średniowiecznym na ten temat. Wiodącą rolę w interpretacji duchowej zajmuje Maksym Wyznawca, który dokonuje obszernego objaśnienia symboliki związanej z relacją J 2,1-11 w aspekcie historiozbawczym i moralno-ascetycznym. Ojcowie na ogół nie zatrzymują się nad postawą samej Maryi, która wstawia się do Syna za gospodarzami uczty. Dopiero Jan Chryzostom, na gruncie egzegezy antiocheńskiej, snuje ściśle maryjną refleksję. Zastanawia się nad kształtowaniem się wiary Maryi w cudotwórczą i boską moc Syna, która doprowadziła ją do tak subtelnej prośby. Wątek rozwijany przez Chryzostoma znajduje echo u późniejszych pisarzy, a zwłaszcza w hymnach Romana Melodosa. Chociaż Ojcowie Kościoła chętnie interpretują w sposób alegoryczny niektóre szczegóły związane z weselem w Kanie, np. w braku wina dostrzegają całą niedolę nieodkupionej jeszcze ludzkości. Tymczasem prezentując rolę Maryi w całym zdarzeniu, w zasadzie nie wychodzą poza sens dosłowny.
- ItemRufin z Akwilei, „O Grzegorzu Cudotwórcy” („De Gregorio Thaumaturgo”), czyli wyjątek z VII księgi jego łacińskiego przekładu „Historii kościelnej” Euzebiusza z Cezarei(Wydawnictwo KUL, 2021) Libowski, ŁukaszPoprzedzone wstępem i opatrzone komentarzami tłumaczenie dzieła "De Gregorio Thaumaturgo" Rufina z Akwilei, czyli wyjątku z VII księgi jego łacińskiego przekładu „Historii kościelnej” Euzebiusza z Cezarei.
- ItemFigura Maryi w pastoralnym przepowiadaniu wybranych Ojców Kościoła(Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, MarcinW dotychczasowej literaturze dotyczącej mariologii patrystycznej, stosunkowo mało miejsca poświęcano badaniom nad przepowiadaniem pastoralnym Ojców Kościoła, co było skutkiem mniejszej liczby takich wypowiedzi Ojców Kościoła. Pisarze wczesnochrześcijańscy bowiem, w okresie formowania doktryny, także tej w zakresie mariologii, w obliczu walki z herezjami, więcej uwagi poświęcali rozstrzygnięciom dogmatycznym niż kwestiom pastoralnym. W niniejszym zatem artykule opierając się na wybranych, reprezentatywnych dziełach autorów wczesnochrześcijańskich, związanych z codziennym życiem i troską duszpasterską, został ukazany obraz Maryi, jaki autorzy ci prezentują do naśladowania swym wiernym. Teksty Orygenesa, Hieronima, Cyryla Jerozolimskiego, Jana Damasceńskiego, Zenona z Werony, Piotra Chryzologa, Chromacjusza z Akwilei pozwalają zobaczyć, że oprócz wymiaru dogmatycznego ich wypowiedzi, są w nich również obecne ekshortacje duszpasterskie, z których najważniejsza jest jedna – życie wiarą na wzór Maryi.